Ngoại
giao Việt Nam liệu sẽ ‘rơi tự do’ đến khi nào?
05/03/2022
https://gdb.voanews.com/01bd0000-0aff-0242-ca8a-08d9fc6e74de_w650_r1_s.png
Đại sứ Đặng Hoàng
Giang, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc, phát biểu
trong phiên họp đặc biệt về Ukraine vào ngày 1/3/2022.
Không theo thuyết âm mưu, nhưng giới quan sát ở Hà
Nội nhận định rằng, mới giữ ghế Chủ tịch ASEAN một thời gian ngắn, Campuchia đã
cho Việt Nam “trượt vỏ chuối” liên tục.
Việt Nam biện bạch vụng về đối với việc bỏ phiếu
trắng cho Nghị quyết LHQ đòi ngừng cuộc chiến ở Ukraine. Ngay cả Đài
Truyền hình Trung ương tối 3/3 cũng không dám công bố chi tiết về cuộc bỏ phiếu,
nhất là việc Việt Nam thuộc về phe thiểu số bỏ phiếu trắng.
Trong khi đó, Phnom Penh khiến cho cả thế giới ngạc
nhiên. Sát cánh cùng 141/193 nước, Camphuchia bỏ phiếu thuận để phản kháng và
phê phán Nga vì cuộc xâm lăng của họ ở Ukraine. Việt Nam, một lần nữa, lại “rơi
tõm” vào sự lệ thuộc, theo sau vết xe đổ của Trung Quốc.
Các cú “đá xoáy”
ngoạn mục
Sau biểu quyết của các thành viên Liên hiệp quốc
về nghị quyết liên quan đến Ukraine trong cuộc họp khẩn cấp của Đại hội đồng
hôm 2/3 năm 2022,
Đại hội đồng đã phê phán Nga xâm lăng Ukraine.
Kỳ họp khẩn cấp bất thường ấy đã ra Nghị quyết yêu cầu Nga ngay lập tức chấm dứt
chiến dịch quân sự và “rút toàn bộ lực lượng vô điều kiện” khỏi lãnh thổ
Ukraine.
Đã có 141/193 nước bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết
này. 5 nước bỏ phiếu chống gồm Nga, Belarus, Triều Tiên, Syria và Eritrea.
Trong số các nước bỏ phiếu trắng, có Trung Quốc, Lào, Việt Nam.
Ngay sau khi Việt Nam bỏ phiếu trắng ở LHQ, Đại
biện Lâm thời của Ukraine tại Hà Nội Nataliya Zhinkyna, đã bày tỏ sự thất vọng.
Bà viết trên Facebook: “Trong
số tất cả các thành viên ASEAN chỉ có Việt Nam và Lào là bỏ phiếu trắng. Việt
Nam ơi, quê hương thứ hai của tôi, tôi rất thất vọng”.
Không theo thuyết âm mưu, nhưng giới quan sát ở
Hà Nội nhận định rằng, mới giữ ghế Chủ tịch ASEAN một thời gian ngắn, Campuchia
(CPC) đã cho Việt Nam “trượt vỏ chuối” liên tục. CPC đã cản trở thành công,
không cho phép Ngoại trưởng VN Bùi Thanh Sơn trực tiếp tham gia cuộc Hội nghị hẹp
ASEAN từ ngày 16 – 17/2. Đó là cú “trượt vỏ chuối” đầu tiên trong năm nay.
Và giờ đây, tại phiên bỏ phiếu hôm 2/3, Hun
Sen chắc chắn đã được Bắc Kinh “bật đèn xanh”, cho phép “trình làng” một “demo”
về đường lối đối ngoại độc lập với “thiên triều”. Mũi tên này nhắm đến hai mục
tiêu. Đầu tiên, tôn vinh được vị thế của CPC trên trường quốc tế trong con mắt
của thế giới. Kế tiếp, chát chúa thay cho VN, Phnom Penh đã “cao tay ấn” hơn hẳn
Hà Nội một bậc, tức là xếp hàng vào phe đa số để lên án Nga xâm lược. Đây là cú
“trượt vỏ chuối” thứ hai đối với VN trong vòng một tháng.
Tuy nhiên, dường như để “cân bằng và đối trọng”
lại quyết định bỏ phiếu phê phán Nga tại LHQ, cũng đúng vào ngày 2/3, Thủ tướng
CPC lần đầu tiên đã nhận định rằng, cuộc chiến ở Ukraine giờ đã trở thành “cuộc
chiến giữa Nga và châu Âu” sau khi một số quốc gia thành viên NATO hỗ trợ quân
sự cho Ukraine. Phát biểu này, rõ ràng là để biện minh cho cuộc chiến của
Putin.
Và cũng lần đầu tiên, vị lãnh đạo được cho là
gian hùng trong nội bộ, mánh lới trong đối ngoại, đã đề cập đến khái niệm “trật
tự thế giới mới” trong một tuyên bố: “Campuchia, trong trật tự thế giới mới, phản
đối việc sử dụng lực lượng quân sự, khuyến khích đối thoại hòa bình và hy vọng
rằng cả hai nước bằng hữu (Nga và Ukraine) sẽ hiểu lập trường của
Campuchia. Campuchia
không nên phải chịu sức ép buộc phải đứng về phía nào”.
Thật tiếc, Việt Nam là đất nước đang muốn trở
thành cường quốc tầm trung, từng tuyên bố ngoại giao sẽ có vai trò “tiên
phong”, sẽ ở vị thế “dẫn dắt” trong các hoạt động quốc tế, nhưng trên thực tế
đã “dưới cơ” CPC trong một số động thái đối ngoại quan trọng.
