Thứ
Năm, 03/30/2017 - 13:42 — tuankhanh
Cơn
mưa bất ngờ chiều tháng Ba, khiến không ít người ngạc nhiên. Thành phố tối sầm
như một ngày tháng 7. Mưa lớn đến mức như trút nước, như muốn tự mình làm sạch
đời sống Sài Gòn. Mưa xối xả như muốn đẩy hết bụi bặm và những ngổn ngang chồng
chất vừa được tạo ra từ chiến dịch đầy sóng gió trong đời sống và dư luận dân
chúng, vốn được gọi là “dọn dẹp vỉa hè”.
Trong
những bức ảnh được giới thiệu trên mạng xã hội, người ta nhìn thấy đoàn quân ô
hợp của ông Hải, phó chủ tịch quận 1, đã chuốt nhọn và nham nhở bậc tam cấp của
quán café Starbuck nằm ở ngã sáu Phù Đổng Thiên Vương. Bức ảnh nói thật nhiều
điều về một chiến dịch thị uy và duy ý chí, phia trước là sự hài lòng vô minh của
một nhóm người, và phía sau là tiếng thở dài của đám đông.
Cuối
tháng ba, những dòng tin vội vã và ít ỏi cho biết ông Hải tạm dừng các chuyến
hành quân “dọn dẹp” của mình, lừng lẫy không khác gì các cuộc tuần tiễu trên biển
Đông. Có bình luận là do công việc đã thành công bước đầu và ông Hải giao lại
cho các quận. Nhưng cũng có lời bàn rằng ông Hải phải thu mình lại, trước những
chỉ trích không vừa và các dấu hiệu sai phạm ngày càng lộ rõ.
Cơn
mưa chiều tháng Ba quá lớn, tạt ướt cả khoảng nhà trước của một người dân trên
đường Hồng Thập Tự cũ. Vừa che, vừa lau, người đàn ông này liên tục quát lên một
mình “mẹ cha tụi nó, cái mái hiên xếp thì có ngăn cản gì vỉa hè mà tụi nó ập vô
tháo rồi lấy?”.
Trong
những bức ảnh ghi lại về chiến dịch này, có hình ảnh một cụ già ngồi im lặng
nhìn bậc tam cấp của nhà hát Nguyễn Văn Hảo có gần trăm năm bị đập đi. Bức ảnh
gợi nhớ một truyện ngắn của Pearl Buck (1892-1973) về một chiến dịch dọn dẹp
nhân danh phát triển ở Trung Quốc, mà một cụ già ngồi nhìn những ngổn ngang gạch
đá bị đập phá trong hiện thực của mình và ngơ ngác lắng nghe giấc mơ của những
nhà làm chính trị. Cụ già không hiểu. Cụ khóc. Với cụ, chính trị cùng mọi thứ
đó cũng chỉ là rác.
Mọi
người dân Sài Gòn đều yêu thành phố của mình. Và chắc chắn ai cũng vỗ tay cho một
đổi thay thiết thực và hợp lý cho thành phố mà mình đang sống. Nhưng khi vỗ
tay, có không ít người chậm nhịp dần, buông xuôi vì nhận ra rằng đằng sau của
tiếng hô đầy âm điệu chính nghĩa ấy, là những điều gì đó rất chính trị. Loại
chính trị xa vời đời sống của người dân. Loại chính trị cũng như rác.
Chiến
dịch dọn dẹp ấy làm dậy lên những lời bàn từ vỉa hè, có thể không hoàn hảo như
một chứng cứ, nhưng đó là những lời bàn từ lòng dân bật ra, cũng không kém thú
vị để lắng nghe.
Trong
chiến dịch đập phá của một người miền ngoài trực tiếp chỉ huy, người ta nhìn thấy
có bóng của vị bí thư - cũng ở miền ngoài - đang nắm quyền lực ở Sài Gòn. Chiến
dịch như một phương án tái cấu trúc lại quyền lực giữa một tình thế mà người có
quyền ấy cảm thấy không vui vì sự bất phục ở chung quanh.
Ông
Hải là một giải pháp phá băng, và thị uy, và phần nào giúp giải tỏa được những
sự tức giận của vị bí thư cảm giác mình lạc lõng. Thậm chí, chính ông Hải cũng
là người lạc lõng đáng thương khi tự mình đương đầu với tất cả trong chiến dịch,
trong cơn bão phản ứng từ mọi phía. Trong cuộc họp giao ban ngày 11/3, khó chịu
vì các quan chức địa phương ở Sài Gòn thiếu hợp tác với ông Hải, bí thư Thăng
phải lớn tiếng “Các anh phải xuống đường, đồng hành cùng ông Hải, đừng để dư luận
bức xúc”. Có vẻ như nhiều quan chức Sài Gòn không muốn dính vào các hoạt động bị
nhiều bình luận là “bất nhân” ấy.
