Năm
2025 : Donald Trump và chính sách với Nga về hồ sơ Ukraina
Minh
Anh - RFI
Đăng
ngày: 02/01/2025 - 14:45
Năm
2024 vừa khép lại trong một thế giới hỗn loạn. Năm 2025 sẽ mở đầu với sự trở lại
ngoạn mục của tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Một khi chính thức nhậm chức
vào ngày 20/01/2025, ông sẽ phải đưa ra các lựa chọn để thực hiện. Đứng đầu
danh sách là mối quan hệ địa chính trị căng thẳng giữa Hoa Kỳ với Nga và Trung
Quốc.
HÌNH
:
Ảnh
tư liệu: Tổng thống Donald Trump bắt tay đồng nhiệm Nga Vladimir Putin trong cuộc
họp song phương bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka, Nhật Bản, ngày
28/06/2019. AP - Susan Walsh
Đối
với Nga, câu hỏi đầu tiên đặt ra là Washington sẽ có mối quan hệ như thế nào với
Matxcơva và Vladimir Putin ? Lập trường của Mỹ về Ukraina cũng sẽ bắt đầu
từ đây. Trang mạng Responsible Statecraft gần đây có bài nhận định cho rằng thất
bại ở Ukraina xuất phát từ tình trạng thiếu đoàn kết ở phương Tây, khi mà Hoa Kỳ,
Anh, và Liên Hiệp Châu Âu có những xung đột về lợi ích trong nhiều vấn đề chính
như lệnh trừng phạt, mục tiêu chiến tranh, hỗ trợ tài chính và quân sự…
« Không
thể đạt được thỏa thuận nếu không nói chuyện với Putin »
Ngoài
ra, một trong những điểm yếu của trong chính sách về Ukraina của chính quyền
Biden cũng như của nhiều nhà lãnh đạo châu Âu là thái độ kiên quyết không đối
thoại với Vladimir Putin. Trong một bài viết trình bày quan điểm « America
First », đặc sứ Mỹ về Ukraina của Trump, tướng Keith Kellogg, đã chỉ ra
"sai lầm" của chính quyền Biden, đó là bất kỳ cách tiếp cận nào đối với
Nga đều phải bao gồm cả khả năng răn đe và ngoại giao. « Biden đã không
quan tâm đến làm việc với Putin. Ông ấy chỉ muốn lên lớp và cô lập ông ta ».
Một
« Quick Deals », tức nhanh chóng có được thỏa thuận là những gì ông
Donald Trump mong muốn và do vậy, Ukraina sẽ là một trong những hồ sơ đầu tiên
về đối ngoại mà tổng thống đắc cử Mỹ sẽ phải nhanh chóng quan tâm đến.
Tuy
nhiên, theo quan sát từ nhà nghiên cứu về Mỹ, Alexandra de Hoop Scheffer, chủ tịch
nhóm cố vấn German Marshall Fund (GMF), những tuần gần đây, chính quyền Trump
dường như đang điều chỉnh lại chiến lược. Xu hướng chủ đạo hiện nay là « Hãy
cẩn trọng, chớ nên ký kết một thỏa thuận tồi với Putin ». Trên đài
France Culture, nữ chuyên gia địa chính trị tại GMF giải thích :
« Bởi
vì trước hết, Trump sẽ trông như một kẻ thua cuộc. Chúng ta đều biết rõ là ông ấy
rất quan tâm đến hình ảnh "người chiến thắng". Điểm thứ hai liên quan
đến cảm nhận của Trung Quốc về thỏa thuận này với ông Putin. Cuối cùng, theo
tôi, đây cũng là lập luận mạnh mẽ nhất mà châu Âu tác động rất nhiều kể từ khi
ông Trump tái đắc cử, đó là "hãy cẩn trọng, chớ để Ukraina trở thành một
Afghanistan của Donald Trump". Bởi vì đó cũng là di sản để lại từ cuộc rút
quân hỗn loạn mà chính quyền Biden thực hiện năm 2020, nhưng được quyết định bởi
Donald Trump. »
Vai
trò nào cho Trung Quốc ?
Câu
hỏi đặt ra ở đây là Trung Quốc sẵn sàng đi đến đâu để hậu thuẫn đối tác Nga
« vô bờ bến ». Chủ tịch Tập Cận Bình tỏ ra ít phản đối công khai đối
với cuộc chiến của ông Putin tại Ukraina, ngược lại, Trung Quốc cung cấp công
nghệ quân sự và một sự hậu thuẫn cần thiết cho Nga.
Ý
thức rõ vấn đề này, sau cuộc họp ba bên tại Paris giữa tổng thống đắc cử Mỹ
Donald Trump, tổng thống Pháp Emmanuel Macron và nguyên thủ Ukraina Volodymyr
Zelensky nhân lễ mở cửa trở lại Nhà thờ Đức Bà sau 5 năm trùng tu, ông Donald
Trump đã tweet rằng « China can help » - Trung Quốc có thể
giúp đạt được một thỏa thuận với Ukraina.
Chuyên
gia về Mỹ Alexandra de Hoop Scheffer ghi nhận ngày càng có sự liên hệ giữa các
mặt trận châu Âu – Đại Tây Dương, Trung Đông và Ấn Độ - Thái Bình Dương trong
cách tiếp cận của Donald Trump nhằm tạo áp lực với nguyên thủ Nga.
