Zelensky
và nghệ thuật tuyệt đỉnh trong chiến tranh thông tin
Lương Thái Sỹ -
Saigon Nhỏ
17 tháng 3, 2022
Trong khi Nga vượt
trội về sức mạnh quân sự, Ukraine đã xuất sắc chiến thắng cuộc chiến tranh
thông tin…
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-1239254877-1024x683.jpg
Tổng thống
Volodymyr Zelensky trong buổi nói chuyện trực tuyến trước Lưỡng viện Quốc hội
Hoa Kỳ ngày 16 Tháng Ba 2022 (ảnh: J. Scott Applewhite/Pool via Xinhua)
Khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát
biểu trực tuyến trước các nhà lập pháp Mỹ vào ngày 16 Tháng Ba, truyền hình
phát sóng đoạn video ghi cảnh người chết trong một đợt nã pháo của Nga vào khu
dân cư. Video này gây sốc đến mức một đài truyền hình cáp phải đưa ra lời xin lỗi
vì “không cảnh báo người xem nội dung bạo lực”. Đoạn video – chiếu các xác
chết bị đẩy xuống hố chôn tập thể và những đứa trẻ băng bó vết thương với đôi mắt
thất thần nhìn từ giường bệnh – được sử dụng để chứng minh hậu quả tàn khốc
của cuộc xâm lược.
Việc nhà lãnh đạo Ukraine xuất hiện trước Quốc
hội Hoa Kỳ với diện mạo “mộc”, không cạo râu trong chiếc áo khoác quân đội là
ví dụ mới nhất về cách ngôi sao truyền hình một thời đã giám sát cực kỳ tốt chiến
dịch truyền thông của Ukraine, một yếu tố rất quan trọng trong việc thu hút sự ủng
hộ toàn cầu cho cuộc chiến chống Putin. Bằng cách thể hiện sự tàn bạo và bối rối
của quân đội Nga, khéo léo sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội và thu
hút cảm xúc của các nhà lãnh đạo nước ngoài để kêu gọi họ điều chỉnh chính
sách, từ lưng chừng sang chọn phe rõ ràng, Zelensky đã chỉ huy cuộc chiến
thông tin thành công chưa từng có. Kết quả là Ukraine nhận được nhiều khoản
viện trợ vũ khí hơn của phương Tây và sự đồng tình ủng hộ các lệnh trừng phạt
kinh tế chưa từng có nhắm vào Nga.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-1239234707-1280x853.jpg
Đoạn video gây sốc
trên trong buổi nói chuyện trực tuyến của Volodymyr Zelensky trước Quốc hội Hoa
Kỳ ngày 16 Tháng Ba 2022 (ảnh: J. Scott Applewhite-Pool/Getty Images)
Sean McFate, tác giả quyển The New Rules of
War và là thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: “Chiến
lược truyền thông của Ukraine nhấn mạnh sự thay đổi đang diễn ra trong các cuộc
xung đột hiện đại, thay vì quá tập trung vào vũ khí chuyển sang tập trung vào
các thông điệp bằng hình và truyền thông xã hội để thuyết phục dư luận. Nga có
thể thắng về khí tài quân sự, nhưng Ukraine vẫn giữ ưu thế trong cuộc chiến
thông tin.
Đây là chìa khóa để
nhận được sự ủng hộ và thông cảm của Mỹ và phương Tây. Thực tế cho thấy Ukraine hiện là “bậc thầy” về nghệ thuật truyền thông
và đã vượt xa Nga trong một lĩnh vực mà Moscow thường được xem là “lãnh đạo
toàn cầu”. Không giống trước đây, khi Nga dùng chiến thuật bóp méo thông tin để
gây ảnh hưởng đến các sự kiện toàn cầu, trong đó có cuộc bầu cử tổng thống Mỹ,
các chuyên gia cho rằng nay Putin chỉ có thể tập trung tuyên truyền bên trong nội
địa nước Nga để huy động sự ủng hộ trong nước, còn lèo lái dư luận bên ngoài đã
thất bại hoàn toàn, trừ vài nước có bức màn sắt internet như Trung Quốc, Iran.
