THẾ GIỚI HÔM NAY : 15/09/2020 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay: 15/09/2020

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy birn dịch

15/09/2020

http://nghiencuuquocte.org/2020/09/15/the-gioi-hom-nay-15-09-2020/

 

Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản đã chọn Suga Yoshihide làm lãnh đạo mới và do đó là thủ tướng tiếp theo của đất nước. Mặc dù chiến thắng của ông không có gì bất ngờ, nhưng ông Suga đã vươn lên từ một kẻ không tên tuổi, xuất thân từ một gia đình khiêm tốn và nắm giữ quyền lực chủ yếu ở hậu trường với chức chánh văn phòng nội các của Abe Shinzo, thủ tướng sắp mãn nhiệm.

 

Các quan chức Ấn Độ cáo buộc Trung Quốc đặt cáp quang tốc độ cao tại biên giới tranh chấp giữa hai nước trên dãy Himalaya. Đã có những phát đạn được bắn ra hồi tuần trước ở “đường kiểm soát thực tế”, song Trung Quốc và Ấn Độ đã bắt đầu các cuộc đàm phán cấp cao để giảm căng thẳng. Các cáp thông tin liên lạc, theo đó có thể giúp quân đội Trung Quốc liên lạc với hậu phương, khả năng sẽ làm đảo lộn các cuộc thảo luận này.

 

Giám đốc khu vực Châu Âu của WHO nói châu lục này phải đón ​​nhận số ca tử vong do covid-19 tăng vào mùa thu sau khi số ca nhiễm tăng mạnh gần đây. Hôm Chủ nhật, WHO báo cáo 307.000 ca nhiễm mới trên toàn cầu, một kỷ lục về số ca trong ngày. Ấn Độ, Brazil và Mỹ vẫn là các tâm dịch lớn nhất, và Israel đã trở thành nước đầu tiên quay trở lại phong tỏa hoàn toàn.

 

Thủ tướng Anh Boris Johnson đã mở đầu cuộc tranh luận tại quốc hội về dự luật thị trường nội bộ gây tranh cãi. Nếu được thông qua, nó sẽ thay thế một phần của thỏa thuận Brexit liên quan đến thương mại giữa Vương quốc Anh và Bắc Ireland, và vi phạm luật pháp quốc tế. Mọi cựu thủ tướng còn sống đều chỉ trích động thái này; đặc phái viên về quyền tự do tôn giáo của ông Johnson đã từ chức vì dự luật này.

 

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Steven Mnuchin cho biết chính quyền Trump sẽ xem xét đề xuất của ​​Oracle chuyển TikTok, một ứng dụng chia sẻ video ngắn, trở thành công ty có trụ sở chính ở Hoa Kỳ. ByteDance, chủ sở hữu của TikTok, đã đồng ý tham gia “quan hệ đối tác kỹ thuật” với gã khổng lồ phần mềm Mỹ, dù không bán toàn bộ, do áp lực từ phía chính quyền Trump xoay quanh lo ngại về an ninh quốc gia.

 

Tổng thống ngày càng bị cô lập của Belarus, Alexander Lukashenko, đã bay đến Sochi ở Nga để gặp tổng thống Vladimir Putin. Sau khi gian lận trong cuộc bầu cử hồi tháng 8, ông Lukashenko phải đối mặt với biểu tình kéo dài hơn một tháng và đã đàn áp bằng bạo lực. Nga luôn ủng hộ ông. Tại cuộc họp, ông Putin đã đề nghị cho Belarus vay 1,5 tỷ USD. Trong khi họ gặp nhau, các cuộc tập trận chung giữa Belarus và Nga đang bắt đầu gần Brest, miền tây Belarus.

 

Các nhà khoa học phát hiện ra bằng chứng về một loại khí gọi là phosphine trong khí quyển của Sao Kim, vốn chỉ được biết đến là do các sinh vật sống tạo ra. Nghiên cứu mới đã khơi dậy lại mối quan tâm dành cho hành tinh đôi khi được gọi là sinh đôi của Trái đất, nhưng thường bị bỏ quên. Bề mặt của nó quá nóng đối với sự sống. Nhưng những đám mây của nó thì có thể khác.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Con đường phục hồi khó khăn của Trung Quốc

Từ phong tỏa về lại hoạt động kinh tế bình thường là một con đường dài. Điển hình là Trung Quốc, quốc gia đầu tiên bước vào cuộc khủng hoảng covid-19 và cũng là nước đầu tiên thoát khỏi nó. Từ hồi tháng 4, họ đã ghi nhận tăng trưởng trong sản lượng công nghiệp theo cùng kỳ năm trước. Nhưng dữ liệu của tháng 8 công bố hôm nay sẽ cho thấy phục hồi diễn ra chậm và không đồng đều. Hoạt động của các nhà máy khả năng cao tiếp tục được củng cố nhờ các dự án đầu tư công lớn.

 

Tuy nhiên, tiêu dùng vẫn ì ạch, và người mua sắm vẫn dè dặt. Doanh số bán lẻ dù đã tăng hơn cùng kỳ năm ngoái vào tháng trước — nhưng chẳng thấm vào đâu. Như những nơi khác, những người giàu có trên thị trường chứng khoán vẫn ăn nên làm ra, trong khi phần còn lại của dân số lo lắng về thị trường việc làm yếu. Chính phủ Trung Quốc đã thúc đẩy các ngân hàng tăng cường cho vay để hỗ trợ phục hồi, nhưng họ biết điều cần thiết hơn hết là một loại vắc xin hiệu quả, chứ không phải bơm nhiều tiền hơn.

