Putin
làm mưa làm gió với bóng ma nguyên tử, quốc tế bó tay ?
Thụy My - RFI
Đăng
ngày: 30/09/2022 - 07:08
Lần đầu tiên một quốc gia đe dọa dùng
vũ khí nguyên tử, không phải cho sự tồn tại của mình, mà để chiếm đoạt lãnh thổ
của quốc gia khác.
Vladimir Putin bất chấp những nguyên tắc quốc tế từ ba phần tư thế kỷ qua, hay
ông ta chỉ dọa suông ?
https://s.rfi.fr/media/display/7af42bd8-4012-11ed-8aaa-005056a97e36/w:1280/p:16x9/shoigu_01.webp
Tổng
thống Nga Vladimir Putin và bộ trưởng Quốc Phòng Serguei Shoigu dự lễ khai mạc
Diễn đàn Quân sự Kỹ thuật Quốc tế Army 2022 tại Matxcơva, Nga, ngày
15/08/2022. AP
Tựa chính
các báo Pháp hôm nay được dành cho những chủ đề khác nhau như báo động về ảnh
hưởng của kỹ nghệ tình dục trên mạng với trẻ vị thành niên và nạn bạo hành phụ
nữ, giá điện tăng ở Pháp, biểu tình ở Iran, kinh tế Anh chao đảo. Tuy nhiên
tình hình Ukraina vẫn chiếm nhiều đất ở trang trong như thường lệ.
Ai phá hoại Nord Stream ?
Trước hết
tại châu Âu « Ai đã phá hoại các đường ống dẫn khí Nord Stream
? » Đó là câu hỏi được nhiều tờ báo cùng đặt ra, trong khi mọi cặp
mắt nghi ngờ đều đổ dồn về phía Matxcơva. Hai vụ nổ dưới biển đã làm hư hại đường ống
dẫn khí Nord Stream 1 và 2. Vụ
đầu vào tối Chủ nhật rạng sáng thứ Hai 26/09 ở đông nam đảo Bornholm của
Đan Mạch trên biển Baltic, vụ
thứ hai vào tối thứ Hai ở đông bắc đảo này, và mới
đây thêm hai vụ rò rỉ ở phía Thụy Điển. Các cơ quan tình báo phương Tây
vào cuộc, riêng tình báo Thụy Điển mở điều tra về « phá hoại nghiêm trọng
», các ê-kíp kỹ thuật Đan Mạch đến tận nơi với sự hỗ trợ của Đức.
Tờ Tagesspiegel dẫn
thông tin tình báo cho biết Nord Stream 1 có thể không sửa chữa được. Trước mắt
không quan trọng, vì cả hai hiện không dẫn khí đến châu Âu.
Một chuyên
gia quân sự Pháp về chiến tranh đáy biển nhấn mạnh, các nhà điều tra để thu thập
các mảnh vụn, xem xét kích thước chỗ nứt vỡ... và có thể mất một, hai tuần mới
kết luận được. Chỉ có những nhân tố chính phủ mới thực hiện được những vụ tấn
công như vậy.
Thành đường ống Nord Stream 1 và 2 bằng bê-tông và
thép dày đến 12 centimet. Le
Figaro cho biết còn có những giả thiết như chất nổ được ném từ tàu, hoặc
drone hay ROV (thiết bị dưới biển được điều khiển từ xa). Nga có loại thiết bị
này, và quân đội Nga hiện diện thường xuyên trên biển Baltic. Tuy nhiên, việc
tìm được chứng cớ không hề dễ dàng. Trên internet, đội ngũ tung tin giả của Nga
vội vàng nêu ra nhiều « nghi can » khác, như Mỹ chẳng hạn. Matxcơva cũng khoác
lên chiếc áo đạo đức, đòi họp Hội Đồng Bảo An. Trong khi chờ đợi, phương Tây
nâng cao cảnh giác - sau Nord Stream có thể còn những vụ khác.
Hôm thứ Ba thủ tướng Ba Lan đã khai trương Baltic Pipe có thể dẫn 10 tỉ mét khối
khí đốt/năm từ Na Uy về, đường ống này có thể trở thành mục tiêu.
