100
năm máu đổ cho quyền sở hữu đất đai
12/09/2020
https://www.luatkhoa.org/2020/09/100-nam-mau-do-cho-quyen-so-huu-dat-dai/
100 năm qua, máu
nhân dân vẫn đổ không ngừng.
Ảnh minh họa: Luật
Khoa
Chúng ta ai cũng mong muốn
được sống trong bình yên và no ấm. Nhưng hãy thử hình dung một lần, nếu rơi vào
vị thế của những người dân bị chiếm đất, chúng ta sẽ làm gì?
Từ khi Việt Nam bị người
Pháp cai trị cho đến ngày Đảng Cộng sản thâu tóm mọi quyền lực, số phận của người
dân mất đất đều bi đát như nhau. Ở đó, nếu nạn nhân tiến một bước thì sẽ trở
thành bị cáo với án tù hay án tử hình, còn nếu họ lùi một bước thì sẽ hoàn toàn
trắng tay.
100 năm qua, người dân
lành đã đi từ cánh đồng Nọc Nạn đến cánh đồng Sênh, từ làng Ninh Thạnh Lợi đến
làng Lạc Nhuế, từ nổi dậy Tây Nguyên đến nổi dậy Thái Bình, từ tỉnh Đắk Nông đến
tỉnh Hải Phòng, nhưng vẫn chưa có lối thoát nào cho quyền sở hữu đất đai.
Trong giới hạn của một
bài viết, mời độc giả cùng nhìn lại số phận người Việt Nam qua 10 vụ tranh chấp
đất đai gây chấn động dư luận trong 100 năm qua.
Ảnh : Một khu vực nông thôn tỉnh Rạch Giá vào những năm 1920. Ảnh: Manh
Hai/Flickr.
1/10
Ninh Thạnh Lợi, tỉnh
Rạch Giá
Thời gian tranh chấp:
Tháng 1 – 5/1927
Diện tích tranh chấp: khoảng
300 mẫu
Bên thiệt hại: Chủ Chọt
Bên lấn đất: Cai tổng Tr.
Số người chết: 24
Địa điểm: Làng Ninh Thạnh
Lợi, quận Phước Long, tỉnh Rạch Giá (nay địa bàn này thuộc tỉnh Bạc Liêu).
Hết lần này tới lần khác,
quan chức địa phương rành rẽ luật trưng khẩn lại biết đường chạy chọt đã tìm
cách chiếm 9/10 thửa đất ruộng của một ngôi làng Khmer này.
Dạo ấy, cai tổng Tr. cho
xã trưởng làm giấy tờ trưng khẩn từng thửa đất nhỏ, rồi phạm vào khu đất 300 mẫu
của một người gốc Tàu lai Khmer tên là Chọt. Ông chủ Chọt chẳng phải dạng dễ bị
bắt nạt. Ông kiện xã trưởng và thắng kiện. Để bảo vệ ruộng trước thế lực của quan
chức, chủ Chọt đã bắt đầu kế hoạch của mình.
Tháng 5/1927, một cai điền
người Pháp giải tán một buổi lễ đeo bùa nhằm tăng sức mạnh cho lực lượng của chủ
Chọt. Chủ Chọt liền bắt bốn người tá điền trên phần đất của cai điền rồi giải về
nhà. Tiếp đến, chủ Chọt cho giăng chỉ trắng xung quanh phần đất của mình để cấm
người khác xâm phạm.
Ngày 7/5/1927, chủ quận
Phước Long lệnh cho lính phục kích nhóm của chủ Chọt nhưng không bên nào bị thiệt
hại. Tối đó, người của chủ Chọt đến nhà cai tổng Tr. trả thù nhưng không thấy
ông cai nên liền giết chết cha của ông này.
Vụ đụng độ kế tiếp theo lệnh
của Chủ tỉnh Rạch Giá làm bên ông chủ Chọt chết 6 người, bên chính quyền chết 3
người. Lần đụng độ cuối cùng, Phó chủ tỉnh Cần Thơ cho người sang tiếp ứng tỉnh
Rạch Giá, đến lúc này thì bùa phép của chủ Chọt không đỡ được súng ống của Tây,
ông chủ Chọt và con gái ông cùng 12 người nữa chết tại chỗ.
