Lợi ích và rủi ro thực
sự đằng sau cuộc đua AI
Reva Goujon
- Foreign Affairs
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
03/01/2025
https://nghiencuuquocte.org/2025/01/03/loi-ich-va-rui-ro-thuc-su-dang-sau-cuoc-dua-ai/
Mỹ,
Trung Quốc, và các cường quốc tầm trung sẽ được gì và mất gì?
Cảm
giác rằng cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu đang trở thành một trò chơi có tổng
bằng không, và rằng phần còn lại của thế kỷ 21 sẽ được định hình theo hình ảnh
của người chiến thắng, đang lan rộng khắp Washington, Bắc Kinh, và các phòng họp
trên toàn thế giới. Nỗi lo này đã nuôi dưỡng các chính sách công nghiệp đầy
tham vọng, cũng như các quy định phòng ngừa, và các khoản đầu tư trị giá hàng tỷ
đô la. Tuy nhiên, trong lúc các chính phủ và ngành công nghiệp tư nhân chạy đua
để giành bá quyền về trí tuệ nhân tạo, không ai trong số họ có một tầm nhìn rõ
ràng về việc “chiến thắng” sẽ trông như thế nào, hoặc lợi nhuận địa chính trị
mà các khoản đầu tư của họ sẽ mang lại là gì.
Có
nhiều thứ đang bị đe dọa hơn là khả năng thống trị về điện toán; cuộc cạnh
tranh giành bá quyền AI giữa Mỹ, Trung Quốc, các cường quốc tầm trung, và các
công ty công nghệ hàng đầu về cơ bản là một cuộc cạnh tranh xem tầm nhìn của ai
về trật tự thế giới sẽ thống trị. Đối với Mỹ, AI là một biên giới mới – nơi họ
phải duy trì sự thống trị công nghệ toàn cầu của mình. Nhưng khi các nhà hoạch
định chính sách của Mỹ triển khai một “kho vũ khí” quy định để làm tê liệt sự
phát triển công nghệ của Trung Quốc và duy trì vị thế dẫn đầu, Trung Quốc đã
tìm cách huy động sức mạnh của nhà nước để thu hẹp khoảng cách. Đồng thời, các
cường quốc tầm trung đang cố gắng tránh nằm dưới cái bóng của bất kỳ siêu cường
nào, cùng với các công ty công nghệ chuyên tâm phổ biến công nghệ toàn cầu
thông qua các thị trường mở, tất cả đều nhận thấy rằng sự phát triển của AI
đang mở đường cho một thế giới đa cực.
Các
biện pháp kiểm soát công nghệ của Mỹ và phản ứng leo thang của Trung Quốc đang
tạo ra hiệu ứng quả cầu tuyết: khi người Mỹ, với quyết tâm bảo vệ vị thế thống
trị công nghệ, sử dụng các biện pháp quyết liệt hơn để kìm hãm sự phát triển AI
của Trung Quốc, thì một Trung Quốc bị dồn vào chân tường sẽ săn lùng đòn bẩy chống
lại Mỹ, bao gồm ở cả các điểm nóng an ninh như Eo biển Đài Loan. Trong khi đó,
các cường quốc tầm trung và các công ty công nghệ sẽ nỗ lực xây dựng các hệ thống
và ứng dụng AI bên ngoài ranh giới của cuộc cạnh tranh giữa các siêu cường – cả
hai nhóm này đều muốn khẳng định vị thế đối với trật tự công nghệ mới, bất chấp
nguy cơ bị cuốn vào cuộc chiến. Khi cuộc đua AI toàn cầu dần nóng lên, những vụ
đánh cược với rủi ro cao của các ông lớn công nghệ và các cường quốc thế giới
có nguy cơ dẫn đến bùng nổ xung đột địa chính trị.
