Thứ năm, 10/9/2020, 07:26
(GMT+7)
https://vnexpress.net/quyen-luc-ho-chieu-4159581.html
Trong ngành tư vấn di
trú, chúng tôi truyền tai nhau một danh sách không chính thức gồm các tỉnh mà
đương đơn sẽ phải soi kỹ hơn.
Ta vẫn thường thấy các thống
kê và tin
tức về công nhân xuất khẩu lao động, thực tập sinh, sinh viên, khách
du lịch bỏ trốn và cư trú bất hợp pháp tại một số quốc gia. Song, nổi lên trong
danh sách gần như lúc nào cũng có vài tỉnh thành, gồm Nghệ An, Hà Tĩnh. Tuy
nhiên, thực tế này không có nghĩa tất cả những người có hộ khẩu ở các tỉnh
"nghi vấn" đều thuộc diện rủi ro cao khi xin visa vào một số nước. Và
ngược lại, không phải ai giữ hộ khẩu ở thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM hay Đà
Nẵng đều thuộc diện dễ lấy visa. Trong một chừng mực nào đó, cách mà một số nước
xếp Việt Nam vào diện rủi ro cao (cụm từ "high risk country" được in
hẳn trên giấy tờ, quy định nội bộ của họ) khi xét visa làm tôi liên tưởng đến
những cá nhân có hộ khẩu Nghệ An, Hà Tĩnh.
Nhưng làm trong nghề của
mình, tôi biết không phải người nào đến từ quốc gia xếp hạng cao cũng giàu có,
tài năng và trung thực; và ai đến từ quốc gia cuối "bảng xếp hạng hộ chiếu"
cũng muốn bỏ trốn hay cư trú bất hợp pháp tại nước ngoài. Đây cũng là một trong
những ngộ nhận phổ biến góp phần vào việc nhiều gia đình bằng mọi giá muốn đổi
màu hộ chiếu.
Trên thực tế, rất nhiều
gia đình Việt Nam có khả năng tài chính vẫn thường kỳ vọng về quyền lực của một
quyển hộ chiếu ngoài Việt Nam. Họ thường bỏ qua phần tìm hiểu về trách nhiệm
công dân và những giới hạn pháp lý của quốc gia mà họ đang muốn nhập tịch.
Trong đó, nổi cộm nhất có lẽ là tỷ lệ đóng thuế thu nhập cá nhân cao ngất ngưởng
ở các nước phát triển để phục vụ cho an sinh xã hội và sự tôn nghiêm của luật
pháp. Đây cũng là lý do hàng đầu của những người đã từ bỏ quốc tịch Mỹ trong một
báo cáo hồi tháng 8 mới đây của Bambridge Accountants. Một ví dụ khác, nhiều quốc
gia cũng giới hạn việc người có hai quốc tịch được ứng cử vào quốc hội để tránh
xung đột lợi ích về lòng trung thành với quốc gia mà họ đang phụng sự.
Có khá nhiều nghiên cứu
và xếp hạng quyền lực hộ chiếu của các nước, một trong số được sử dụng tham chiếu
rộng rãi là bảng xếp hạng Chỉ số hộ chiếu Henley của Hãng tư vấn Henley &
Partners. Bảng xếp hạng này dựa trên thông tin tổng hợp về sự tự do đi lại đến
các quốc gia mà không cần xin visa dựa trên cơ sở dữ liệu của Cơ quan vận tải
hàng không quốc tế (AITA). Tháng 7/2019, Việt Nam nằm trong nhóm thứ 95, đứng
thứ 173 trong số 199 hộ chiếu được xếp hạng, được miễn thị thực đến 49 quốc
gia. Trong khi đó, Australia nằm trong nhóm thứ 9, xếp thứ 25 và được miễn thị
thực đến 180 quốc gia. Tuy nhiên, theo báo cáo mới công bố vào tháng 7/2020 thì
hộ chiếu Việt Nam đã tiến lên nhóm thứ 89, đứng thứ 161 trên tổng số 199 hộ chiếu
được xếp hạng và được miễn thị thực đến 54 quốc gia. Australia vẫn đứng thứ 25
nhưng được miễn thị thực đến 183 quốc gia.
