Tra tấn và án oan - 'Cặp song sinh' trong nền tư pháp Việt
Đặng Đình Mạnh - Saigon
Nhỏ
29
tháng 9, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/viet-nam/tra-tan-va-an-oan-cap-song-sinh-trong-nen-tu-phap-viet/
Báo
chí trong nước đưa tin về việc Cổng thông tin điện tử Bộ Công an đăng bản dự
thảo thực thi Công ước chống tra tấn, đồng thời, cho biết Việt Nam từng ban
hành 56 văn bản để ngăn ngừa, trừng trị các hành vi liên quan đến tra tấn. Như
vậy, văn bản dự thảo thứ 57 được kỳ vọng giúp giải quyết tình trạng lạm dụng
tra tấn.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/09/image.gif
Nhà
văn Nguyên Ngọc: “Vụ Đồng Tâm là một tội ác trời không dung đất không tha”. Do tranh chấp đất
đai với người dân thôn Hoành xã Đồng Tâm ngoại thành Hà Nội, nhà cầm quyền cộng
sản đã huy động 3,000 cảnh sát tấn công vào làng trong rạng sáng ngày 9-1-2020,
giết chết ông Lê Đình Kình (ảnh nhỏ), bắt giam 29 người và sau đó kết án tử
hình các con cháu ông Kình, một lão nông 55 tuổi đảng. (ảnh Tuấn Khanh/SGN)
Điều
khá khôi hài khi mà văn bản pháp luật ban hành nhiều đến như thế, mà vẫn không
ngăn chặn được án oan và người chết trong đồn công an, xảy ra tràn lan vì tình
trạng công an lạm dụng tra tấn?
Đến
mức độ, chỉ khoảng vài tuần hoặc chậm hơn là vài tháng, thì công chúng lại nghe
có thông tin nghi can bị tra tấn chết trong trại tạm giam hoặc tạm giữ tại đồn
công an. Do vậy, thật khó hình dung rằng có thêm một văn bản mới, văn bản thứ
57 sẽ giải quyết được vấn đề, nếu nguyên nhân cốt lõi vẫn tiếp tục bị phớt lờ.
Và
cũng qua đó, cho thấy vấn đề không phải ở văn bản luật pháp nữa, mà ở vấn đề
con người thực thi luật pháp.
Nguyên
nhân từ con người
Trong
khá nhiều vụ án liên quan đến việc công an dùng biện pháp tra tấn để phá án,
điều dễ nhận thấy rằng chúng đều được thực hiện ngay tại nơi tạm giam, tạm giữ
của cơ quan công an. Do vậy, không thể nào nói thủ trưởng của cơ quan công an
hoặc đồng nghiệp không biết.
Họ
đều biết cả và đều im lặng chấp nhận sự việc, thật ra, vì tất cả đều một giuộc
với nhau về cách họ lạm dụng bạo lực tra tấn nghi can. Do đó, khi xảy ra sự
việc chết người, thì họ và kể cả cấp trên đều nhân danh việc giữ uy tín cho
ngành công an, tìm cách ém nhẹm, chối từ trách nhiệm. Thậm chí, họ dựng cả hiện
trường giả hoặc đưa ra kết luận giả mạo cho rằng nghi can “xấu hổ vì hành vi
phạm tội” nên đã tự tử. Dù vậy, vẫn khó thuyết phục thân nhân của họ khi khắp
người nạn nhân đầy những vết thâm tím, hậu quả của những trận tra tấn như kẻ
thù.
Từ
các vụ án oan từng được chính thức minh oan như vụ án ông Nguyễn Thanh Chấn,
ông Huỳnh Văn Nén… hoặc công chúng từng biết như vụ án Lê Văn Mạnh (đã tử
hình), Nguyễn Văn Chưởng, Hồ Duy Hải… cho thấy, tình trạng điều tra viên dùng
nhục hình, tra tấn nghi can xảy ra hết sức phổ biến trong tất cả trại tạm giam
hoặc đồn công an.
Những
trường hợp cụ thể trên, khiến công chúng không thể nghi ngờ, rằng tại các
trường đào tạo nghiệp vụ điều tra hình sự… công an có học về các biện pháp điều
tra nào khác không? Hay chỉ học có mỗi biện pháp duy nhất là dùng nhục hình tra
tấn nghi can để phá án thôi hay sao?
Thủ
phạm các vụ dùng nhục hình tra tấn nghi can không bị trừng phạt, điều đó tựa
như được dung dưỡng, khiến cho tình trạng tra tấn không thể chấm dứt.
Khi
tình trạng án oan quá phổ biến, chính quyền đưa ra quy định ghi âm, ghi hình
các buổi lấy cung, được cho là một trong các giải pháp hạn chế lạm dụng tra
tấn. Thế nhưng, thực tế nhiều năm áp dụng quy định ghi âm, ghi hình cũng vẫn
không làm giảm tình trạng lạm dụng tra tấn.