Do
vậy, bà cho rằng, « sẽ chẳng có gì đáng ngạc nhiên nếu trên đường đến
Matxcơva hay trên đường trở về từ Matxcơva, ông Trump sẽ dừng lại ở Bắc Kinh và
đề nghị Tập Cận Bình gây áp lực lên Vladimir Putin. Bởi vì chúng ta biết rằng,
ông Putin ngày nay sẽ không thể tiếp tục nỗ lực chiến tranh nếu không có sự hỗ
trợ từ Trung Quốc. Trên thực tế, việc để Trung Quốc đóng một vai trò, không phải
là trung gian hòa giải, mà là trong mọi trường hợp để tạo áp lực trong cuộc đàm
phán trên nền tảng một thỏa thuận về Ukraina. »
Cũng
theo nhà nghiên cứu về Mỹ, cách tiếp cận này được thấy rõ qua những gì diễn ra
tại Syria : « Phản ứng của Donald Trump khi nhà độc tài Bachar
Al-Assad bị các lực lượng Hồi giáo nổi dậy lật đổ là: "Vladimir Putin, hãy
cẩn thận, chẳng phải ông đang hứng chịu thảm họa tệ hại nhất tại Syria, thất bại
địa chính trị lớn nhất trong chính sách đối ngoại của ông hay sao ? Và có
lẽ đã đến lúc ông nên ngồi vào bàn đàm phán về Ukraina." »
Kịch
bản khả năng leo thang xung đột ?
Nhưng
Donald Trump cũng có thể sẽ đối mặt với một Vladimir Putin cứng rắn. Tổng thống
Nga tuy nhiều lần nói ông sẵn sàng hợp tác với đồng nhiệm Trump và với nhiều
nhà lãnh đạo khác của thế giới để giải quyết khủng hoảng Ukraina, nhưng ông
cũng tỏ ra không mấy quan tâm đến các cuộc đàm phán nghiêm túc, theo ghi nhận từ
một số nhà quan sát.
Tuy
nhiên, theo nhà nghiên cứu Alexandra de Hoop Scheffer, trên đài phát thanh
France Culture, châu Âu dường như đã đánh giá thấp và bỏ qua một kịch bản :
« Đây
là một kịch bản rất có thể xảy ra, tức là ông sẽ phải đối mặt với một Putin nói
với ông rằng, "Donald, cảm ơn rất nhiều vì thỏa thuận của ông, nhưng
quả thực, tôi thực sự không quan tâm lắm đến điều này, bởi vì tôi đang giành
chiến thắng. Tôi có Bắc Triều Tiên bên cạnh tôi và do vậy, đây chưa phải
lúc."
Đối
diện với sự từ chối của ông Putin, phản ứng của Donald Trump là sẽ không phải
là rút khỏi Ukraina mà ngược lại sẽ là leo thang quân sự. Họ đang thảo luận về
khả tăng cường hỗ trợ cho Ukraina, gia tăng trừng phạt nhắm vào Vladimir Putin
và nước Nga, để một lần nữa buộc ông ấy vào bàn đàm phán ».
Trong
tất cả những kịch bản này, thách thức lớn đặt ra cho châu Âu là làm thế nào bảo
đảm có được một vị trí trong các cuộc đàm phán. Đây chính là những gì Ba Lan sẽ
nỗ lực thực hiện trong vai trò chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu hiện nay.
Chính
sách « thầu khoán » xử lý khủng hoảng
Ngoài
ra, nếu có đạt được thỏa thuận thì đó chỉ là một sự đóng băng xung đột, tức là
một vùng đệm phi quân sự giữa Nga và Ukraina sẽ được thiết lập dọc theo chiến
tuyến. Vùng Donbass và bán đảo Crimée sẽ được cho là thuộc sở hữu của Nga, kèm
theo đó là Ukraina phải từ bỏ tham vọng gia nhập NATO ít nhất trong một thời hạn
là 20 năm. Đây chính là những gì đang được hình thành trong kế hoạch của Trump.
Đổi lại, Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Ukraina để ngăn chặn Nga mở một cuộc
xung đột mới.
Trong
kịch bản này, châu Âu sẽ phải làm gì ? Nữ chuyên gia về chính sách đối ngoại
Mỹ Alexandra de Hoop Scheffer trên làn sóng France Culture đưa ra cảnh
báo :
« Hoa
Kỳ dưới thời Trump đã rất rõ ràng : Họ sẽ không triển khai quân để giúp
giám sát đường chiến tuyến. Trách nhiệm này sẽ thuộc về châu Âu và chúng ta cần
phải tự lo lấy. Đây là một trong số các mục tiêu của Ủy Ban Châu Âu mới của bà
Von Der Leyen: tăng cường, tăng cường, tăng cường nhiều hơn nữa các danh mục đầu
tư quốc phòng, nhưng với một mốc thời gian sẽ dài hơn rất nhiều so với những gì
chúng ta sẽ cần trong tức thì.
Nhưng
chúng ta cũng thấy là trong lập luận của Trump không còn trong những cuộc tranh
luận nhàm chán về "burden sharing" tức là chia sẻ gánh nặng,
mà đúng hơn là "burden shifting", nghĩa là chuyển giao gánh nặng.
Ông ấy muốn giao khoán trách nhiệm xử lý khủng hoảng. Ngoại giao khủng hoảng với
đủ các đối tác. Và do vậy châu Âu sẽ phải giải quyết mớ hỗn độn thời kỳ hậu thỏa
thuận tại Ukraina.
Với
Trung Đông cũng tương tự. Donald Trump muốn giao khoán cho các nước vùng Vịnh,
cho Ả Rập Xê Út, Qatar: "Đây là mớ hỗn độn của quý vị, quý vị hãy xử
lý lấy". Đây là một chính sách khoán thầu, bởi vì, một lần nữa, những người
bỏ phiếu cho Trump đều không muốn nhìn thấy nước Mỹ sẽ lại can dự vào những
cuộc chiến với những kết quả không chắc chắn. »
No comments:
Post a Comment