Tình hình ở Belarus có thể nhanh chóng bùng nổ
Uladzimir Zhyhachou trò chuyện với Alexander Friedman - NTV
Vũ
Ngọc Chi, chuyển ngữ
27/06/2023
https://baotiengdan.com/2023/06/27/tinh-hinh-o-belarus-co-the-nhanh-chong-bung-no/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2023/06/1-66.jpg
Alexander Friedman sinh ra ở Minsk năm 1979. Nhà sử
học có bằng tiến sĩ này dạy lịch sử đương đại và lịch sử Đông Âu tại Đại học
Saarland và Đại học Heinrich Heine ở Düsseldorf.
Khi các chiến binh của Yevgeny Prigozchin cách
Moscow chỉ vài trăm km, ông chủ của Wagner bất ngờ đổi ý và kết thúc cuộc nổi dậy
chống lại Điện Kremlin. Một thỏa thuận được cho là qua một cuộc đàm phán với
Alexander Lukashenko, nhà độc tài Belarus, đã xoay chuyển tình thế. Theo đó,
ông chủ Wagner bây giờ nên đến Belarus.
Nhưng có thật là, đã có một thỏa thuận như vậy? Nhà
sử học Alexander Friedman không tin lắm về điều đó. Trong một cuộc phỏng vấn với
ntv.de, chuyên gia Đông Âu này nói về lý do tại sao và liên quan gì đến việc hủy
bỏ chuyến thăm của một nhà độc tài châu Phi.
***
NTV: Sau
cuộc nổi dậy của Nhóm Wagner, Điện Kremlin nói rằng, Yevgeny Prigozhin sẽ “đi”
sang Belarus. Điều đó chính xác có nghĩa là gì? Liệu ông ta có được cho tị nạn ở
đó?
Alexander
Friedman: Vào lúc này, không thể nói chắc về điều đó. Trên thực tế, Điện
Kremlin đã phát biểu như vậy (gab es diese Formulierung seitens des Kremls ),
nhưng không đưa ra chi tiết nào khác. Một câu hỏi trọng tâm vẫn là liệu
Prigozhin – nếu ông ta đến Belarus – sẽ đến một mình hay cùng với đội quân của
ông ta.
Có những phỏng đoán là ông ta sẽ đến Belarus cùng với các vệ sĩ của mình,
có thể là 100 người – ít nhất là không đơn độc. Cũng có suy đoán rằng, toàn bộ
quân Wagner giờ sẽ được chuyển đến biên giới Belarus-Ukraine để tấn công Kiev một
lần nữa từ đó. Hiện tại chúng ta đang gặp phải nhiều suy đoán và thuyết âm mưu
khác nhau, không có gì cụ thể cả.
Lukashenko đã lặn chìm, Putin cũng vậy. Ông ta thậm chí còn không được
nhìn thấy hôm thứ Bảy, trong hoặc sau cuộc nổi dậy. Bây giờ ông ấy được tôn
vinh ở khắp mọi nơi, kể cả trên báo chí quốc tế, như một loại anh hùng, nhưng
cho đến nay vẫn chưa có bình luận nào từ chính ông ấy. Nói cách khác, chúng ta
chỉ có thể suy đoán xem giải pháp nào đã đạt được và liệu một thỏa thuận như
tuyên bố, có thật sự đã được thỏa thuận hay không.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2023/06/1..jpg
Những người lính đánh thuê Wagner rút khỏi Rostov ở
Nga hôm thứ Bảy. Liệu Yevgeny Prigozhin sẽ đem theo các chiến binh của mình đến
Belarus? Nguồn: REUTERS
.
NTV:
Giả sử một thỏa thuận đã thật sự được 2 bên chấp thuận. Theo ông các điều
khoản của một thỏa thuận như vậy có thể là gì?
Alexander
Friedman: Prigozhin có thể đã được hứa rằng, các yêu cầu của ông ta sẽ được
đáp ứng, cụ thể là Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov và Bộ trưởng Quốc
phòng Sergei Shoigu sẽ bị cách chức và Prigozhin bình an vô sự. Nhưng đó chỉ là
những phỏng đoán. Ngay cả một sự việc được cho là đã được thỏa thuận vào ngày
hôm kia, cho đến bây giờ cũng không được xác nhận.
Ý tôi là, các cuộc điều tra chống lại ông chủ Wagner đã bị hủy bỏ (die angeblich fallengelassenen Ermittlungen gegen den Wagner-Chef ).
Chuyện này chưa hoàn toàn kết thúc. Vào ngày thứ Bảy, đó chỉ là vấn đề giảm leo
thang, xoa dịu bằng cách nào đó để toàn bộ sự việc không trở nên trầm trọng và
không gây hại cho người Nga ở tiền tuyến hoặc hủy hoại hoàn toàn danh tiếng của
Liên bang Nga. Các cuộc đàm phán hiện đang được tiếp tục ở hậu trường.