BẢO
VỆ VỊ TRÍ DẪN ĐẦU
Mỹ
đang xây dựng chiến lược AI của mình dựa trên giả định rằng họ có thể duy trì
bá quyền cả về mặt tấn công, thông qua tốc độ đổi mới công nghệ vượt xa phần
còn lại của thế giới, và về mặt phòng thủ, thông qua các biện pháp kiểm soát
công nghệ sâu rộng nhằm làm tê liệt Trung Quốc, đối thủ địa chính trị lớn nhất
của họ. Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và hạn chế đầu tư đã được thiết kế để
cắt đứt dòng chảy hàng hóa, vốn, và bí quyết công nghệ đến Bắc Kinh. Chiến lược
của Washington cho rằng Trung Quốc đang trong tình trạng suy thoái kinh tế theo
cấu trúc, vì cách tiếp cận theo chủ nghĩa nhà nước của họ kìm hãm tinh thần của
một nền kinh tế đang phải vâng phục Đảng Cộng sản và Tổng bí thư Tập Cận Bình.
Chiến
lược của Mỹ cũng đặt cược rất lớn vào tính phổ biến và khả năng cạnh tranh của
công nghệ Mỹ. Washington đang đặt cược rằng: những đối tác vẫn đang chống lại
việc liên kết với chiến lược bảo hộ của Mỹ cuối cùng sẽ chọn gắn bó với công
nghệ Mỹ và lời hứa về sự đổi mới AI của phương Tây, thay vì đánh cược vào việc
Trung Quốc thu hẹp khoảng cách và có nguy cơ vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ. Rốt
cuộc thì, công nghệ và sở hữu trí tuệ của Mỹ vẫn đang thống trị mọi cấp độ của
ngành công nghiệp AI. Các công cụ tăng tốc AI của Nvidia đang tăng sức mạnh
tính toán theo cấp số nhân, thúc đẩy cuộc cách mạng AI; các nhà cung cấp dịch vụ
đám mây của Mỹ, chẳng hạn như Amazon Web Services, Microsoft Azure, và Google
Cloud Platform, đang phân phối các tài nguyên điện toán khổng lồ và cơ sở hạ tầng
đám mây; và các công ty như Google, Meta, OpenAI, Anthropic, và xAI đang phát
triển các mô hình AI nền tảng mà các công ty trên toàn thế giới sẽ dựa vào để
tinh chỉnh các ứng dụng AI của họ.
Mỹ
nắm giữ một đòn bẩy độc đáo trong giai đoạn đầu này của quá trình phát triển
AI. Các mô hình AI quy mô lớn, đặc biệt là AI tạo sinh – AI sử dụng các mẫu học
được từ dữ liệu hiện có để tạo ra nội dung mới – đòi hỏi sức mạnh tính toán khổng
lồ và lượng dữ liệu khổng lồ, vốn là những nguồn lực mà ít có công ty nào bên
ngoài nước Mỹ sở hữu. Việc Mỹ dẫn đầu trong ngành này không phải là ngẫu nhiên;
họ đã thu hút hơn 328 tỷ đô la đầu tư trong năm năm qua để thúc đẩy phát triển
AI, và nuôi dưỡng một nền văn hóa trong đó việc chấp nhận rủi ro sẽ được khen
thưởng. Dựa trên bộ chính sách công nghiệp của chính quyền Biden nhằm mở rộng sản
xuất chip trong nước, chính quyền Trump sắp tới đã chào hàng một “Dự án
Manhattan dành cho AI” để thúc đẩy cuộc cách mạng công nghiệp AI do Mỹ lãnh đạo.
Tuy
nhiên, bá quyền công nghệ của Mỹ không phải là bất khả xâm phạm. Sự phát triển
và phổ biến công nghệ AI có thể làm giảm bớt lợi thế hiện tại của Mỹ. Cho đến
nay, quá trình phát triển AI tạo sinh phần lớn tập trung vào việc xây dựng sức
mạnh tính toán, dữ liệu, và năng lượng cần thiết để đào tạo các mô hình AI quy
mô lớn, trong đó việc tiếp cận các chip tiên tiến nhất thế giới là rất quan trọng.
Sự thống trị của Mỹ trong việc sản xuất các chip này thông qua các công ty như
Nvidia và AMD đã cho phép chính phủ Mỹ thắt chặt kiểm soát xuất khẩu để hạn chế
nghiêm ngặt quyền tiếp cận chip đó. Mỹ đang cố gắng cản trở sự phát triển AI
trong nước của Trung Quốc, cụ thể là bằng cách cắt nguồn cung chip cao cấp,
cũng như thiết bị và linh kiện cần thiết để sản xuất các node bán dẫn tiên tiến.