Cảm thấu lợi ích
song vẫn bí bách
Cảm
nhận và thấu hiểu, bỏ lá phiếu trắng sẽ là tai hại cho đất nước sau này trong
các cuộc “động binh” của TQ. Qua phát biểu của đại sứ
Giang cũng như của người phát ngôn BNG, có thể thấy rất rõ, Việt Nam cảm thấu được
đâu là lợi ích trước mắt, đâu là lợi ích lâu dài của quốc gia, dân tộc qua vụ bỏ
phiếu mới đây. Các quan chức ngoại giao hiểu rất rõ, nhưng họ đã không thuyết
phục được lãnh đạo cao hơn.
Vấn đề đâu phải là Ukraine “kéo bè kéo cánh” để
đe dọa an ninh của nước Nga. Vấn đề là một Ukraine tự do, phát triển theo hướng
dân chủ hóa, nếu không bị ngăn chặn bằng cuộc chiến hiện nay của Putin, sẽ mở
ra các mối đe dọa hiện hữu về sự lựa chọn thay thế cho đế chế. Nhưng bỏ phiếu
trắng đối với sự phê phán Putin cũng lại là một “ác mộng” sẽ đeo đuổi ngoại
giao Việt Nam về lâu về dài. Trục “ma quỷ” Moscow – Bắc Kinh sẽ là “quả bom hẹn
giờ” đối với Hà Nội trong những xung đột mà Tập Cận Bình luôn là kẻ chủ động.
Nhận thức là vậy, nhưng vị thế của Bộ Ngoại
giao Việt Nam hiện nay đang tiến gần xuống ở tầng thấp nhất trong hình chóp quyền
lực, mà trên đó, các thế lực an ninh và quân đội lúc nào cũng được ưu tiên cao
hơn ngoại giao mấy bậc. Thật ra, các tướng tá trong quân đội, đợt này đang “thừa
thắng xông lên” không chỉ nhờ sức mạnh của “phe cánh” Bộ trưởng Quốc phòng Phan
Văn Giang.
Mấy ông tướng tá hãnh tiến, “chém gió”, “dạy đời”
để bênh vực Putin trên mạng, thậm chí trên cả trên truyền thông “lề phải” thật
ra cũng chỉ là những kẻ “ăn mày dĩ vãng”. Họ không có thực quyền, không có lợi
ích và ảnh hưởng như những tướng tá đương quyền nắm các vị trí then chốt trong
các phi vụ làm ăn với Nga. Tuy khó kiểm chứng nhưng hoàn toàn có thể tin Hồi ký
của Đại sứ Ted Osius, cánh quân đội “bênh” Nga là vì gắn với tiền và quyền từ
“lại quả” thông qua các phi vụ làm ăn, chứ không vì những “hoài niệm” về một
Liên Xô đã chết.
Từ những cái khó về đối ngoại nói trên sẽ kéo
theo những hệ lụy không nhỏ về đối nội. Các đại diện cho 6 Tổ chức Dân sự trong
Nam ngoài Bắc ngày 3/3 đã chuyển Thư ngỏ ủng hộ Ukraine, lên án Nga xâm lược. Lời
kêu gọi gây Quỹ để ủng hộ cuộc kháng chiến của nhân dân Ukraine đã được thông báo cho Đại biện ĐSQ Ukraine tại Việt Nam.
Bà Nataliya Zhynkina đã cám ơn và hứa sẽ cho
công bố Lời kêu gọi này tại “Hội chợ Ukraine” được tổ chức nay mai tại khuôn
viên ĐSQ. Nếu phong trào gây quỹ này trở thành một cuộc vận động hoàn toàn tự
phát mang tính thiện nguyện trong xã hội, chính quyền lại sẽ rơi vào tình trạng
khó xử. Ngăn cản cũng khó, mà khuyến khích thì cũng kẹt.
Trên Facebook của Nataliya Zhynkina, đã có
không ít bạn đọc Việt Nam vào chia sẻ các ý kiến về cuộc chiến. Chẳng hạn Trần
Tuấn Lộc viết: “141 quốc gia đã tỏ rõ quan điểm ủng hộ các bạn! Tôi xin lỗi về
quyết định của Việt Nam. Cá nhân tôi không đồng ý với chính phủ tôi trong cuộc
bỏ phiếu này. Nếu có lương tâm và coi trọng luật pháp quốc tế thì phải ủng hộ
cho các bạn!”
Trong nỗ lực nhằm giải mã quan điểm chính thống
của Việt Nam về xung đột Nga – Ukraine, truyền thông quốc tế đã cố gắng phác họa
ra một bức tranh phức tạp của xã hội VN, vì có nhiều góc nhìn về cuộc chiến. Dư
luận VN tiếp tục bị chia rẽ, nhưng số người lên án chiến tranh dường như ngày
càng tăng.
Tuy nhiên, dư luận có vẻ bất ngờ về bài viết của
Thiếu tá, ThS Võ Ngọc Toản trong cùng ngày 2/3 khi tác giả này cỗ võ cho một
chính sách đối ngoại “năm không”. “Không” thứ năm là “không liên kết nước này để
chống nước kia”. “Ba không… Bốn không…” và bây giờ tiến lên “Năm không”, cộng
thêm những “phiếu trắng” tại LHQ, rõ ràng, chưa biết đối ngoại VN sẽ
còn “rơi tự do” đến bao giờ?
No comments:
Post a Comment