.
NTV:
Có bất kỳ dấu hiệu nào nói lên điều này không?
Alexander
Friedman: Ví dụ, bằng chứng gián tiếp cho điều này là chuyến
thăm cấp nhà nước của Tổng thống Equatorial Guinea – lẽ ra ông phải đến Minsk
hôm nay và sau đó đến Moscow – đã bị hủy bỏ. Chỉ đơn giản nói với một đối
tác quan trọng, là người đã nắm quyền ở đất nước của mình từ năm 1979 và do đó
là nhà độc tài phục vụ lâu nhất trên thế giới, rằng: “Rất tiếc, không thể tiếp
được, chúng tôi có những mối quan tâm khác vào lúc này“, điều đó nói lên thực
tế là đằng sau hậu trường họ tiếp tục đàm phán một thỏa thuận với Prigozhin. Vì
vậy, các thu xếp có thể chưa được chắc chắn.
Những điều khác cũng nói lên điều đó? Cả Shoigu và Gerasimov, những người
là mối quan tâm chính của cuộc nổi dậy, vẫn chưa lên tiếng. Hồi cuối tuần, có
tin đồn rằng Shoigu sẽ bị hạ bệ. Một đoạn video được công bố hôm nay về việc
ông ta thị sát quân đội Nga, nhưng vị bộ trưởng quốc phòng vẫn chưa bình luận về
cuộc nổi dậy của Wagner.
.
NTV:
Cuộc nổi dậy có ý nghĩa gì đối với Lukashenko? Ông ta có được hưởng lợi
không?
Alexander
Friedman: Lukashenko được cho là người chiến thắng lớn nhất
trong vụ đó, lúc này. Ông ấy không coi mình là một chính trị gia tỉnh lẻ đến từ
một quốc gia Đông Âu nhỏ bé. Tham vọng chính sách đối ngoại của ông ta rất lớn.
Ông ta muốn được chú ý, muốn được trọng nể. Ông ta không muốn bị coi là một con
rối của Nga, mà là một chính trị gia quan trọng. Và bây giờ ông ta có được tất
cả những điều đó. Ông ta là trung tâm của sự chú ý, ông ta cũng được giới thiệu
ở phương Tây là một người đàn ông có quyền lực. Nó đơn giản là một giấc mơ đối
với ông ta.
Nếu Prigozhin thật sự đến Belarus, Lukashenko cũng có thể được hưởng lợi
thêm ở một khía cạnh khác. Bởi vì ông chủ Wagner nổi tiếng với công việc kinh
doanh bẩn thỉu nhưng hái ra nhiều tiền ở châu Phi. Nếu Lukashenko làm việc với
Prigozhin, những triển vọng và cơ hội kinh doanh mới sẽ mở ra cho ông ta. Nó có
thể là một điều tuyệt vời cho ông ta.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2023/06/1-67.jpg
Lukashenko và Putin. Ảnh trên mạng
.
NTV:
Và điều đó có ý nghĩa gì đối với người dân Belarus khi Prigozhin đến đất
nước của họ?
Alexander
Friedman: Mối quan hệ giữa Belarus và phương Tây có thể xấu
hơn nếu Prigozhin định cư ở Belarus. Điều này có thể dẫn đến các biện pháp trừng
phạt tiếp theo và việc tiếp tục tịch thu tài sản thế chấp. Đó chắc chắn là điều
rất tồi tệ đối với người dân Belarus. Khi một nhóm quân sự có tiếng xấu như
Wagner ở trong nước, điều đó không tốt cho xã hội Belarus.
.
NTV:
Vậy nếu Prigozhin thật sự đến, hy vọng về một sự thay đổi quyền lực ở
Belarus sẽ còn rất xa vời?
Alexander
Friedman: Tôi nhận xét điều đó về cả 2 mặt. Cuộc nổi dậy
Prigozhin đã thể hiện điều gì? Rằng hệ thống Putin thật sự rất yếu và rất có thể
sụp đổ. Và sự sụp đổ của chế độ độc tài Putin có thể đồng nghĩa với những cơ hội
và khả năng mới cho quá trình dân chủ hóa Belarus. Tuy nhiên, nếu chế độ độc
tài ở Nga hiện đang bị cực đoan hóa, người ta có thể tin tưởng là sẽ có tăng cường
đàn áp hơn nữa ở Belarus.