Sau vụ việc, chủ quận Phước
Long và hương chức làng Ninh Thạnh Lợi báo cáo đây là vụ việc nổi dậy chống
chính quyền chứ không phải về đất đai. Quan Thống đốc không đồng ý với cáo buộc
đó. Ông tin rằng mục tiêu đầu tiên của chủ Chọt là đánh bọn cường hào địa
phương đã lấn đất của ông, và rằng nhóm của ông chủ Chọt chỉ có 40 người thì
không thể là một vụ chống chính quyền mà chỉ là một vụ thường phạm. Quan Thống
đốc báo cáo với quan Tòa quyền sẽ xét lại luật lệ về đất đai đối với người
Khmer, và giải quyết công bằng cho các vụ kiện tụng về đất đai ở làng Ninh Thạnh
Lợi [1].
Ảnh : Nông dân “chân đất” quận Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu những năm 1920. Ảnh:
Manh Hai/Flickr.
2/10
Đồng Nọc Nạn, tỉnh
Bạc Liêu
Thời gian tranh chấp:
1919 – 1928
Diện tích tranh chấp:
72,95 mẫu
Bên thiệt hại: Gia đình
Biện Toại – Mười Chức
Bên lấn đất: mẹ vợ của
anh ruột chủ quận Giá Rai
Số người chết: 5
Địa điểm: Làng Ninh Thạnh
Lợi, quận Phước Long, tỉnh Rạch Giá (nay địa bàn này thuộc tỉnh Bạc Liêu).
Một năm sau vụ Ninh Thạnh
Lợi, Nam Kỳ lại bị rúng động với vụ án Nọc Nạn. Những mẫu ruộng trưng khẩn là
xương máu của dân lành. Khi bất công đã nghẹn đầy cổ họng, họ sẵn sàng thí mạng
mình để giữ đất. Anh em nhà Biện Toại – Mười Chức cũng đã sống chết cho mảnh ruộng
của mình.
Sau cuộc đụng độ làm bốn
người nhà Biện Toại – Mười Chức và một ông cò Tây thiệt mạng, Tòa Đại hình Cần
Thơ đem vụ án ra xét xử. Hai luật sư người Pháp bào chữa miễn phí cho gia đình
Biện Toại – Mười Chức. Hầu hết báo chí Sài Gòn vào tận tòa nghe xử án.
Trước cuộc đụng độ, nhà
Biện Toại – Mười Chức đã tìm đủ đường khiếu nại với chính quyền nhưng không có
kết quả. Chuyện là anh em nhà Biện Toại – Mười Chức đang làm ruộng trên cánh đồng
đã có bằng khoán tạm do ông nội để lại, thì một người Hoa tên là Mã Ngân cấu kết
với quan chức địa phương tìm cách chiếm đất.
Năm 1917, Mã Ngân bắt đầu
tìm mua mảnh đất giáp ranh với nhà Biện Toại, ông ta cho chủ đất thêm tiền để
ghi rằng đất bán bao gồm phần ruộng của anh em nhà Biện Toại đang canh tác. Năm
1926, Mã Ngân bằng con đường lo lót đã có được bằng khoán chính thức. Nhà Biện
Toại – Mười Chức lúc này trở thành tá điền trên chính mảnh đất của mình, nhưng
Mã Ngân biết mình đã giựt đất của người ta nên không dám làm to chuyện. Ông Mã
Ngân bán khu đất lại cho bà Hồ Thị Tr. là mẹ vợ của anh ruột chủ quận Giá Rai.
Đất về tay bà Tr. nên bà
xin án lệnh của tòa thâu địa tô bằng hết tất cả số lúa nhà Biện Toại – Mười Chức.
Ngày 16/2/1928, hai tên cò Tây dẫn theo bốn tên lính theo hương chức làng đi
thi hành án lệnh đối với nhà Biện Toại – Mười Chức.