Sự hoan nghênh nhiệt liệt mà Zelensky nhận được
từ các nhà lập pháp tại Quốc hội Mỹ và quốc hội một số quốc gia khác đã chứng tỏ
người đàn ông 44 tuổi, cựu diễn viên có bằng luật và có công ty giải trí riêng,
đang trở thành nhà lãnh đạo thời chiến tầm cỡ được nhiều người phải khâm phục.
Sau cuộc bầu cử năm 2019, Zelensky có vẻ đã tính toán đúng khi ông giao cho các
cộng sự thuộc công ty sản xuất chương trình truyền hình của mình những nhiệm vụ
quan trọng trong chính phủ. Các nhà hoạch định chính sách của các nước đồng
minh từng cảnh báo đây “ý tưởng tồi”, nay đang chứng kiến cách dùng người của
Zelensky đã được đền đáp.
Rất lâu trước khi Nga xâm lược, Zelensky đã vận
dụng một chiến lược truyền thông bất thường: Không quan tâm đến những ngôn từ
ngoại giao chuẩn mực, lịch lãm và bài bản khi ông thường xuyên gây khó chịu cho
đồng minh phương Tây. Ví dụ, ông liên tục phản đối chính sách ngập ngừng của
chính quyền Biden như không mạnh dạn trừng phạt đường ống Nord Stream 2 vận
chuyển khí đốt tự nhiên từ Nga sang Đức.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-1239257018-1280x854.jpg
Volodymyr Zelensky
nói chuyện trực tuyến trước Quốc hội Đức ngày 17 Tháng Ba 2022 (ảnh: Hannibal
Hanschke/Getty Images)
John Herbst,
người từng là Đại sứ Mỹ tại Ukraine từ 2003-2006 và hiện đứng đầu Trung tâm
Á-Âu của Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: “Rõ ràng, trong tình thế dầu sôi lửa
bỏng, Zelensky vẫn có đủ can đảm để chỉ trích các lãnh đạo phương Tây, những
người chỉ đưa cho ông nửa ổ bánh mì thay vì một ổ và nói: Thế là đủ!”. Giờ đây,
chiến thuật thông tin của Zelensky đã được nâng lên tầm cao mới. Từ các video
selfie phát biểu đơn giản vào đêm khuya tại văn phòng, ông đã chuyển sang mặc
áo ấm đứng bên ngoài tòa nhà Phủ Tổng thống ở thủ đô Kyiv và tổ chức hội thảo
truyền hình với nhiều lãnh đạo chính trị phương Tây.
Bắng cách này, Zelensky đã tạo ra một hiệu ứng
toàn cầu mạnh mẽ đối với cuộc xâm lược. Tài khoản Twitter của ông đã có hơn 5.4
triệu người theo dõi. Tùy vào đối tượng nhắm đến mà ông phát đi lời kêu gọi
cho phù hợp. Ví dụ, ông lặp lại những lời nói thời chiến của cố Thủ tướng
Anh Winston Churchill trong một bài phát biểu trực tuyến trước Quốc hội Anh; nhắc
đến các thành phố của Canada trong bài phát biểu trực tuyến trước các nhà lập
pháp ở Ottawa; hay trích dẫn các cuộc tấn công ngày 11 Tháng Chín 2001 và bài
phát biểu I Have a Dream của cố mục sư Martin Luther King Jr. trong bài
phát biểu trực tuyến trước Quốc hội Mỹ.
Kỹ năng giao tiếp
độc đáo của Zelensky là ông biết điều chỉnh theo từng hoàn cảnh sao cho tạo ra
hiệu ứng tối đa. Những người nghe Zelensky
phát biểu trước hội nghị thượng đỉnh vào nửa đêm với các lãnh đạo Liên hiệp
châu Âu (EU) vào tháng trước khẳng định chính ông đã truyền cảm hứng cho họ áp
đặt các biện pháp trừng phạt mạnh hơn dự tính. “Khi Zelensky xúc động nói về
các bà mẹ Ukraine đang nhìn con cái họ “hy sinh cho các giá trị châu Âu” một số
lãnh đạo EU đã rơi nước mắt – một quan chức kể lại. Sau phát biểu của Zelensky,
EU đã chấp thuận hợp tác với Mỹ để đóng băng dự trữ ngoại hối của Kremlin, một
cú đánh mạnh vào nền kinh tế Nga.