Hy vọng của phong trào dân chủ ở Belarus đặt vào chiến
thắng của Ukraine. Người Belarus là nhóm tình nguyện viên lớn nhất, chiến đấu
bên phía Ukraine. Và những tình nguyện viên này – trung đoàn Kastus Kalinouski
– đã tuyên bố chắc chắn rằng, nhiệm vụ của họ sẽ không kết thúc ở Ukraine. Đầu
tiên họ muốn đóng góp vào chiến thắng Ukraine và sau đó tiến về Belarus, dùng
biện pháp quân sự để lật đổ chế độ độc tài.
.
NTV:
Và đó là một lợi thế cho Lukashenko nếu có Prigozhin và các chiến binh của
ông ta ở trong nước. Họ có thể bảo vệ chế độ của ông ấy.
Alexander
Friedman: Prigozhin với quân lính của mình có thể là lợi thế,
nhưng cũng là bất lợi cho Lukashenko. Hãy bắt đầu với nhược điểm: Lính đánh
thuê Wagner có lẽ là lực lượng quân sự tốt nhất mà quân đội Nga có được vào lúc
này. Một vài thành công của Nga ở Ukraine có liên quan đến họ. Vì vậy, nếu họ
thật sự đến Belarus, họ sẽ giành được ưu thế quân sự ở đó: Họ mạnh hơn nhiều so
với quân đội Belarus.
Và họ cũng cho thấy rằng, họ thật sự đang theo đuổi chương trình nghị sự
của riêng mình, thậm chí nổi dậy chống lại Putin. Vì vậy, nếu có điều gì đó
không phù hợp với họ ở Belarus, tình hình có thể bùng nổ khá nhanh. Và
Lukashenko hiểu điều đó. Trong một thời gian dài, Lukashenko đã được bảo đảm rằng,
không có trung tâm quyền lực nào nổi lên ở Belarus có thể đe dọa ông. Và
Prigozhin với quân đội của mình dù muốn hay không, thì đó là một trung tâm quyền
lực như vậy.
Ngược lại, nếu Prigozhin vẫn trung thành với ông ta, Lukashenko có
thể đạt được thắng lợi. Được vậy, nó sẽ là một lực lượng khá mạnh để ngăn chặn
mọi nỗ lực lật đổ ông ta. Nhưng tôi tự hỏi, liệu Lukashenko có thật sự cho rằng
Prigozhin sẽ luôn trung thành với ông ta hay không. Tôi cho là không. Dựa trên
đánh giá của tôi về Lukashenko, thật khó để tôi tưởng tượng rằng ông ta sẽ tự
nguyện đưa đoàn quân Wagner đến Belarus.
.
NTV:
Như vậy, điều đó có nghĩa là, với thỏa thuận này, việc Prigozhin đến
Belarus, không đến từ Lukashenko, mà từ Điện Kremlin?
Alexander
Friedman: Tôi sẽ không loại trừ điều đó. Theo quan điểm của
tôi, liệu Lukashenko có tự mình tham gia hay liệu ông ta được yêu cầu đàm phán
hay không, không quan trọng lắm. Quan trọng hơn, lời cuối cùng chắc chắn là của
Putin.
Phải nói rằng Nga đang sử dụng Belarus như một loại
đồ chơi để giải quyết các vấn đề chính trị của Nga. Lãnh thổ Belarus được sử dụng
để xâm lược Ukraine. Sau đó, quân đội Belarus bị bóc lột trên thực tế vì họ phải
giao đạn dược cho người Nga. Kế tiếp, có thông báo rằng vũ khí hạt nhân của Nga
được đặt tại Belarus. Và bây giờ câu chuyện với Prigozhin lại được thêm vào. Điều
đó có nghĩa là, liệu Lukashenko đang hành động độc lập hay ông ta chỉ bị Nga lợi
dụng để giải quyết các vấn đề của Nga, là một câu hỏi mở. Tôi tin rằng sự thật
nằm đâu đó ở giữa.
Sẽ là một điều sai lầm nếu miêu tả Lukashenko như một con rối nhỏ bé, tầm
thường của Nga. Ông ta không nhỏ bé và tầm thường như vậy. Nhưng sẽ thật sai lầm
khi nghĩ rằng ông ta hành động độc lập. Vì nếu như vậy, chúng ta sẽ chấp nhận
hình ảnh tuyên truyền của Nga và hình ảnh này ít nhất là để đánh lạc hướng
chúng ta khỏi những điều quan trọng nhất hiện đang trở nên rõ ràng – cụ thể là
điểm yếu của hệ thống Nga. Một hệ thống, như chúng ta đã thấy hôm thứ Bảy, thật
sự có thể sụp đổ khá nhanh.
===========================
.
Vladimir Putin nói rằng kẻ thù muốn nước Nga 'nghẹt thở
trong nội chiến'
The Guardian
Cù Tuấn biên dịch
No comments:
Post a Comment