Nhưng
Washington lại đang thấy mình ở trong giai đoạn khó xử của chiến lược này. Bất
chấp một loạt các biện pháp kiểm soát chip do Mỹ đề xướng, HiSilicon của Huawei
và SMIC – lần lượt là nhà thiết kế và sản xuất chip hàng đầu của Trung Quốc, những
tập đoàn dẫn đầu nỗ lực tự lực cánh sinh của nước này – đang sản xuất các bộ
tăng tốc AI hiệu suất cao được sử dụng trong các trung tâm dữ liệu, chẳng hạn
như bộ xử lý Ascend 910C, với khả năng gần bằng chip H100 và A100 của Nvidia.
Tuy nhiên, năng lực sản xuất của Trung Quốc vẫn còn kém hiệu quả hơn nhiều so với
Công ty Sản xuất Chất bán dẫn Đài Loan (TSMC), công ty sử dụng công nghệ sản xuất
tối tân nhất để sản xuất chip tiên tiến.
Các
kỹ sư Trung Quốc đang được nhà nước cung cấp nguồn lực để đổi mới và thoát khỏi
những hạn chế do Mỹ áp đặt đối với sản xuất chip. Phát triển AI đang chuyển hướng
từ việc tối đa hóa sức mạnh tính toán để đào tạo các mô hình quy mô lớn, sang tối
ưu hóa để có được các mô hình được đào tạo trước nhằm đưa ra các phản hồi phức
tạp hơn cho các truy vấn. Nvidia và các công ty hàng đầu khác hiện đang tập
trung ít hơn vào việc thu nhỏ các transistor ở cấp độ nguyên tử, và nhiều hơn
vào việc tăng hiệu suất trên toàn bộ hệ thống AI, từ thiết kế của chính các con
chip đến các hệ thống làm mát được sử dụng để tích hợp phần cứng trong các
trung tâm dữ liệu. Khi vòng kiểm soát chip đầu tiên được triển khai vào tháng
10/2022, các nhà hoạch định chính sách Mỹ cho rằng việc thu nhỏ node xử lý là
điểm yếu cơ bản giúp “đóng băng tại chỗ” sản xuất chip của Trung Quốc. Nhưng với
việc Huawei dẫn đầu các nỗ lực tự lực cánh sinh, Trung Quốc đã chứng minh rằng
họ vẫn có khả năng kỹ thuật, nhân lực, và sự kiên trì tuyệt đối để theo kịp những
tiến bộ của ngành trong việc tối ưu hóa hiệu suất.
Quan
ngại về khả năng của Mỹ trong việc tạo ra lợi thế đủ lớn so với Trung Quốc
trong phát triển AI sẽ dẫn đến các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn, ít kiên nhẫn
hơn đối với các đối tác không điều chỉnh chính sách của họ theo các hạn chế xuất
khẩu của Mỹ, và áp dụng nhanh hơn các biện pháp bên ngoài lãnh thổ. Vào tháng
12, Bộ Thương mại Mỹ đã công bố một gói biện pháp kiểm soát chất bán dẫn minh họa
cho cách tiếp cận này, sử dụng các hạn chế sâu rộng để buộc các đối tác phải điều
chỉnh và hạn chế sản xuất của Trung Quốc. Nhưng nếu các công ty Trung Quốc vẫn
có thể mở rộng quy mô sức mạnh tính toán của họ, và vẫn còn lỗ hổng trong việc
điều chỉnh kiểm soát chip của các đối tác, thì Washington có thể sẽ áp dụng các
lệnh trừng phạt đánh chặn đối với Huawei và mở rộng các hạn chế thương mại để
bao gồm các nhà vô địch công nghệ AI của Trung Quốc. Đòn giáng tiềm tàng vào nền
kinh tế Trung Quốc và tham vọng địa chính trị của Bắc Kinh sẽ làm tăng thêm rủi
ro của cuộc chiến AI và chip.