Chẳng lẽ
Matxcơva lại phá hoại cơ sở hạ tầng mang lại hàng tỉ đô la cho mình ? Đó cũng
là lý lẽ của Nga. Tuy nhiên, theo La Croix, Gazprom từ đầu tháng Chín không còn cung cấp
khí đốt cho châu Âu theo hợp đồng, hành động này giúp né được gánh nặng bồi thường
cho Uniper (ước tính nhiều tỉ euro). Gazprom từng viện cớ tua-bin hư, trường hợp
có thể coi là « bất khả kháng » trước tòa án.
Ukraina : « Trưng cầu dân ý »
dưới họng súng
Về việc «
Matxcơva sẵn sàng sáp nhập một phần lãnh thổ của Ukraina », Le Monde cho
rằng lịch sử sẽ ghi nhớ cuộc « trưng cầu dân ý » ngụy tạo. Hình ảnh những người
che mặt, đeo súng đưa thùng phiếu di động đến tận nhà, hay những chiếc xe cảnh
sát rong ruổi trên những con đường vắng người, dùng loa phóng thanh kêu gọi đi
bầu ; ngay cả lính đánh thuê Wagner vừa được bổ sung với nhiều tù
nhân cũng tham gia gây áp lực với dân. Thủ tục bỏ phiếu co giãn nên rất dễ
gian lận. Chẳng hạn ở Donetsk, các nhà báo Pháp thấy một phụ nữ bỏ phiếu giùm
cho cháu gái, những người tổ chức vẫn thản nhiên trước các camera.
Trong ngày
cuối cùng, cuộc bỏ phiếu diễn ra bình thường để tạo hình ảnh đẹp trên truyền
hình. Đại đa số là người già và phụ nữ - hàng ngàn nam giới đã bị gởi ra mặt trận
và hàng ngàn người khác trốn kỹ trong nhà để tránh bị động viên. Theo Le
Monde, Donetsk có nhiều người gốc Nga, có tâm lý mong sáp nhập vào Nga để
không còn bị bom đạn. Ngược lại, tại những thành phố miền nam Ukraina mới bị
chiếm, không khí khủng hoảng bao trùm, những binh sĩ mang thùng phiếu đến các
tòa nhà được vũ trang tận răng.
Phương Tây
kịch liệt lên án trò hề « thô bỉ » này, một dự thảo nghị quyết được
chuẩn bị đưa ra Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, một cách để tránh việc Nga phủ quyết.
Hoa Kỳ và châu Âu hy vọng Trung Quốc một lần nữa lại không bỏ phiếu, Pháp cho
biết Bruxelles sẽ gia tăng trừng phạt Nga và khẳng định sẽ viện trợ thêm vũ khí
cho Ukraina. Cựu tổng thống Dimitri Medvedev đe dọa : « Tôi
nhắc lại một lần nữa cho những tai điếc : Nga có quyền sử dụng vũ khí
nguyên tử nếu cần ».
Putin nguy hiểm vì « không có gì để mất »
Liệu
Matxcơva sẽ dấn lên đến đâu ? Trả lời Le Figaro, nhà sử học
Jean-François Colossimo cho rằng « Putin càng nguy hiểm hơn vì ông
ta không còn gì để mất ».Chuyên nghiên cứu về thế giới Chính thống
giáo, ông khẳng định Ukraina có ngôn ngữ và văn hóa khác biệt, nhưng ngược với
Nga, Kiev chưa bao giờ mơ trở thành đế quốc và kể từ thế kỷ 19 đã là một quốc
gia có bản sắc riêng. Theo ông, trong đầu của Vladimir Putin, người khác là cái
« ác », tiêu diệt kẻ khác là « thiện », kể cả việc làm hành
tinh này rực lửa. Putin
đang đi theo chính sách khủng bố nhà nước thời Lênin. Colossimo so sánh
Nhà nước của Putin với tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo, mà ông cho rằng điểm khác biệt
duy nhất nằm ở một con số : 6.300 đầu đạn hạt nhân.