Ban đầu, cô Út Trọng được
gia đình cử ra xem đong lúa. Khi lính đong xong, cô Út đòi biên lai đong lúa
nhưng đám người không đưa nên xảy ra xô xát. Anh em Biện Toại – Mười Chức kéo
ra thành hai tốp chết sống với đám người đong lúa. Vụ việc làm một ông cò Tây;
ba đứa em trai của Biện Toại là Mười Chức, Nhẫn, Nhịn; cùng một vợ của Mười Chức
tên là Nghĩa thiệt mạng.
Khi ra tòa, ngay cả bên
công tố cũng bênh vực cho nhà Biện Toại – Mười Chức. Viên công tố người Pháp
cho rằng hoàn cảnh nhà Biện Toại thật khốn nạn, đã bị người vô lương tâm giựt đất
rồi lại bị bọn quyền thế ức hiếp, trong đó có hành động thu tô địa bằng hết lúa
nhà Biện Toại rồi còn đòi thêm tiền là rất tàn nhẫn. Hai luật sư cho rằng những
người nông dân chất phác đã bị luật pháp thiếu chặt chẽ của người Pháp cùng những
người quyền thế ức hiếp nên mới xảy ra tình cảnh như vậy. Tòa tuyên Biện Toại,
em út, con của Toại được tha bổng, cô Út Trọng bị 6 tháng tù nhưng đã giam hết
sáu tháng rồi nên được tự do, em rể của Biện Toại bị hai năm tù vì có tiền án
ăn trộm. Bản án được công chúng hoan hô, báo chí đưa tin rền vang khắp Nam Kỳ
[2].
Ảnh : Tướng Les Kosem, một vị tướng Campuchia có dòng màu Chăm chảy trong
người, lãnh đạo lực lượng FULRO cùng với các nhân vật người Thượng khác. Ảnh:
Documentation Center of Cambodia.
3/10
FULRO nổi dậy, Cao
Nguyên
Thời gian tranh chấp:
1955 – 1970
Bên thiệt hại: người bản
địa ở Cao Nguyên và các vùng khác ở miền Nam
Bên xâm chiếm: chính quyền
Việt Nam Cộng hòa và người di cư
Số người chết: không rõ
Từ năm 1954, chính quyền
Ngô Đình Diệm bất thình lình thi
hành chính sách “bình đẳng quá đáng”, đồng hóa diện rộng trên Cao
Nguyên. Chính sách này cho phép lấy đất người Thượng cấp cho người Kinh, xóa bỏ
luật tục, và bài trừ các tục lệ cổ truyền trên Cao Nguyên. Trước đó, người Pháp
cho Cao Nguyên hưởng chính sách đặc biệt, trong đó có việc hạn chế người Kinh
di cư, tôn trọng quyền đất đai của người bản địa và ưu tiên xét xử theo luật tục.
Đấu tranh ôn hòa trong
nhiều năm nhưng không có kết quả, một số nhân vật người bản địa đã thành lập một
mặt trận vũ trang có tên là FULRO vào năm 1963. Mặt trận này không chỉ đại diện
tranh đấu cho các sắc tộc Tây Nguyên mà còn có người Chăm, Khmer cùng với sự yểm
trợ của Campuchia.
Sau đây là một
số vụ xung đột nổi bật.
Ngày 20/9/1964, lực lượng
FULRO nổ súng vào một trại lính ở Buôn Mê Thuột, bắt sáu lính Mỹ làm tù binh,
chiếm đài phát thanh. Một ngày sau, lực lượng này bắt thêm một đại tá người Mỹ.
Tháng 9/1965, FULRO tấn công một trại lính Việt Nam. Tháng 12/1965, Pleiku và
Phú Bổn bị FULRO tấn công dẫn đến việc chính quyền tử hình 4 chiến sĩ FULRO.
Cuộc xung đột kéo dài nhiều
năm này làm người Kinh trên Cao Nguyên vô cùng hoảng sợ. FULRO yêu cầu chính
quyền Sài Gòn thực thi nhiều chính sách, trong đó có việc đuổi tất cả người
Kinh khỏi Cao Nguyên và trả đất cho người Thượng. Chính quyền Sài Gòn đã tốn rất
nhiều thời gian, công sức để dàn xếp cuộc xung đột sắc tộc này, trong đó đã thực
thi những chính sách đất đai ưu tiên cho người Thượng.
Ảnh : Ông Trịnh Khải. Ảnh: Mai Pham/Facebook.