ĐUỔI
BẮT
Trung
Quốc tin rằng họ ngang hàng về mặt địa chính trị với Mỹ trong một thế giới lưỡng
cực. Đối với Bắc Kinh, phát triển AI vừa là con đường duy trì sự ngang bằng với
Washington, vừa là liều thuốc giải cho những thách thức kinh tế trong nước.
Trung Quốc sở hữu sức mạnh nội tại: quy mô dân số và các ngành công nghiệp khổng
lồ của nước này mang lại cho họ một nguồn dữ liệu khổng lồ để khai thác trong
việc đào tạo các mô hình AI và cơ hội tiên phong trong các ứng dụng AI cho sản
xuất. Một phần nhờ vào lực lượng nhân viên đông đảo sẵn sàng làm việc nhiều giờ,
các công ty công nghệ hàng đầu Trung Quốc như Alibaba, Baidu, DeepSeek AI,
Huawei, và Tencent có khả năng cạnh tranh với các đối thủ Mỹ trong lĩnh vực
phát triển mô hình ngôn ngữ lớn và cơ sở hạ tầng đám mây. Trung Quốc cũng đã đầu
tư rất nhiều nguồn lực vào việc tối ưu hóa sản xuất điện cho các trung tâm dữ
liệu; nước này hiện là nhà phát triển sản xuất năng lượng nhanh nhất thế giới.
Bắc Kinh đang đặt cược rằng nguồn tài trợ nhà nước dồi dào cho các ngành công
nghiệp sử dụng AI sẽ mang lại kết quả, đặc biệt là nếu việc kiểm soát thương mại
và công nghệ quá mức khiến các đối tác xa lánh Mỹ, đẩy họ vào vòng tay của
Trung Quốc và mở ra thị trường mới cho công nghệ Trung Quốc. Theo quan điểm của
Trung Quốc, chiến lược này là hy vọng tốt nhất (và duy nhất) của nước này để
ngăn chặn tình trạng suy thoái kinh tế gần đây và tránh phụ thuộc vào Mỹ.
Nhưng
Trung Quốc cũng phải đối mặt với những điểm yếu đáng kể, đáng chú ý nhất là khả
năng phát triển phần cứng AI cần thiết để theo kịp Mỹ. Trong lúc các nhà công
nghệ Mỹ tạo ra các chip AI và mô hình AI năng động ngày càng hiệu quả hơn, các
xưởng đúc hàng đầu của Trung Quốc lại phải dành phần lớn nguồn lực chỉ để duy
trì khả năng sản xuất chip của họ vì các biện pháp kiểm soát chặt chẽ của Mỹ đã
hạn chế quyền tiếp cận của họ đối với các thành phần chính. Nguồn lực bị chuyển
hướng này sẽ khiến việc theo kịp tốc đọ đổi mới của Mỹ trở nên khó khăn hơn.
Các nhà phát triển AI của Trung Quốc sẽ phải đối mặt với thách thức kép là tìm
kiếm đột phá trong bối cảnh bị các biện pháp kiểm soát công nghệ của Mỹ kìm
hãm, đồng thời tuân thủ nhiệm vụ mơ hồ của Đảng Cộng sản rằng các mô hình AI phải
“duy trì các giá trị xã hội chủ nghĩa.”
Cho
đến nay, các biện pháp kiểm soát chip do Mỹ dẫn đầu vẫn chưa phải là không thể
xuyên thủng, nhưng các biện pháp kiểm soát gắt gao hơn từ Mỹ có thể làm giảm khả
năng của các nhà sản xuất công cụ, nhà thiết kế chip, và xưởng đúc nước ngoài
trong việc duy trì chỗ đứng trên thị trường chip của Trung Quốc. Nếu Mỹ dựa vào
đà “cắt giảm rủi ro” hiện tại và phối hợp hiệu quả với các đối tác, Trung Quốc
có thể thấy mình bị loại khỏi các khối công nghệ và thương mại mới nổi do Mỹ dẫn
đầu, nơi quyền tiếp cận dữ liệu và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số quan trọng chỉ
dành cho các quốc gia có cùng chí hướng. Bất kỳ sự tái tổ chức tiềm năng nào của
các khối thương mại đều sẽ là thảm họa đối với khả năng mở rộng ra thị trường
nước ngoài của Trung Quốc, đặc biệt là vào thời điểm các gã khổng lồ công nghệ
của nước này đang dựa vào tăng trưởng ở nước ngoài để bù đắp cho sự suy giảm về
mặt cấu trúc của nền kinh tế trong nước.
