Anthony
Glees - East
Asia Forum
Phan Nguyên dịch
05/05/2020
Hồi tháng Giêng, chỉ vài
tuần trước khi đại dịch COVID-19 bùng phát gây chết người ở Anh, Hội đồng An
ninh Quốc gia đã trao cho công ty viễn thông khổng lồ Trung Quốc Huawei một hợp
đồng phát triển mạng 5G của Anh. Thủ tướng Anh, Boris Johnson, đã tuyên bố rằng
đây là “một chiến thắng chiến lược rất quan trọng” sẽ thúc đẩy nền kinh tế, và
hứa rằng nó sẽ “không gây hại cho cơ sở hạ tầng trọng yếu của quốc gia”.
Nhưng các cơ hội kinh tế
có lớn hơn các rủi ro đối với an ninh quốc gia hay không? Liệu cuộc khủng hoảng
COVID-19 có bổ sung thêm một khía cạnh mới và thậm chí đáng sợ hơn vào việc hợp
tác với một công ty hàng đầu của Trung Quốc không?
Johnson khẳng định rằng
cơ sở hạ tầng kỹ thuật số quốc gia trọng yếu của Anh sẽ không bị ảnh hưởng. Điều
này là nhờ vào quyết định rằng Huawei sẽ chỉ cung cấp phần rìa của mạng – chiếm
35% – chứ không phải phần lõi, cũng như giả định rằng mọi mối đe dọa bảo mật do
Huawei gây ra đều có thể được ngăn chặn hoàn toàn.
Quyết định của Johnson đã
bị chỉ trích cả trong và ngoài nước – ngay cả bởi các nghị sĩ thuộc Đảng Bảo thủ
và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Các nghị sĩ Bảo thủ cho rằng Anh đã trao cho
Trung Quốc chìa khóa. Các nghị sĩ Úc rất phẫn nộ đến nỗi họ đã hủy một chuyến
thăm Anh.
Khi quyết định này được
Nghị viện phê chuẩn vào tháng 3, chỉ có 38 nghị sĩ Bảo thủ bỏ phiếu chống,
nhưng sau thảm họa COVID-19, hai nghị sĩ Bảo thủ hàng đầu có nhiều kinh nghiệm
về an ninh đã thành lập một nhóm vận động nội bộ, được gọi là Nhóm Nghiên cứu
Trung Quốc, nhằm phối hợp việc phản đối quyết định đối với Huawei cũng như quan
hệ kinh tế với Trung Quốc (mô hình của họ, Nhóm Nghiên cứu châu Âu, từng thúc đẩy
Đảng Bảo thủ chuyển sang hoàn toàn ủng hộ Brexit và là động lực chính đằng sau
việc đưa Johnson lên làm thủ tướng).
Trump đã tweet rằng “bất
kỳ quốc gia nào chọn sử dụng nhà cung cấp 5G không đáng tin cậy sẽ gây hại cho
khả năng chia sẻ thông tin và tình báo [với Mỹ] ở cấp độ cao nhất”. Một số ý kiến
cho rằng Hoa Kỳ đang cố gắng buộc các đồng minh áp dụng các chính sách
chủ yếu nhằm gây thiệt hại cho ngành công nghiệp Trung Quốc. Ý tưởng rằng Trung
Quốc có thể cài một công cụ có thể làm sập mạng 5G của Anh đã bị cộng đồng tình
báo Anh bác bỏ. Các “cầu giao” có thể tắt mạng Internet được kiểm soát bởi các
chính phủ quốc gia và mọi công cụ để tiến hàng việc đó đều được bảo vệ cẩn thận,
nhất là thông qua mã hóa.
Nhưng không khó để thấy
lý do tại sao mọi người vẫn hoài nghi. Luật Gián điệp Trung Quốc năm 2014 và Luật
Tình báo Quốc gia năm 2017 bắt buộc các công ty Trung Quốc, bao gồm cả Huawei,
phải hỗ trợ an ninh quốc gia Trung Quốc nếu được yêu cầu. Mặc dù Huawei không
phải là công ty nhà nước, nhưng họ được hỗ trợ mạnh mẽ bởi nhà nước – và gắn chặt
với chiến lược kinh tế cũng như Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Tình báo Anh cũng đã đưa
ra những bình luận trái ngược nhau về rủi ro xuất phát từ việc Trung Quốc tham
gia xây dựng mạng 5G và biện pháp giảm các rủi ro này. Một số chuyên gia nhận
thấy không có sự khác biệt rõ ràng giữa “vùng lõi” và “vùng rìa” trong vận hành
mạng 5G.