Nhiều năm về trước, lúc
tôi xin visa du học Australia, gia đình đã phải vất vả một phen để chứng minh về
động cơ muốn đi nước ngoài mà cụ thể là phần chứng minh tài chính và kế hoạch hậu
du học để thuyết phục người xét hồ sơ rằng tôi không có ý định muốn ở lại
Australia sau khi tốt nghiệp. Nhiều bạn bè tôi cũng trải qua những tình huống
tương tự, thậm chí có người bị từ chối visa vì Việt Nam vẫn nằm trong vùng
"nguy cơ cao" nên việc xét duyệt hồ sơ cho những công dân giữ hộ chiếu
Việt Nam vẫn còn nhiều rủi ro.
Khi sang Australia, tôi gặp
nhiều thanh niên đồng trang lứa đã đến đây một cách dễ dàng. Các bạn đến từ các
nước phát triển ở châu Âu, Mỹ và nhiều nước châu Á như Đài Loan, Nhật Bản, Hàn
Quốc, Singapore... Họ chỉ cần có đủ tiền mua vé máy bay và một ít sinh hoạt phí
là đã có thể đi đến rất nhiều quốc gia trên thế giới. Đi đến đâu tìm việc làm đến
đó, vừa du lịch vừa trải nghiệm trong khả năng ví tiền cho phép. Vì vậy, nhiều
người trẻ dù xuất thân khiêm tốn cũng đã có thể lận lưng một vốn sống chắc nịch,
một bản lĩnh đáng khát khao.
Đến khi bắt đầu làm việc
trong ngành di trú, tôi mới có cơ hội để nghiên cứu nhiều hơn về các chính sách
di dân. Xã hội loài người vốn luôn là những dòng di cư từ nơi này đến nơi khác.
Con người có rất nhiều lý do để di chuyển. Việc chuyển dịch qua các đường biên
giới hôm nay thuận lợi hay khó khăn hơn được quyết định chính bởi cuốn hộ chiếu
trên tay bạn. Vì vậy mà không chỉ tại Việt Nam, rất nhiều người ở nhiều nước có
nhu cầu đổi hoặc có thêm một cuốn hộ chiếu.
Tôi hiện là một trong
hàng triệu người Việt đang có song tịch sinh sống trên toàn cầu. Cả hai quyển hộ
chiếu mà tôi đang giữ đã cho tôi rất nhiều thuận lợi trong cả công việc và cuộc
sống. Vậy mà trong thời đại dịch Covid đang diễn ra, chúng tôi - những người
đang có tới hai cuốn hộ chiếu trong tay - lại rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng
nan. Chúng tôi không thể rời khỏi quốc gia hiện tại cũng như không thuộc diện
được xem xét trở về Việt Nam dù chỉ để tránh dịch. Thời gian này, hầu như mỗi
gia đình ở hải ngoại đều có những người bạn, người thân phải sống trong cách trở,
thậm chí người thân qua đời cũng không thể trở về kịp lúc do cách ly bắt buộc
và những yêu cầu pháp lý xét duyệt hồ sơ. Và lúc này, việc giữ thêm một quyển hộ
chiếu quyền lực cũng không có tác dụng gì.
Cũng nên lưu ý việc miễn
thị thực luôn gắn kết mật thiết với chính sách ngoại giao và ưu tiên giữa các
quốc gia. Và vì vậy, các bảng xếp hạng hộ chiếu quyền lực luôn có những giới hạn
và chỉ mang tính tương đối. Ở cấp độ cá nhân, việc xét duyệt hồ sơ visa của các
nước luôn dựa trên những bằng chứng chủ yếu về nhân thân, năng lực và hạnh kiểm
của đương đơn, còn quốc tịch hiện tại hay quê quán của họ chỉ là điều kiện thứ
yếu. Thực tế trên thế giới, ta vẫn thấy nhiều trường hợp, những lãnh tụ về tôn
giáo và chính trị của nhiều quốc gia vẫn được chào đón và kính trọng ở quốc gia
kia dù họ trong tình trạng không quốc tịch, trong tay họ không có một quyển hộ
chiếu nào.
Năng lực và hạnh kiểm cá
nhân của mỗi con người mới là chân quyền lực của họ mà không một cuốn hộ chiếu
nào có thể đại diện được.
Huỳnh Thị Ngọc Hân
No comments:
Post a Comment