 

Hạn chót cho Huawei và TikTok

Hai công ty công nghệ Trung Quốc có thời hạn chót quan trọng trong tuần này, đều do chính phủ Mỹ đặt ra. Kể từ hôm nay, Huawei, gã khổng lồ viễn thông và điện thoại thông minh, sẽ bị cấm mua chip sản xuất với công nghệ Mỹ. Lệnh cấm đe dọa hoạt động kinh doanh của Huawei – vì hầu hết các chip được sản xuất bằng công nghệ của Mỹ. Còn lại là hạn chót vào ngày 20/9 cho TikTok, một ứng dụng video ngắn phổ biến. Donald Trump đã ra quyết định rằng ByteDance, chủ sở hữu TikTok, phải bán ứng dụng cho một bên mua người Mỹ vào ngày 20 hoặc đóng cửa các hoạt động tại Mỹ vì những lo ngại an ninh.

 

Lời đe dọa đó giờ trông khá mơ hồ. Sự phản đối của chính phủ Trung Quốc giết chết thương vụ bán cho Microsoft. Oracle, một công ty dữ liệu Mỹ không có kinh nghiệm chạy các ứng dụng dành cho người tiêu dùng, đã được chọn là “nhà cung cấp công nghệ đáng tin cậy” cho Bytedance, nhưng điều này chỉ giúp giữ thể diện cho ông Trump hơn là giải quyết các vấn đề với TikTok. Như mọi khi, cách tiếp cận của Mỹ đối với công nghệ Trung Quốc vẫn rất bất định.

 

Hai ứng viên tổng thống Mỹ cạnh tranh các cử tri dao động

Nhiều nhà tư vấn chính trị nói đừng lãng phí thời gian theo đuổi các cử tri dao động. Thay vào đó, hãy tập trung vào những cử tri trung thành. Vận động, chứ không phải thuyết phục, sẽ giúp thắng cử ở một nước Mỹ phân cực sâu sắc. Điều này có lý: tỷ lệ chấp thuận của ông Trump vẫn trên 40% dù trải qua luận tội, phản ứng tồi tệ của liên bang trước covid-19 và nhiều tháng biểu tình trên đường phố. Và thậm chí trong ngày nhậm chức, tỉ lệ này còn không qua nổi 50%.

 

Nhưng mặc dù hầu hết các cử tri đã quyết định, một số vẫn chưa — khoảng 3%, theo một số cuộc thăm dò gần đây. Phần nhỏ này có thể mang tính quyết định, và Donald Trump biết điều đó. Tối nay, ông sẽ trả lời các câu hỏi trực tiếp từ các cử tri dao động tại một tòa thị chính ở Philadelphia — thành phố lớn nhất Pennsylvania, một trong số các bang quan trọng nhất (ABC, mạng phát sóng sự kiện, cũng đã đề nghị tổ chức một buổi tương tự cho Joe Biden). Năm 2016, các cử tri quyết định muộn đã chọn ông Trump; ông có thể lại cần họ để tái cử.

 

Walmart tung gói đăng ký cạnh tranh với Amazon Prime

Mười lăm năm sau khi Amazon giới thiệu Prime, một gói đăng ký rất phổ biến mang lại cho khách hàng quyền lợi giao hàng nhanh chóng và giảm giá sâu, Walmart đang phản công. Hôm nay họ mở rộng dịch vụ Delivery Unlimited ở Mỹ, đổi tên thành Walmart Plus. Với 98 đô la một năm, nó rẻ hơn so với 119 đô la của Amazon Prime. Nhưng cả hai không giống nhau. Amazon Prime cung cấp giao hàng miễn phí cho hầu hết mọi mặt hàng, trong khi người đăng ký Walmart Plus phải chi ít nhất 35 đô la để đủ điều kiện.

 

Và Prime mang đến nhiều lựa chọn hơn, cũng như quyền truy cập vào nền tảng phát trực tuyến video của Amazon. Ở chiều ngược lại, tư cách thành viên của Walmart Plus mang lại lợi ích cho người mua sắm tại cửa hàng, bao gồm giảm giá xăng, và Walmart hứa hẹn tung ra nhiều tính năng hơn về sau này. Điểm hấp dẫn của chương trình là giao hàng nhanh chóng. Về điều này, hệ thống cửa hàng khổng lồ của công ty xem ra rất có ích: 90% người Mỹ sống trong vòng mười dặm quanh một cửa hàng Walmart.

 

Liệu có sự sống ở Sao Kim không?

Trong nhiều thập niên, sao Hỏa thu hút hầu hết sự chú ý (và tiền của) của loài người trong việc tìm kiếm sự sống ngoài trái đất trong hệ mặt trời. Mặc dù sao Kim gần đó có kích thước giống Trái đất, nhưng bề mặt của nó rất khắc nghiệt: nhiệt độ vượt quá mức khử trùng thiết bị y tế. Song bầu khí quyển của nó có thể dễ chịu hơn. Hai nhóm, do Sara Seager và Jane Greaves dẫn đầu, đã hợp tác trong một nghiên cứu trên tạp chí Nature Astronomy, báo cáo bằng chứng về phosphine, một loại khí được tạo ra bởi các vi khuẩn và  các nhà hóa học trên Trái đất, với lượng nhỏ nhưng ổn định.

 

Vì phosphine thường bị phân hủy trong điều kiện khí quyển Sao Kim, điều này cho thấy nó đang được tạo ra liên tục. Người ta chưa rõ chính xác khí được tạo ra bởi các vi khuẩn trái đất như thế nào, nhưng cũng không có cơ chế nào được biết là có thể tạo ra nó nếu không có sự sống. Đây chưa phải bằng chứng xác thực về sự sống; các đội sẽ thử tự tìm kiếm phosphine bằng các kỹ thuật khác và xem liệu nó có thể được tổng hợp mà không cần sự sống hay không. Dù sao thì đó cũng là một phát hiện hấp dẫn.