4/10
Lạc Nhuế, tỉnh Hà
Nam
Thời gian tranh chấp:
1990 – 1993
Diện tích tranh chấp: 75
mẫu
Bên thiệt hại: Thôn Lạc
Nhuế
Bên lấn đất: Chính quyền
huyện Kim Bảng
Số người chết: 5
Địa điểm: Thôn Lạc Nhuế,
xã Đồng
Hóa, huyện Kim
Bảng, tỉnh Hà Nam.
Năm đó, sau bao nhiêu lần
khiếu nại bất thành về đất đai và sự tham nhũng của quan chức địa phương, dân
làng đã quyết định tự giữ đất của mình dưới sự lãnh đạo của một người mà họ rất
tin tưởng tên là Trịnh Khải. Chi tiết về vụ tranh chấp này được tường thuật khá
sơ sài vì chính quyền bưng bít thông tin.
Sau khi giảng dạy nhiều
năm ở trường Đại học Hàng hải, người kỹ sư từng du học Liên Xô Trịnh Khải về
nghỉ hưu ở quê nhà đầu những năm 1990. Đúng lúc ấy, thực hiện chế độ khoán ruộng
đất mới, quan chức huyện Kim bảng đã cắt 75
mẫu ruộng của thôn Lạc Nhuế cho thôn khác. Ông Khải là người rành rẽ
luật pháp, biết rõ sự tinh ranh của cán bộ địa phương nên đã giúp dân làng khiếu
nại từ huyện đến tỉnh rồi ra tận trung ương.
Nhiều lần kẻ lạ đột nhập
vào làng gây nguy hiểm cho ông Khải và những người khác nên dân làng đã lập
thành lũy, kiên quyết cô lập ngôi làng của mình với bên ngoài.
Cao trào của cuộc tranh
chấp là hai thanh niên bị dân làng đập chết do vào làng lúc ban đêm. Dân làng
cho rằng chính quyền cử hai người này vào ám sát ông Khải. Truyền thông nhà nước
thì cho rằng hai người này chỉ là người dân đi mua cá giống.
Sau vụ án mạng này, có
thông tin nói rằng ông Khải bị bắt khi lên huyện làm việc với chính quyền.
Nhưng cũng có thông tin nói ông bị chính quyền cho lực lượng đến bắt đi. Cuối
cùng, người lãnh đạo nông dân giữ đất bị tuyên án tử hình. Theo nhà báo Phạm
Thành, có hai người dân đã
chết trong lúc bị giam giữ và sáu người khác bị tuyên án tù.
Vụ án này không khác gì vụ
án Ninh Thạnh Lợi, nhưng chính quyền đã không công tâm nhìn nhận bản chất vụ việc
như quan Thống đốc Nam Kỳ. Chính quyền đã coi vụ việc làng Lạc Nhuế là vụ án lợi
dụng tranh chấp đất đai xuyên tạc, chống đối nhà nước. Chính quyền còn cho
viết tiểu thuyết và dựng thành phim (“Chuyện làng Nhô”) để gieo tiếng xấu muôn
đời cho người dân làng Lạc Nhuế và ông Trịnh Khải.
Ảnh : Trụ sở UBND xã An Ninh, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình được xây dựng
với kinh phí khoảng 800 triệu đồng, đã bị người biểu tình đập tan tành vào đêm
26/6/1997. Ảnh: Bauxite Vietnam.
5/10
Sự kiện Thái Bình,
tỉnh Thái Bình
Thời gian tranh chấp:
1987 – 1997
Bên thiệt hại: Nhân dân tỉnh
Thái Bình
Bên lấn chiếm: Quan chức
tỉnh Thái Bình
Số người chết: Không rõ
Địa điểm: Toàn tỉnh Thái
Bình
Trong những năm 1990, tỉnh
Thái Bình tràn ngập đơn thư khiếu nại của nhân dân về đất đai và sự tham nhũng
vô độ của quan chức nhưng không được giải quyết.
Tháng 3/1997, uất ức vì bị
quan chức hiếp đáp quá mức, một nhóm cựu chiến binh đã
lãnh đạo khoảng 3.000 nông dân tọa kháng trước trụ sở Đảng Cộng sản ở
tỉnh Thái Bình. Sự kiện này đã mở đầu cho hàng loạt cuộc nổi dậy đòi công lý
trên toàn tỉnh này.