Trong
phiên tòa xét xử vụ án Đồng Tâm vào năm 2020 gây rúng động dư luận xã hội khi
ấy, thì rất nhiều clip ghi hình các bị cáo khai nhận tội đã được Viện Kiểm sát
Nhân dân Thành phố Hà Nội mang ra trình chiếu trước tòa. Thế nhưng, nhiều bị
cáo trong vụ án ấy, khi trả lời câu hỏi của luật sư vào tối ngày 08 Tháng Chín
2020 rằng: “Ai không bị tra tấn thì giơ tay”, thì chỉ có 10 cánh tay trong tổng
số 29 bị cáo giơ tay. Chứng tỏ, có đến 19 người dân Đồng Tâm còn lại đã bị các
điều tra viên thuộc công an Thành phố Hà Nội dùng nhục hình tra tấn trong quá
trình điều tra vụ án.
Thực
tế đó cho thấy, trong khá nhiều trường hợp, các clip ghi âm, ghi hình về buổi
điều tra hình sự chỉ là kết quả của việc tra tấn để khuất phục người bị tạm
giam, tạm giữ trước đó khi chưa ghi âm, ghi hình mà thôi. Dĩ nhiên, cảnh điều
tra viên dùng nhục hình tra tấn đã không được ghi âm, ghi hình.
Nhiều
bị cáo trong vụ án Đồng Tâm thuật lại với luật sư rất rõ về điều này (trích từ
tin nhắn):
“…
Chúng xích hai tay xích chân dùng dùi cui thúc vào ngực dùng gót giày đạp vào
ngực chích điện vào khắp cơ thể, thậm chí tên đào quang huy điều tra viên pc01
còn đổ nước vào vùng kín của tôi rồi chích điện quên làm sao được” (trích nguyên văn,
tác giả tin nhắn không viết hoa tên riêng và không dùng dấu phẩy). Đó là
“nghiệp vụ phá án” của công an Hà Nội đối với một phụ nữ là nghi can trong vụ
án Đồng Tâm.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/09/04-chet-tai-don-cong-an-1.jpg
Di
ảnh anh Bùi Văn Hải, người chết tại đồn công an. (ảnh: Gia đình nạn nhân)
Tình trạng
lạm dụng tra tấn được… làm ngơ
Bên
cạnh yếu tố con người, thì yếu tố trại tạm giam, tạm giữ thuộc quản lý của Bộ
Công an cũng là một phần của nguyên nhân gây ra tình trạng lạm dụng tra tấn đối
với nghi can. Vì lẽ, do cùng ngành công an, hoặc đã được “quán triệt quan điểm”
từ trước, nên quản giáo các trại tạm giam, tạm giữ đã hầu như nhắm mắt làm ngơ
về tình trạng lạm dụng tra tấn.
Thế
nên, vào khoảng năm 2006, trong một số phiên thảo luận về luật hình sự tại Quốc
hội Việt Nam, từng có đề xuất chuyển quản lý các trại tạm giam, tạm giữ cho Bộ
Tư Pháp. Thế nhưng, các đề xuất này đã sớm “chết yểu” vì sự phản đối quyết liệt
của nhiều đại biểu Quốc hội đang là quan chức ngành công an. Điều này khá dễ
hiểu, vì các trại tạm giam, tạm giữ đều đang là những “con gà đẻ trứng vàng”,
tạo nguồn thu tài chính khổng lồ cho các quan chức trong ngành. Thế nên, không
dễ gì mà họ buông ra.
Bên
cạnh đó, nhiều giải pháp giúp hạn chế tình trạng lạm dụng tra tấn đã từng được
các luật sư nhắc đến nhiều lần, như: Cần có sự hiện diện của luật sư ngay từ
khi bắt giữ nghi can và lấy lời khai. Hoặc, cần công bố ngay cho nghi can về
các quyền của họ, trong đó bao gồm quyền nhờ luật sư bảo vệ. Thế nhưng, cho dù
có các quy định này được điển chế trong luật tố tụng hình sự, các cơ quan điều
tra và các điều tra viên đều phớt lờ hoặc dùng thủ thuật tìm cách vô hiệu hóa.
Vì lẽ, một khi có mặt luật sư, thì các điều tra viên không thể buộc con thỏ tự
đấm ngực nhận mình là gấu được.
Cho
nên, câu chuyện lạm dụng tra tấn và án oan sẽ mãi mãi là cặp song sinh tồn tại
trong nền tư pháp Việt Nam. Theo đó, nhân dân, người chủ đất nước sẽ tiếp tục
là nạn nhân dưới bàn tay bạo lực của đám đầy tớ trung thành của mình.
Washington
DC, Tháng 9-2023
No comments:
Post a Comment