Quyết định của Johnson
làm nổi bật những câu hỏi quan trọng hiện chính phủ Anh đang phải đối mặt.
Anh phải nhanh chóng phát
triển ngành dịch vụ của mình sau Brexit để hạn chế tổn thất cho nền kinh tế Anh
sau khi rời khỏi Thị trường Đơn nhất châu Âu, và tác động của dịch COVID-19 đối
với nền kinh tế càng làm cho nhiệm vụ này trở nên quan trọng hơn. Anh phải đi đầu
trong 5G vì tương lai của các ngành dịch vụ, như y tế và ngân hàng, nằm ở tốc độ
dữ liệu cao. 5G cũng rất quan trọng trong việc phát triển internet vạn vật, bao
gồm thành phố thông minh, dây chuyền sản xuất tự động, phương tiện không người
lái và in 3D. Khả năng xây dựng lại một nền tảng kinh tế mạnh mẽ sau khủng hoảng
sẽ xoay quanh việc mở rộng nền kinh tế kỹ thuật số. Giải phóng tiềm năng kinh tế
mới sẽ là trung tâm của chính sách công.
Nhưng đồng thời, nhu cầu
kinh tế cần phải được cân nhắc cùng những lo ngại về an ninh quốc gia. Vấn đề
nan giải này càng phức tạp hơn do hậu quả thảm khốc về kinh tế và sức khỏe cộng
đồng do đại dịch gây ra và sự mất lòng tin lan rộng của giới làm chính trị cũng
như của công chúng đối với Trung Quốc.
Một số người cho rằng an
ninh quan trọng hơn sự thịnh vượng kinh tế và đổi mới kỹ thuật số. Tuy nhiên
trong thời bình, khi đối mặt với một đối thủ thay vì một kẻ thù, hai vấn đề này
bổ sung cho nhau. Triển vọng một sự suy thoái kinh tế kéo dài làm suy yếu an
ninh quốc gia, vượt ra ngoài giả thuyết về việc tình báo Trung Quốc có thể được
hỗ trợ bởi các công ty viễn thông Trung Quốc. Và đâu là lựa chọn thay thế cho
Huawei mà không có rủi ro? Một nhà cung cấp thay thế như Ericsson hoặc Nokia chỉ
có thể được phát triển với sự hỗ trợ lớn của EU. Nhưng với việc Brexit diễn ra
trong năm nay, một giải pháp thay thế Huawei của EU là khó khả thi. Ngay cả khi
không có Brexit, EU cũng gặp áp lực phải sử dụng Huawei thay vì công nghệ của Mỹ
do các vấn đề về quyền kiểm soát.
Mặc dù các đánh giá chính
sách do tình báo Anh đưa ra không phải lúc nào cũng đúng – bằng chứng là các
báo cáo về Iraq và vũ khí hủy diệt hàng loạt năm 2002 – nhưng họ cũng không có
lợi ích gì trong việc đưa ra một đánh giá tình báo không chính xác nữa. Không
có gì là không có rủi ro, và cũng không có đánh giá rủi ro nào chỉ đơn thuần dựa
vào khoa học thuần túy, như đại dịch đã cho thấy. Nhưng không phải không thể
đánh giá rủi ro nào lớn hơn và đây dường như là điều mà cộng đồng tình báo Anh
đã làm.
Câu hỏi về rủi ro cũng là
trọng tâm trong tuyên bố của Hoa Kỳ rằng Huawei sẽ làm suy yếu an ninh kỹ thuật
số của Anh. Anh phải cân bằng lại lời đe dọa của Hoa Kỳ rằng họ sẽ ngừng hợp
tác tình báo. Mặc dù Anh muốn chia sẻ thông tin tình báo mở với Hoa Kỳ, nhưng
điều đó không phải lúc nào cũng hữu ích hoặc được thực hiện – bằng chứng là vụ
ám sát của Hoa Kỳ đối với Tướng Iran Qasem Soleimani.
Bây giờ khi chính phủ Anh
đã ký thỏa thuận, họ phải học cách vượt qua những thách thức mà Huawei có thể đặt
ra. Triển khai 5G là ưu tiên hàng đầu. Huawei là công ty dẫn đầu thị trường và
rẻ hơn bất kỳ nhà cung cấp nào khác. Họ có thể mang đến rủi ro, nhưng việc
không có 5G cũng tạo ra những rủi ro trong tương lai gần.
----------------------
Anthony Glees là Giáo sư hưu trí tại Trường Nhân văn, Đại học
Buckingham.
Nguồn: Anthony Glees, “Is
Huawei’s 5G national security threat or economic opportunity?”, East
Asia Forum, 06/05/2020.
No comments:
Post a Comment