Nếu
Trung Quốc phải vật lộn để theo kịp tốc độ phát triển chip, và Bắc Kinh lo ngại
rằng điều này sẽ khiến họ tụt hậu hơn nữa so với Mỹ trong cuộc đua AI, thì nhà
nước có thể chỉ đạo các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc tập trung hóa và mở
rộng quy mô các nguồn lực điện toán của họ. Nhưng một bước đi như vậy sẽ khiến
Trung Quốc phải chịu sự kiểm soát công nghệ của Mỹ nhiều hơn. Hiện tại,
HiSilicon của Huawei là nhà thiết kế chip AI hàng đầu của đất nước. Nhưng
Huawei cũng là công ty công nghệ Trung Quốc bị Mỹ trừng phạt nặng nề nhất. Chip
của Huawei được sản xuất bởi SMIC, một xưởng đúc do nhà nước Trung Quốc sở hữu;
và giống như Huawei, SMIC hiện phải tuân theo các hạn chế về quy định sản phẩm
trực tiếp nước ngoài của Mỹ. Những hạn chế này được thiết kế để ngăn chặn các
thành phần từ bất kỳ quốc gia nào đến các nhà máy của SMIC, nơi đang sản xuất
các chip tiên tiến. Nếu chính phủ Trung Quốc ra lệnh cho các nhà phát triển mô
hình AI trên cả nước tập hợp các nguồn lực của họ để hỗ trợ quá trình phát triển
AI của nhà nước, thì họ cũng sẽ trở thành mục tiêu chính cho các lệnh trừng phạt
nghiêm khắc của Mỹ, theo đó làm suy yếu nỗ lực mở rộng thị phần của họ ra bên
ngoài Trung Quốc. Mỹ đã mở rộng các danh mục kiểm soát xuất khẩu để bao gồm cả
vùng xám là các công ty tham gia vào các hoạt động “hỗ trợ” quân sự. Lý do biện
minh cho việc kiểm soát chặt chẽ hơn đã được đưa vào các quy định của Mỹ và chỉ
chờ được triển khai.
TẤM
VÉ VÀNG?
Các
cường quốc tầm trung và lãnh đạo các công ty công nghệ lớn lại có một góc nhìn
khác về cuộc cạnh tranh AI toàn cầu. Nhiều người trong số họ xem sự lan tỏa của
công nghệ là cơ hội cho một kỷ nguyên đa cực mới. Với việc Mỹ và Trung Quốc bị
mắc kẹt trong cuộc đua giành bá quyền AI, các quốc gia như Pháp, Ả Rập Saudi,
Singapore, và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã bắt đầu xây dựng các hệ
thống AI có chủ quyền tận dụng thế mạnh quốc gia của họ: kiểm soát quyền truy cập
dữ liệu, có hiểu biết sâu sắc về nền kinh tế tương ứng của họ, và có chuyên môn
về ngôn ngữ và văn hóa tương ứng của họ để giảm thiểu thiên kiến. Ví dụ, UAE
nhiều khả năng sẽ triển khai tới 100 tỷ đô la trong vài năm tới như một phần
trong mục tiêu trở thành một quốc gia dẫn đầu về AI trên toàn cầu vào năm 2031.
Những lợi ích này phản ánh sự lo lắng về địa vị của các cường quốc tầm trung,
cũng như sự thừa nhận của họ về cơ hội tạo ra chỗ đứng cho riêng mình trong bối
cảnh cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc.