Hai công chức hưu
trí đã
nói với ông Hữu Thọ về nguyên nhân Thái Bình nổi dậy rằng: “Cậu có tin
là chúng mình là bọn xấu hay phản động không? Nhưng bọn chúng ức hiếp dân hơn cả
bọn kỳ hào xưa thì người dân nào chịu được”.
Hàng chục ngàn người
đã tham
gia các cuộc biểu tình, bạo động, bắt giữ ít nhất 64 cán bộ, công an để làm
con tin, đập phá nhiều trụ sở cơ quan nhà nước và nhà riêng của các cán bộ. Cuộc
bạo động này tiếp diễn đến tháng 11/1997. Rất nhiều người tham gia cuộc phản
kháng này đã bị tuyên án tù.
Ảnh : Biểu tình ở Tây Nguyên vào năm 2004. Ảnh: Youtube.
6/10
Người Thượng nổi dậy,
Tây Nguyên
Thời gian tranh chấp:
2001 – 2004
Bên thiệt hại: Người bản
địa bốn tỉnh Tây Nguyên
Bên lấn chiếm: Chính quyền,
người di cư
Số người chết: Ít nhất 33
Địa điểm: Khu vực Tây
Nguyên
Những người cộng sản hoàn
toàn không học được điều gì từ sai lầm của chính quyền Ngô Đình Diệm. Họ cũng
hoàn toàn không hiểu về Tây Nguyên. Chính quyền tưởng rằng nơi đây vẫn còn dư dả
đất đai nên đã tạo ra những vùng kinh tế mới, lập các nông trường rộng lớn, và
cho phép dân tự do di cư khiến đất đai dành cho người bản địa bị thu hẹp quá mức.
Người bản địa Tây Nguyên đã lâm vào cảnh cùng cực chưa từng có.
“Rất nhiều người vùng cao
bắt đầu thấy họ nghèo và chậm tiến. Họ cảm thấy mình thấp kém hơn người miền
xuôi, […]. Thiếu tiền, thiếu thức ăn, thiếu quyền tiếp cận tài nguyên thiên
nhiên, dịch vụ công (giáo dục, y tế, thông tin), họ có nguy cơ mất hết tài
nguyên quý giá nhất của mình: sự tự tin và lòng tự tôn. […] Vấn đề là ngày càng
có nhiều người ý thức được rằng họ nghèo”, các nhà nghiên cứu Neil L. Jamieson,
Lê Trọng Cúc và A. Terry Rambo viết
năm 1998 dự đoán cho một cuộc khủng hoảng sẽ bùng lên ở Tây Nguyên.
Như châm dầu vào chảo lửa,
những người cộng sản đã chạm đến một điều thiêng liêng nhất của người Thượng:
tôn giáo. Chính quyền cấm triệt để hoạt động tôn giáo tự do ở Tây Nguyên. Những
hoạt động tâm linh cổ truyền bị xóa bỏ hoàn toàn, đạo Tin Lành gần như bị cấm
hoàn toàn, và đạo Công giáo bị hạn chế rất nhiều.
Và cuộc khủng hoảng đó đã
thình lình xuất hiện bằng cuộc nổi dậy của người Thượng vào năm 2001 và đặc biệt
là năm 2004. Rất nhiều cuộc biểu tình lớn chưa từng thấy và đụng độ với công an
đã xảy ra. Người Thượng đòi chính quyền trả lại đất đai và đảm bảo quyền tự do
tôn giáo cho người Thượng. Hàng ngàn người Thượng đã sang Campuchia tị nạn hoặc
bị đưa vào các trại cải tạo, nhà tù sau những đợt biểu tình này. Theo tổ chức
Human Rights Watch, có 8 người chết trong các cuộc biểu tình và 25 người bản địa
chết trong trại giam, nhưng con số này không có nguồn kiểm chứng vì các nhà
quan sát quốc tế bị cấm đến Tây Nguyên.