Theo Le
Figaro, Nga chẳng có lợi gì khi dùng vũ khí nguyên tử. Về quân sự, đây
không hề là « game changer ». Chuyên gia Xavier Tytelman ước tính một vũ khí
nguyên tử chiến thuật tương đương khoảng 100 vụ bắn Himars, có sức phá hủy
trong bán kính nhiều kilomet, nhưng không hữu dụng để đánh vào một quân đội vì
các đơn vị nằm rải rác. Nếu Kremlin dùng đến loại vũ khí hủy diệt này, phương
Tây có thể viện trợ cho Kiev drone, xe tăng, huấn luyện sử dụng tiêm kích và trực
thăng tác chiến, chứ không còn tự hạn chế ở vũ khí thời Liên Xô được cải tiến,
và một ít đại pháo như Caesar hay Himars như hiện nay. Về ngoại giao, Nga sẽ
rơi vào thế còn tệ hại hơn cả Bắc Triều Tiên.
Thế giới hai lần tránh được chiến tranh
nguyên tử
Les
Echos giải thích «
Putin và nguyên tử : Những lý do để không sợ hãi ». Lần đầu tiên một
quốc gia đe dọa dùng vũ khí hạt nhân, không phải cho sự tồn tại của mình, mà để
chiếm đoạt lãnh thổ của quốc gia khác. Vladimir Putin bất chấp những nguyên tắc
từ ba phần tư thế kỷ qua, hay ông ta chỉ dọa suông ?
Giả thiết
đáng sợ nhất hiện nay là Putin bị đánh bại, bèn cho bắn hỏa tiễn mang đầu đạn
nguyên tử vào Ukraina, mở ra chiếc hộp Pandore của việc dùng loại vũ khí ngày tận
thế mà chưa ai dám đụng đến từ 77 năm qua. Với nguy cơ bị NATO trả đũa bằng vũ
khí quy ước, sau đó hai bên leo thang chiến tranh nguyên tử.
Loài người
ít nhất đã hai lần thoát được trong đường tơ kẽ tóc mối họa hạt nhân, tuy công
chúng không biết đến nhiều. Đó là vào năm 1962, và nhất là năm 1983, khi đại tá
Stanislav Petrov phụ trách hệ thống cảnh báo của Liên Xô, chỉ có hai phút để
đoán ra không phải hàng trăm hỏa tiễn Mỹ đang nhắm đến, mà là một trục trặc của
radar. Hai cường quốc nguyên tử đã thua trận mà không dùng đến vũ khí này :
Liên Xô ở Afghanistan và Hoa Kỳ ở Việt Nam. Liên Xô và Trung Quốc năm 1969 đã đối
đầu tại hòn đảo biên giới Damansky (20.000 người chết) nhưng chỉ bằng vũ khí
quy ước.
Ngay từ đầu
cuộc xâm lăng, ngày 24/02 Vladimir Putin đã dọa tấn công bằng những vũ
khí « chưa từng thấy », nhưng phương Tây vẫn giao các phương
tiện hạng nặng cho Kiev mà Kremlin không đáp trả. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay
khác hẳn, sau cuộc « trưng cầu dân ý », bốn vùng đất Ukraina bị hóa phép thành
của Nga. Cần nhớ rằng khi Putin tập trung 180 tiểu đoàn quanh Ukraina, người ta
cũng ngỡ rằng chỉ để dọa.
Bấm nút hạt nhân, Vladimir Putin sẽ
« lưu xú vạn niên »
Cộng đồng
quốc tế không có mấy chọn lựa. Như Churchill đã nói, « nhà hòa giải là
người nuôi con cá sấu với hy vọng sẽ là người cuối cùng bị ăn thịt ». Nhượng
bộ trước đe dọa của Putin sẽ khiến mai đây Nga hoặc cường quốc nguyên tử nào
khác có thể xâm lăng một vùng đất, tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý không được
ai nhìn nhận, và đe dọa tận thế nếu quốc gia bị cướp đất dám tự vệ.