Trong
bối cảnh Hà Nội, Đà Nẵng, Sài Gòn đều bị đồn đoán là có hệ thống cát cứ - và nếu
có - thì ắt hẳn Sài Gòn như đang sở hữu một tính “cát cứ” rất riêng và thâm trầm
của mình. Đến lúc này, người ta phải tự hỏi là không biết là báo chí ở TP đã cỗ
vũ nhiệt tình cho chiến dịch chỉ tay của ông Hải, hay là vô hình trung lẳng lặng
thu thập các chứng cứ bất lợi cho ông Hải, bao gồm cả những phát ngôn có thể bị
khởi kiện về Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư.
Và
có vẻ như đòn quyết định được tung ra vào ngày 26/3, khi có nhận định rằng những
việc làm của ông Hải, thông qua sự yểm trợ của ông Thăng là “không có luật
pháp”, được phát đi từ trang cá nhân của ông Lê Mạnh Hà, Phó Chủ nhiệm Văn
phòng Chính phủ Việt Nam, Con trai trưởng của cựu Chủ tịch nước Lê Đức Anh. 3
ngày sau lời nhận định mạnh mẽ và trực tiếp bất ngờ này, ông phó chủ tịch quận
1 tuyên bố tạm dừng.
Lời
nhắn của ông Lê Mạnh Hà ghi rằng “Thế kỷ 21 mà vẫn còn nghe tiếng
búa đập vào văn hóa của Hồng vệ binh, nhưng ghê rợn hơn bởi tiếng hò reo ủng hộ
từ những tờ báo mạng” có một sức mạnh khó lường. Lý do không phải chỉ
bởi từ một người có chức vụ cao trong hệ thống, mà quan trọng vì ông Hà được
coi là một người hết sức liêm khiết trong bộ máy. Sự lên tiếng này, không khác
gì đòn điểm huyệt vào chiếc đồng hồ Patek Philippe và chiếc điện thoại Vertu mà
ông Hải đã im lặng tháo đi ngay trong những ngày đầu.
Ông
Hà viết “người ta coi dân như kẻ thù, vỉa hè như chiến trường,
TPHCM như trong thời chiến và không có luật pháp”.
Vang
lên từ vỉa hè, sau những tiếng búa tiếng chày nện đinh, người ta nói rằng có thể
đó là lương tâm của những người có trách nhiệm trước viễn cảnh Sài Gòn hoang
tan bật lên tiếng. Nhưng cũng có người nói rằng đó là những phần phông màn phía
trước của các câu chuyện thâm sâu khó lường đang diễn ra trước Hội nghị Trung
ương 5, khóa 12 của Đảng Cộng sản Việt Nam vào tháng 5 sắp tới. Dĩ nhiên đó chỉ
là những lời bàn từ vỉa hè, như một loại rác của thời, rác của cuộc đời, rác của
chính trị.
Dĩ
nhiên, trong chiến dịch của ông Hải, không phải là không có người thật sự ủng hộ.
Sau 42 năm, chứng kiến sự bất toàn và bất nhất trong việc lãnh đạo, người dân
Việt Nam nói chung đã quá mệt mỏi và luôn bừng dậy trước một hình ảnh nào đó
mang lại cho họ hy vọng rằng sự tốt đẹp nhất đã đến. Thậm chí, để được tốt đẹp,
họ chấp nhận những sai lầm ban đầu của những người dám làm. Thật không có gì
tàn nhẫn hơn khi lợi dụng sự khổ đau của con người Việt Nam đang vọng về một
tương lai tốt đẹp hơn, rồi mị dân, dẫn dắt họ đi về những lý lẽ biện luận lạc lối
với nền văn minh và luật pháp.
Và
trong các chiến dịch pha màu sắc dân túy cực hữu như vậy, luôn có một đám đông
được sinh ra, loạn lạc và tự diệt trong những sự điên cuồng ủng hộ và điên cuồng
đập phá. Thời của Hitler, để có một đám đông “ghê rợn” như ông Lê Mạnh Hà mô tả,
nước Đức đã tạo ra các đoàn thanh niên Quốc xã như Deutsches Jungvolk và Bund
Deutscher Mädel. Thời của Mao Trạch Đông, cũng có những đám đông “ghê rợn” như
vậy từ Hồng Vệ Binh.
Trong
lịch sử, từ những câu chuyện và con người đã đi qua hỗn loạn ấy, chiến dịch ấy…
- nếu chúng ta lùi lại để ngắm nhìn – thì thấy mọi thứ đều chỉ là rác của một
thời.
Cám
ơn cơn mưa tháng Ba. Làn gió mát và những dòng nước như đang cố rửa sạch rác rưởi
còn lại từ những ngày qua. Sài Gòn, thành phố của chúng ta vẫn còn đó, dù như
thế nào đi nữa, thì hôm nay đã lại dầy thêm trong lịch sử hơn 300 năm thăng trầm,
về những chuyện kể từ vỉa hè. Chuyện kể về rác của một thời.
No comments:
Post a Comment