Các video của Zelensy chủ yếu nâng cao tinh thần
quân dân Ukraine trước cuộc tấn công của Nga và huy động sự ủng hộ của các đồng
minh, cùng lúc, chúng cũng nhắm vào những người Nga bình thường với hy vọng họ
đọc được trong những nền tảng chưa bị cấm như ứng dụng nhắn tin Telegram, để có
thể có suy nghĩ khác về “chính nghĩa” của cuộc xâm lược. Nói bằng tiếng Nga với
giọng hùng hồn lẫn giận dữ, ông bảo những người lính Nga rằng “nếu đầu hàng sẽ
được đối xử tốt nhưng nếu tiếp tục chiến đấu, sẽ bị xét xử như tội phạm chiến
tranh”.
Nghệ thuật sử dụng
ngôn ngữ của Zelensky cũng tuyệt vời. Phát biểu trước Quốc hội Hoa Kỳ, ông chuyển từ tiếng Ukraine sang tiếng
Anh ở đoạn quan trọng nhất trong lời kêu gọi của mình. Kathleen Hall
Jamieson, giáo sư trường Truyền thông Annenberg của Đại học Pennsylvania, gọi
chiến lược truyền thông của Kyiv là “trực quan và đầy ấn tượng”, giúp
nhiều người trên toàn thế giới biết chính xác hơn những gì đang diễn ra ở
Ukraine. Phong trào ủng hộ Kyiv tràn ngập trên các phương tiện truyền thông và
mạng xã hội bằng tiếng Anh với những biểu tượng mạnh.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-1239227432.jpg
Tổng thống
Volodymyr Zelensky các thủ tướng CH Czech Petr Fiala, Thủ tướng Ba Lan Mateusz
Morawiecki; Thủ tướng Slovenia Janez Jansa; Kyiv ngày 16 Tháng Ba 2022 (ảnh:
Ukrainian Presidency/Handout/Anadolu Agency via Getty Images)
Đó là St. Javelin, hình ảnh một vị thánh nữ cầm
tên lửa chống tăng. Rồi một con tem bưu chính có ảnh một người lính Ukraine giơ
ngón tay giữa thách thức một chiến hạm Nga. Con tem này kỷ niệm vụ lực lượng
biên phòng Ukraine trên Đảo Rắn ở Biển Đen đối đầu trực diện với những kẻ xâm
lược. Truyền thông Nga đưa tin họ bị bắt làm tù nhân chứ không bị giết như
thông tin ban đầu. Nhưng chỉ chừng đó cũng đủ gây xúc động.
Video các binh sĩ Nga xin tha thứ cho hành động
xâm lược cũng gây hiệu ứng mạnh. Một quan chức cấp cao của NATO nhận định:
“Chính phủ Ukraine thực sự xuất sắc trong cuộc chiến truyền thông và tâm lý chiến.
Tôi hy vọng các nước phương Tây sẽ học hỏi từ họ”. Mỹ và phương Tây không thể
chứng minh độc lập nhiều thông tin mà Kyiv đưa ra về tình hình chiến sự là
đúng, kể cả số liệu thương vong của cả hai bên, nhưng nó vẫn đạt hiệu quả rất
cao.
Trung tướng hưu Ben Hodges, cựu Tư lệnh lực lượng Mỹ ở châu Âu, bình luận: “Dù cách dẫn dắt của
Ukraine về cuộc chiến vẫn chưa thể thuyết phục các nhà lãnh đạo NATO lập vùng cấm
bay hoặc cung cấp máy bay chiến đấu cho họ thì nó vẫn hay hơn một triệu lần so
với những câu chuyện cổ tích cũ kỹ mà bộ máy tuyên truyền của Putin đang sử dụng.
Thành công của Kyiv trong tuyên truyền vượt xa hiệu suất chiến trường”.
Nhưng một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cảnh báo:
“Người Ukraine dạy cho chúng ta bài học về chiến tranh thông tin. Nhưng thành
công của họ có thể khiến một số người nghĩ rằng mọi thứ đang diễn ra tốt đẹp với
quân đội Ukraine hơn thực tế. Hậu quả là sự giúp đỡ sẽ bị chậm lại. Cuối cùng,
những gì đang xảy ra trên chiến trường mới là điều quan trọng nhất chứ không phải
trên không gian ảo”.
No comments:
Post a Comment