Ảnh : Cảnh tượng sau cưỡng chế cơ sở đất, nhà ở của ông Đoàn Văn Vươn. Ảnh:
Báo Thanh Niên.
7/10
Đoàn Văn Vươn, Hải
Phòng
Thời gian tranh chấp:
2009 – 2012
Diện tích tranh chấp:
19,3 hecta
Bên thiệt hại: Gia đình
ông Đoàn Văn Vươn
Bên lấn chiếm: UBND huyện
Tiên Lãng
Địa điểm: Xã Vinh Quang,
huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng.
Trong vụ việc này, gia
đình Đoàn Văn Vươn đã hành động như anh em Biện Toại – Mười Chức nhưng kết quả
thì không như vậy. Dù chính quyền địa phương sai toàn diện, dù không một người
nào phía chính quyền thiệt mạng, nhưng gia đình Đoàn Văn Vươn vẫn phải chịu án
tù.
Cựu quân nhân Đoàn Văn
Vươn bị tuyên 5 năm tù giam, ba người khác trong gia đình ông bị tuyên từ 2 đến
5 năm tù giam và một số án treo khác. Về phía UBND huyện Tiên Lãng, chỉ có quan
chức bị
tuyên 30 tháng tù giam còn lại thì hưởng án treo.
Vụ việc bắt đầu từ năm
2009, khi chính quyền huyện Tiên Lãng thu hồi đất đã giao đối với gia đình ông
Đoàn Văn Vươn. Từ việc giao 19,3 hecta đất lần thứ hai đến quyết định thu hồi
và cưỡng chế đối với nhà ông Vươn của chính quyền đều không tuân thủ pháp luật.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi ấy đã cho
rằng những quy định chồng chéo, chưa rõ ràng về quản lý đất đai và năng
lực thi hành pháp luật kém của cán bộ đã là nguồn gốc cho vụ việc này.
Ảnh : Nông dân đòi đền bù thỏa đáng trong vụ tranh chấp đất ở Văn Giang. Ảnh:
Reuters.
8/10
Văn Giang, Hưng
Yên
Thời gian tranh chấp:
2012 – đến nay
Diện tích tranh chấp: 73
hecta
Bên thiệt hại: Một số gia
đình xã Cửu Cao
Bên lấn chiếm: Chính quyền
huyện Văn Giang
Số người chết: 2
Địa điểm: Xã Cửu Cao, huyện
Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.
Người dân Văn Giang đã tiến
một bước để giữ đất và đã trở thành các bị cáo. Trong những vụ tranh chấp như
thế này, khi chính quyền đứng về phía doanh nghiệp (Ecopark) để ép giá đền bù
thì người dân chỉ còn một lựa chọn duy nhất là vùng dậy.
Tháng 4/2012, chính quyền đưa
lực lượng từ 2.000 đến 4.000 cảnh sát vũ trang càn quét một nhóm người
dân quyết tâm giữ đất. 20 người dân bị bắt giữ sau cuộc cưỡng chế này.
Tháng 8/2013, một số hộ
gia đình bắt và trói cán bộ thôn vì xâm phạm đất chưa được đền bù. Một người bị
tuyên án 21 tháng tù giam và một người khác bị tuyên 2 năm tù giam trong vụ việc
này.
Tháng 10/2014, hai người
bảo vệ của một đơn vị san lấp mặt bằng bị đánh chết, một máy xúc bị đốt cháy.
Có sáu người bị
tuyên án từ 3-4 năm tù giam, mặc dù họ nói trước tòa rằng họ không
đánh người và không phá hoại tài sản.
Ảnh : Từ trái sang, Đặng Văn Hiến, Hà Văn Trường và Ninh Viết Bình trong
phiên tòa xét xử sơ thẩm vào đầu năm 2018. Ảnh nhân vật: Zing. Minh họa: Luật
Khoa.
9/10
Đặng Văn Hiến, Đắk
Nông
Thời gian tranh chấp:
2008 – đến nay
Bên thiệt hại: Gia đình Đặng
Văn Hiến và các gia đình khác
Bên lấn chiếm: Công ty
Long Sơn
Số người chết: 3
Địa điểm: Tiểu khu 1535,
xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông
Nơi đây thật sự là một
vùng đất dữ. Những cuộc đụng độ xảy ra giữa những người di dân và những công ty
lâm nghiệp được chính quyền cho thuê đất. Chuyện đánh đấm, đốt nhà, phá rẫy, nổ
súng không xa lạ gì đối với người dân ở đây. Họ tự lực gìn giữ đất của mình trước
sự xâm chiếm của các công ty hơn là trông chờ vào chính quyền.