Nhà
sáng lập Nvidia, Jensen Huang, đã nhanh chóng nhận ra sự pha trộn giữa lo lắng
và khát vọng ở các cường quốc tầm trung. Ông đã đi khắp Canada, Pháp, Ấn Độ, Nhật
Bản, Malaysia, Singapore, và Việt Nam, truyền tải cùng một thông điệp hấp dẫn:
mỗi quốc gia cần có AI có chủ quyền riêng để phản ánh ngôn ngữ, văn hóa, và
tham vọng của mình. Trong khi đó, Meta đã áp dụng mã nguồn mở cho mô hình ngôn
ngữ lớn Llama của mình, chia sẻ bản thiết kế xây dựng mô hình với toàn thế giới.
Mã nguồn mở giúp công nghệ dễ dàng lan tỏa qua biên giới hơn. Nó cũng có thể
làm xói mòn lợi thế cạnh tranh của các đối thủ với mô hình đóng của Meta, bao gồm
GPT của OpenAI, Claude của Anthropic, và Gemini của Google. Không giống như các
đối thủ cạnh tranh, những người đã dựng lên những bức tường độc quyền xung
quanh công nghệ của họ để bảo vệ sự đổi mới của họ, những công ty ủng hộ nguồn
mở như Meta hy vọng một hệ sinh thái mở rộng của các nhà phát triển sẽ khuyến
khích việc áp dụng rộng rãi và đổi mới trên nền tảng của riêng họ.
Tuy
nhiên, đối với hầu hết các quốc gia, việc đạt được chủ quyền AI phức tạp hơn những
gì các nhà lãnh đạo công nghệ hình dung. Các cường quốc tầm trung có thể xây dựng
cơ sở hạ tầng AI, nhưng họ có lẽ sẽ làm vậy với các chất bán dẫn và cơ sở hạ tầng
đám mây của Mỹ, cũng như sự phụ thuộc lớn vào tài năng của Mỹ và các mô hình nền
tảng AI có nguồn gốc từ Mỹ. Sự phổ biến của công nghệ Mỹ cho phép Washington áp
đặt điều kiện lên các đối tác, chẳng hạn như loại trừ các công ty Trung Quốc khỏi
chuỗi cung ứng của họ, và ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các hệ thống AI do Mỹ
xây dựng, với lý do các công ty Trung Quốc gây ra rủi ro cho an ninh quốc gia.
Việc
tìm ra mức độ quản lý AI tối ưu cũng sẽ là một thách thức. Nhiều nhà lãnh đạo
công nghệ thích có những quy định nhẹ nhàng về AI, để mở đường cho ngành công
nghiệp tư nhân đổi mới mà không bị sa lầy vào các yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt,
nhưng lời kêu gọi của họ không phải lúc nào cũng phù hợp với các ưu tiên của
chính phủ Mỹ nhằm áp đặt các hạn chế ngăn chặn Trung Quốc và các quốc gia sẵn
sàng hợp tác với Trung Quốc. Ví dụ, các mô hình kinh doanh nguồn mở khiến các
nhà hoạch định chính sách quan tâm đến bảo mật lo ngại rằng quyền truy cập
không hạn chế có thể cho phép đối thủ dễ dàng phát triển hoặc khai thác công
nghệ nhạy cảm hơn. Trong khi đó, các cường quốc tầm trung không có cơ sở công
nghệ trong nước mạnh sẽ cố gắng khẳng định sự liên quan của họ bằng cách thông
qua các quy định tạo ra tiêu chuẩn toàn cầu trên thực tế cho phát triển AI. Hồi
tháng 8, Đạo luật AI của EU đã chính thức có hiệu lực với tư cách là luật AI
toàn diện đầu tiên trên thế giới. Đạo luật này đã vấp phải sự chỉ trích đáng kể,
bao gồm cả từ cựu chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu Mario Draghi, người đã
cảnh báo rằng “cách tiếp cận thận trọng” của luật đối với quy định sẽ gây tác hại
nặng nề, và khuyên rằng cần phải bãi bỏ quy định ngay lập tức để “thu hẹp khoảng
cách đổi mới với Mỹ và Trung Quốc.”
NHỮNG
CON CHIP TRÊN BÀN
Kh
những quan điểm khác nhau về trật tự thế giới đối đầu, các đối thủ cạnh tranh sẽ
làm mọi cách để giành lợi thế. Và những hậu quả không mong muốn sẽ theo sau.
Các cơ quan quản lý của Mỹ có thể quá nhiệt tình với việc thắt chặt kiểm soát.
