THẾ GIỚI HÔM NAY : 04/09/2020 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay: 04/09/2020

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

04/09/2020

http://nghiencuuquocte.org/2020/09/04/the-gioi-hom-nay-04-09-2020/

 

Thủ tướng Pháp Jean Castex công bố một kế hoạch phục hồi hậu coronavirus trị giá 100 tỷ euro (118 tỷ USD), tương đương 4% GDP. Số tiền này sẽ dành cho các sáng kiến ​​xanh, giảm thuế để thúc đẩy ngành công nghiệp cũng như các sáng kiến ​​về việc làm và giáo dục cho thanh niên. Trong khi đó, chính phủ Tây Ban Nha sẽ mở rộng vô thời hạn chương trình trả lương để bảo vệ người lao động khỏi tác động kinh tế của đại dịch.

 

Số lượng yêu cầu trợ cấp thất nghiệp mới ở Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất theo tuần kể từ tháng 3, khi các hạn chế phong tỏa bắt đầu được áp dụng. 881.000 yêu cầu của tuần trước thấp hơn dự đoán của nhiều nhà kinh tế, một phần do có thay đổi trong cách Bộ Lao động đo lường chúng. Báo cáo việc làm hàng tháng của Hoa Kỳ, được công bố hôm nay, sẽ cho chúng ta một góc nhìn đầy đủ hơn về thị trường việc làm.

 

Sau nhiều tháng truyền bá nỗi lo ngại về gian lận phiếu bầu, Tổng thống Donald Trump vừa khuyến khích người dân Bắc Carolina bỏ phiếu hai lần, một lần qua đường bưu điện và một lần trực tiếp, nhằm kiểm tra tính an toàn của hệ thống bỏ phiếu qua bưu điện của bang. Tổng chưởng lý của bang tweet rằng làm như vậy là bất hợp pháp, cáo buộc ông Trump khuyến khích cử tri vi phạm luật để “giúp ông ta tạo hỗn loạn” trong cuộc bầu cử.

 

Facebook sẽ ngưng nhận quảng cáo chính trị mới vào thời điểm một tuần trước bầu cử Mỹ. Các quảng cáo được đặt trên trang mạng xã hội này trước thời hạn trên vẫn sẽ được xuất hiện trong tuần cuối cùng. Ông chủ Facebook Mark Zuckerberg đã viết về nỗi lo của ông rằng sự chia rẽ của đất nước có thể dẫn đến “nguy cơ bất ổn dân sự gia tăng”.

 

Một tòa phúc thẩm Mỹ ra phán quyết hoạt động giám sát hàng loạt do NSA tiến hành và bị Edward Snowden vạch trần hồi năm 2013 là bất hợp pháp. Chương trình đã thu thập hồ sơ điện thoại của hàng triệu người Mỹ mà không xin bất kỳ sự cho phép nào. Ông Snowden, người đã trốn sang Nga sau khi tiết lộ chi tiết về các hoạt động của NSA, vẫn bị truy nã về tội gián điệp.

 

Các nhà đầu tư vào hôm qua đã rút lui khỏi các cổ phiếu công nghệ, đẩy chỉ số Nasdaq 100 có thời điểm giảm hơn 5%, mức giảm lớn nhất trong ngày kể từ tháng 3. S&P giảm 3,9%. Giá cổ phiếu của Alphabet, Amazon, Apple, Facebook và Microsoft, vốn tăng trong đại dịch covid-19, đều giảm.

 

Ấn Độ loại bỏ thêm 118 ứng dụng khác của Trung Quốc khỏi cửa hàng ứng dụng Google và Apple của nước này. Giống như lệnh cấm tương tự hồi tháng 6. Đây là hành động trả đũa lại các cuộc xâm nhập của Trung Quốc dọc theo biên giới hai nước. Lần cấm này có cả PUBG, một game bắn súng phổ biến đến mức một số chính trị gia Ấn Độ đã muốn cấm nó để bảo vệ giới trẻ.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Hãng bay IndiGo của Ấn Độ có đủ tiềm lực để vượt qua đại dịch

Tuần này, IndiGo, hãng hàng không lớn nhất Ấn Độ, đã chở hai túi huyết tương từ Bangalore đến cho một bệnh nhân covid-19 ở Srinagar, cách đó khoảng 3.000 km. Đây là chuyến giao hàng liên thành phố  đầu tiên dạng này trong đại dịch. Nhưng nó không có khả năng gây ấn tượng với các cổ đông của IndiGo, những người trong cuộc họp thường niên hôm nay sẽ bỏ phiếu về mức lương của Ronojoy Dutta, giám đốc của hãng. Vào tháng 6, IndiGo chịu khoản lỗ theo quý lớn nhất từ trước đến nay và cho biết sẽ sa thải 10% nhân viên.

 

Tháng trước, InterGlobe Aviation, bên điều hành hãng hàng không, cho biết sẽ huy động 40 tỷ rupee (534 triệu USD) bằng cách bán cổ phần. Song với lượng tiền mặt dự trữ lên tới 185 tỷ rupee, IndiGo có lợi thế hơn so với các đối thủ cạnh tranh trong ngành công nghiệp đang bị covid tàn phá. Hãng hàng không lớn thứ hai của Ấn Độ, Spicejet, chỉ có trong tay 402 triệu rupee. Kể từ thứ Tư, các hãng hàng không Ấn Độ được phép hoạt động với 60% tổng công suất, tăng từ mức 45% vào tháng 6. Điều đó sẽ có ích cho họ giữa thời gian hỗn loạn này.