Đặng Văn Hiến không hề muốn
dính líu vào rắc rối này, nhưng anh không được lựa chọn. Từ năm 2008, Công ty
Long Sơn được chính quyền cho thuê đất, và trên giấy tờ thuê đất đó bao gồm
luôn phần đất của nhà Hiến và một số gia đình khác. Bên công ty và bên nông dân
đụng nhau nhiều lần mà chính quyền từ tỉnh đến trung ương vẫn để mọi chuyện như
vậy.
Một buổi sáng tháng
10/2016, trời mưa nhỏ rồi cứ lớn dần lên, khoảng 30 người đến nhà Hiến lúc tờ mờ
sáng để ủi vườn cây nhà anh. Hiến đã nổ súng ngày hôm đó. Ninh Viết Bình là hộ
dân gần đó cũng đến tiếp ứng cho anh. Người em bà con của Hiến là Hà Văn Trường
chỉ đưa băng đạn cho Hiến nhưng cũng bị buộc tội giết người.
Tai nạn ngày hôm đó làm
ba công nhân nghèo khổ của Công ty Long Sơn thiệt mạng. Ra tòa, Hiến bị tuyên
án tử hình rồi y án, Bình bị tuyên án 20 năm tù giam rồi giảm còn 18 năm, và
Trường bị tuyên án 12 năm tù giam rồi giảm còn 9 năm.
Đọc câu chuyện về Đặng
Văn Hiến: Những người cùng khổ ở Đắk Nông.
Ành : ông Lê Đình Kình. Ảnh: Dong Tam TV.
10/10
Đồng Tâm, Hà Nội
Thời gian tranh chấp:
2014 – đến nay
Diện tích tranh chấp:
28,7 hecta
Bên thiệt hại: Các gia
đình xã Đồng Tâm
Bên lấn chiếm: Chính quyền
huyện Mỹ Đức và Tập đoàn Viettel
Số người chết: 4
Địa điểm: Xã Đồng Tâm,
huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội
Từ Đặng Văn Hiến cho đến
Đoàn Văn Vươn, từ Văn Giang cho đến Đồng Tâm, thông điệp của chính quyền Việt
Nam ngày càng rõ ràng: dù mạng sống của dân lành bị đe dọa, dù đất đai có bị lấy
đi thì họ vẫn không có quyền phản kháng. Bất cứ hành động nào làm tổn thương lực
lượng của chính quyền đều bị trừng phạt thật nặng, dù chính quyền đúng hay sai.
29 bị cáo trong vụ án Đồng
Tâm, có người đã 77 tuổi, bị buộc chống trả hàng nghìn cảnh sát tập kích ngôi
làng của họ vào giữa đêm tối. Từ năm 2017 đến nay, xã Đồng Tâm đã xảy ra nhiều
vụ việc chấn động nhưng chính quyền không thể giải thuyết thỏa đáng cho người
dân.
Chính quyền Việt Nam từng
lên án sự tàn bạo của chế độ thực dân Pháp. Tuy nhiên, phiên tòa xử vụ án đồng
Nọc Nạn gần 100 năm trước dưới thời Pháp thuộc là phiên tòa công khai, báo chí
được vào tận tòa đưa tin và được điều tra độc lập. Còn phiên tòa vụ án Đồng Tâm
bây giờ thì chính quyền xử kín, cấm người thân của họ vào tòa, cấm báo chí độc
lập vào phòng xét xử, ngăn chặn các luật sư tiếp xúc với các bị cáo.
Chú
thích:
[1] Sơn Nam, biên khảo
Lịch sử khẩn hoang miền Nam, 1973, NXB Trẻ tái bản 1997, trang 402.
[2] Sách đã dẫn,
biên khảo Lịch sử khẩn hoang miền Nam, trang 416.
No comments:
Post a Comment