Chẳng hạn, nếu Washington theo đuổi hạn ngạch được đề xuất về số lượng chip AI
do Mỹ sản xuất mà các quốc gia khác có thể mua được, điều này có thể làm suy yếu
đòn bẩy của họ trong việc tạo ra sự phụ thuộc chiến lược đối với công nghệ của
Mỹ tại các thị trường đang phát triển nhanh. Các quan chức Mỹ cũng có thể đang
đánh giá thấp động lực đổi mới công nghệ của Trung Quốc. Vì quá tự tin vào hiệu
quả của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, họ có thể xem sự kém hiệu quả trong
sản xuất chip của SMIC là bằng chứng cho thấy chính sách của họ thành công.
Nhưng cùng lúc đó, các nhà cung cấp trong nước của Trung Quốc đang đạt được những
bước tiến với sự hậu thuẫn mạnh mẽ của nhà nước và các nhà phát triển mô hình nền
tảng của Trung Quốc như DeepSeekAI và Alibaba đã tập hợp đủ sức mạnh tính toán
cao cấp để cạnh tranh với các đối tác Mỹ.
Nếu
Washington tin rằng khoảng cách công nghệ AI giữa hai siêu cường đang thu hẹp,
họ sẽ thúc đẩy các biện pháp cứng rắn hơn. Điều này có thể sẽ bao gồm việc áp đặt
lệnh trừng phạt ngăn chặn hoàn toàn đối với Huawei và các hạn chế hà khắc hơn đối
với các nhà vô địch công nghệ AI của Trung Quốc. Nếu các công ty công nghệ khổng
lồ của Trung Quốc bị từ chối tiếp cận thị trường nước ngoài khi mô hình kinh tế
nhà nước của họ đang chao đảo trong nước, một Bắc Kinh bị dồn vào chân tường có
thể sẽ cho các động thái của Mỹ là mối đe dọa sống còn, tạo ra các điều kiện để
cuộc chiến công nghệ lan sang lĩnh vực an ninh.
Giới
lãnh đạo Trung Quốc có thể phản ứng với các hạn chế thương mại gia tăng bằng
các động thái leo thang trong lĩnh vực khác. Giả sử rằng Washington sẽ cố gắng
tránh chiến tranh trực tiếp, Bắc Kinh có thể thử thách giới hạn của đối thủ bằng
các động thái vùng xám nghiêm trọng hơn ở Eo biển Đài Loan. Ví dụ, Trung Quốc
có thể thiết lập lệnh kiểm dịch hải quan, thực sự khẳng định quyền của đại lục
đối với các cảng nhập cảnh của Đài Loan và thách thức chủ quyền chính trị của
Đài Loan. Một bước đi như vậy sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng, không chỉ đối với
tương lai của chuỗi cung ứng chất bán dẫn khi tài sản và đầu tư rời khỏi Đài
Loan, mà còn đối với cán cân quyền lực ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Hiện
tại, sự lạc quan không kiềm chế của các nhà công nghệ sẽ thúc đẩy cuộc cách mạng
AI tiến lên, với hy vọng rằng sự lan truyền của công nghệ sẽ biến đổi nhân loại.
Đồng thời, sự lo lắng của các nhà hoạch định chính sách, những người luôn thấy
rủi ro kinh tế và an ninh rình rập ở mọi ngóc ngách, sẽ tiếp tục thúc đẩy các nỗ
lực định hướng cuộc cạnh tranh AI dựa trên các mục tiêu địa chính trị có tổng bằng
không. Tất cả mọi người đều nhận ra rằng quyền lực sẽ thuộc về người nắm giữ
chìa khóa phát triển và triển khai AI. Khi các quốc gia và các gã khổng lồ công
nghệ tranh giành vị thế, cơn bão địa chính trị xảy ra sau đó có thể làm lu mờ
tiềm năng biến đổi của công nghệ.
----------------------------------------------------
Reva
Goujon là Giám đốc của Rhodium Group.
Nguồn: Reva Goujon, “The Real Stakes of
the AI Race,” Foreign
Affairs, 27/12/2024
No comments:
Post a Comment