Nhưng
theo Les Echos, có những lý do vững chắc để tin rằng Matxcơva sẽ
không vượt qua lằn ranh đỏ. Trước hết, Putin không hẳn đe dọa tấn công nếu
Ukraina tái chiếm Donbass hay Kherson, mà chỉ khi phương Tây « bắt bí bằng
nguyên tử ». Quân đội Ukraina cũng đã từng đánh vào Belgorod của Nga hay
Crimée. Hơn nữa, khi dùng đến hỏa tiễn hạt nhân chiến thuật (không mạnh bằng quả
bom Hiroshima nhưng có thể làm mấy chục ngàn người chết kể cả lính Nga, và tạo
ra vùng nhiễm xạ không thể cư trú), Vladimir Putin sẽ « lưu xú vạn niên », mà
điều này ông ta rất ám ảnh. Nước Nga sẽ bị quốc tế coi như hủi - Joe Biden đã cảnh
báo hôm 18/09, dường như đã có thông tin trước về bài diễn văn của tổng thống
Nga.
Chuyên gia
Tatiana Kastoueva-Jean của IFRI nhấn mạnh, ngay cả Bắc Kinh cũng đã tỏ ra bất
bình trước cuộc phiêu lưu của Kremlin, vì kinh tế Trung Quốc dựa vào xuất khẩu
nên dễ bị tổn thương. Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ cũng vậy. Nếu Putin dùng đến bom nguyên
tử, tất cả doanh nghiệp của các nước này có giao dịch với Nga sẽ thấy thị trường
phương Tây đóng sầm cửa trước mặt mình. Kinh tế Nga vốn lệ thuộc vào nhập khẩu,
sẽ xuống dốc không phanh. Theo chuyên gia Xavier Tytelman, trong bối cảnh bị cấm
vận tứ phía, nếu ngưng thương mại với Trung Quốc, Nga sẽ sụp đổ trong ba tuần lễ.
Đặc biệt
trước khi ấn nút, Vladimir Putin phải thuyết phục bộ trưởng Quốc Phòng và
tổng tham mưu trưởng quân đội - hai nhân vật cùng nắm mật mã nguyên tử - rằng
việc mất Donbass hay Crimée đe dọa sự hiện hữu của Nga. Luận điệu này khó đứng
vững, khi các trung tâm tuyển mộ trống rỗng, giá vé máy bay một chiều sang
Armenia lên đến 10.000 đô la, và cụm từ được tìm kiếm nhiều nhất trên internet
là « làm cách nào để gãy tay ? »
Armenia, nơi trú ẩn bất định của hàng ngàn
người Nga trốn lính
Kể từ đầu
cuộc xâm lăng, có 50.000 đến 70.000 người Nga đã chạy sang Armenia, nhưng gần
đây tốc độ nhanh hơn hẳn, những chuyến bay chở đầy người dù giá vé « trên
trời ». Tác động lên đất nước chỉ có 3 triệu dân rất rõ : đồng tiền nội
địa mất giá và giá thuê nhà tại Erevan tăng gấp đôi. Armenia vốn lệ thuộc
Matxcơva vào nhiều mặt, người Nga tị nạn cảm thấy khá thoải mái ở đây.
Evgueni, một
nghệ sĩ kiêm doanh nhân chạy sang Armenia ngay từ ngày 04/03 dù không quen biết
ai, nay trở thành chủ một câu lạc bộ cà phê nổi tiếng. Địa điểm này từ vài ngày
qua trở thành nơi trợ giúp những người chạy trốn lệnh động viên của Putin. Lớp
tị nạn « đợt hai » này đầy hoảng loạn. Rất muốn hỏi « Bảy
tháng qua các bạn ở đâu ? », nhưng chủ quán gác quan điểm
qua một bên, giúp đỡ họ tìm được chỗ ở và việc làm. Một người phản chiến khác
tư vấn trên mạng, giúp được 600 người chạy thoát được từ Nga. Đối với một số,
Armenia chỉ là điểm tạm dừng chân trước khi sang Gruzia, Azerbaijan, Thổ Nhĩ Kỳ,
Dubai hoặc xa hơn nữa nếu được. Còn Evgueni thổ lộ với Le Monde giấc
mơ của mình : « Rời khỏi không gian hậu xô-viết. Tôi đã quá
chán ngán ! »
No comments:
Post a Comment