 

Tỉ lệ thấp nghiệp Mỹ giảm nhưng không quá lạc quan

Kể từ khi đạt mức cao đáng kinh ngạc 14,7% hồi tháng 4, tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ đã giảm trở lại. Về kết quả hoạt động trong vài tháng qua, báo cáo việc làm công bố hôm nay sẽ cho thấy tỷ lệ 10,2% của tháng 7 giảm xuống mức một con số vào tháng 8. Đó là một tin tốt, nhưng có lẽ không quá lạc quan. Trước đại dịch, tỷ lệ thất nghiệp chính thức của Mỹ là khoảng 3,5%.

 

Nhưng nhiều nhà kinh tế hiện nay cho rằng tỷ lệ được ghi nhận kể từ khi đại dịch bắt đầu có  một sai lệch thống kê — và con số “thực” cao hơn vài điểm phần trăm. Hơn nữa, tỷ lệ thất nghiệp giảm chậm hơn so với dự đoán của nhiều kinh tế gia, phần lớn do virus bùng phát trở lại. Nhiều chỉ số đo lường hoạt động kinh tế phổ biến, bao gồm chi tiêu bằng thẻ, không phục hồi nhanh chóng như trước đây. Việc Quốc hội không thể đồng thuận về một gói kích thích kinh tế mới cũng đồng nghĩa sẽ có nhiều thất vọng hơn ở phía trước.

 

Vấn đề phân loại tài xế của Uber và Lyft

Các công ty chia sẻ xe từ lâu đã e ngại bị buộc phải phân loại lại tài xế của mình như nhân viên. Điều đó có thể khiến các hãng vốn đã không có lợi nhuận rơi vào tình trạng phải trả lương nghỉ phép, nghỉ ốm và các lợi ích khác. Tháng trước, những e ngại đó trở thành sự thật khi một thẩm phán California phán quyết rằng tài xế của hai dịch vụ lớn nhất, Uber và Lyft, là nhân viên theo Luật AB-5, một luật tiểu bang có hiệu lực từ tháng 1.

 

Hai công ty suýt phải đình chỉ hoạt động ở California, nhưng tòa đã cho phép họ phân loại tài xế là nhân viên hợp đồng sau khi họ kháng cáo. Hôm nay, giám đốc điều hành của cả hai công ty phải đệ trình tuyên bố tuyên thệ rằng đang phát triển kế hoạch tuân thủ Luật AB-5 nếu kháng cáo thất bại. Họ có thể chuyển sang mô hình nhượng quyền thương mại, theo đó tên của họ được cấp phép cho các nhà điều hành taxi. Nhưng Uber và Lyft không muốn mọi chuyện diễn tiến theo hướng đó: họ đã chi hàng triệu USD để vận đồng cho một cuộc bỏ phiếu nhằm miễn áp dụng Luật AB-5 cho họ.

 

Lãnh đạo Serbia và Kosovo họp bàn quan hệ song phương

Phấn khởi bởi thành công trong việc làm trung gian cho thỏa thuận giữa Israel và UAE cách đây chưa đầy một tháng, các nhà ngoại giao Mỹ đang hy vọng đạt được điều tương tự ở Balkan. Hai ngày họp giữa tổng thống Serbia Aleksandar Vucic và thủ tướng Kosovo Avdullah Hoti kết thúc hôm nay. Các cuộc đàm phán trên danh nghĩa là về bình thường hóa quan hệ kinh tế, nhưng không thể tránh khỏi vấn đề chính trị — nhiều vấn đề kinh tế đang thảo luận gắn liền với câu hỏi về chủ quyền của Kosovo.

 

Trước cuộc gặp, ông Hoti đã khẳng định Serbia công nhận nền độc lập của Kosovo, vốn được tuyên bố vào năm 2008, trong khi ông Vucic đe dọa sẽ bỏ đi nếu chủ đề này được đưa ra. Serbia xuất khẩu sang Kosovo nhiều hơn nhập khẩu, tạo động lực cho ông Vucic ở lại bàn thương lượng. Nhưng chỉ triển vọng kinh tế là không đủ. Nếu một thỏa thuận quan trọng được ký kết, nó sẽ là một bất ngờ lớn như thỏa thuận UAE-Israel.

 

Phim Hollywood suy giảm vị thế ở Trung Quốc

“Mulan” (Hoa Mộc Lan), câu chuyện về một cô gái Trung Quốc tòng quân để giúp đánh đuổi ngoại xâm, được công chiếu hôm nay sau một thời gian dài trì hoãn vì covid. Disney đã chi 200 triệu USD cho bộ phim với hy vọng chinh phục phòng vé Trung Quốc. Không có gì lạ khi Hollywood đang nhìn về phương đông. Năm ngoái, các rạp chiếu của Trung Quốc thu về 9,7 tỷ đô la, gần bằng của Mỹ. Năm nay, Trung Quốc có thể vươn lên dẫn đầu khi đại dịch khiến các rạp chiếu phim Mỹ đóng cửa.

 

Tuy nhiên, Hollywood đang ngày càng bị chèn ép khỏi thị trường Trung Quốc. Một thập niên trước, phim Mỹ thống trị phòng vé Trung Quốc; nhưng năm ngoái, tám trong số mười phim hàng đầu ở Trung Quốc là sản phẩm trong nước. Các hãng phim Trung Quốc đang làm ra những bộ phim đỉnh cao. Trong khi đó, kiểm duyệt chặt chẽ hơn khiến Hollywood trở nên khó khăn — điều khiến các chính trị gia Mỹ lo lắng. Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ gần đây đã cáo buộc các hãng phim “khuất phục” trước kiểm duyệt của cộng sản. Khi các trở ngại chính trị và thương mại ngày càng gia tăng, cuộc phiêu lưu của Hollywood ở Trung Quốc xem ra sẽ không có một kết thúc có hậu.