Trung
Quốc to mồm, Mỹ cứng rắn, Đức chờ xem hành động cụ thể
Thục Quyên
21/02/2023
https://baotiengdan.com/2023/02/21/trung-quoc-to-mom-my-cung-ran-duc-cho-xem-hanh-dong-cu-the/
Bối cảnh Hội nghị An ninh Munich lần thứ 59 (năm
2023)
Các cuộc tranh luận giữa những tầm nhìn khác
nhau về trật tự quốc tế trong tương lai thường trừu tượng và mang tính lý thuyết.
Nhưng với cuộc xâm lăng Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã biến cuộc đụng
độ giữa những khuynh hướng đang cạnh tranh nhau, thành một hiện thực tàn khốc
và chết chóc.
Các nền dân chủ tự do trên thế giới đang thức
tỉnh trước những thách thức do độc tài và chủ nghĩa xét lại tạo ra, và họ đã thực
hiện những bước quan trọng đầu tiên để đẩy lùi làn sóng này. Nhưng để các
nguyên tắc tự do-dân chủ chiếm được ưu thế hơn các biến thể chuyên quyền, các nền
dân chủ phải cải tổ tầm nhìn của họ về một trật tự quốc tế đáng mơ ước (1).
Một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và tự do,
cần được phác họa lại, để củng cố khả năng phục hồi của nền dân chủ trong thời
đại cạnh tranh khốc liệt mang tính hệ thống với các chế độ chuyên quyền. Theo ban tổ chức Hội nghị An ninh Munich, để
trật tự mới này trở nên hấp dẫn hơn trong cộng đồng quốc tế rộng lớn và giúp nó
chiến thắng trong cuộc tranh giành trật tự quốc tế trong tương lai, các nền dân
chủ cũng phải lưu tâm đến những lời chỉ trích và quan ngại chính đáng của cộng
đồng quốc tế rộng lớn (không chỉ thuộc phương Tây).
Với cuộc xâm lược tàn bạo và vô cớ vào một quốc
gia có chủ quyền, Moscow đồng thời tiến hành một cuộc tấn công chống lại các
nguyên tắc nền tảng của trật tự sau Thế chiến thứ hai. Tuy nhiên, nỗ lực của một
cường quốc độc tài nhằm loại bỏ một nền dân chủ tại một quốc gia/ dân tộc có chủ
quyền, không là dấu hiệu duy nhất cho thấy chủ nghĩa xét lại và chuyên quyền
đang gia tăng. Mà thêm vào đó, sự ủng hộ ngầm của Trung Quốc đối với cuộc chiến
của Nga, tư thế quân sự của Trung Quốc nhằm khẳng định phạm vi ảnh hưởng của
riêng mình ở Đông Á, và những nỗ lực toàn diện của nước này nhằm thúc đẩy thay
thế trật tự quốc tế tự do dựa trên luật lệ bằng chế độ chuyên quyền, thể hiện tầm
thách thức cao độ của chiều hướng chuyên chế.
.
Mời Trung Quốc tham dự mà không mời Nga và Iran
Giải thích lý do không mời Nga và Iran, chủ tịch
Hội nghị An ninh Munich Christoph Heusgen nói: Hội nghị An ninh không coi mình
là trung lập. Chúng tôi là một tổ chức trong cơ chế quốc tế đề cao nền chính trị
dựa trên luật lệ … và đó là lý do tại sao việc không theo nguyên tắc mời tất cả
các quốc gia trong những trường hợp cực đoan như Nga và Iran là hợp lý… Chúng tôi không muốn cung cấp sân khấu cho những
tên tội phạm chiến tranh của điện Kremlin tuyên truyền và cũng không cung cấp
diễn đàn cho một chế độ vi phạm nghiêm trọng các quyền cơ bản của con người” (2).
Như vậy, khi Hội nghị An ninh Munich mời Trung
Quốc tham dự, lời mời có thể được hiểu là gián tiếp chứng nhận nhà nước cộng sản
Trung Hoa không đang gây chiến tranh và không phải là một chế độ vi phạm nghiêm
trọng các quyền cơ bản của con người, đồng thời đặt hy vọng vào tầm ảnh hưởng của
Trung Hoa đối với Nga.
Trung Quốc đã mau mắn nhận lời, thế giới thở
phào, hy vọng một cuộc họp ngoài lề giữa Mỹ và Trung Quốc có thể hé mở một cơ hội
cho Hoà bình.
.
Trung Quốc to mồm, Mỹ cứng rắn
Sự có mặt của Vương
nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy
ban Công tác Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã ngăn không cho Hội
nghị An ninh Munich chủ yếu trở thành một cuộc độc thoại của phương Tây.
Phía Vương Nghị, ông đã nắm cơ hội “trình diễn”
của mình để trấn an thế giới rằng Trung Quốc cam kết tuân theo một trật tự dựa
trên luật lệ và hòa bình thế giới (3) mà cơ sở của những mục
tiêu này là sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của tất cả các quốc gia.
Tuy nhiên, những nguyên tắc này có vẻ chỉ liên
quan đến Đài Loan, mà Vương Nghị một lần nữa nhấn mạnh chỉ là một tỉnh ly khai:
“Đài Loan là một phần của lãnh thổ Trung Quốc. Nó chưa bao giờ
là một quốc gia độc lập, và nó sẽ không bao giờ như vậy trong tương lai“. Trong
khi đó, nhắc tới cuộc chiến Ukraine-Nga, bản thân Vương Nghị không bao giờ đề cập
đến từ chiến tranh, mà thay vào đó luôn gọi là “vấn đề Ukraine” hoặc ” cuộc
xung đột”.
Một mục đích quan trọng của Vương Nghị trong
bài phát biểu tại Hội nghị là cố gắng chia rẽ Âu Châu và Hoa Kỳ, mà theo Bắc
Kinh, có vẻ như cuộc chiến đã khiến hai bên xích lại gần nhau quá nhiều. Ông ủng
hộ “quyền tự trị chiến lược” của Âu Châu và kêu gọi người Âu Châu phải hết sức
thận trọng khi mưu đồ hòa bình tại Ukraine, vì theo Vương Nghị có các “thế lực”
giấu tên không quan tâm đến một giải pháp hòa bình vì “lý do chiến lược”.
Reinhard
Bütikofer, một chính trị gia Âu Châu thuộc Đảng Xanh,
người hiểu biết về Trung Quốc, phê bình: Đây là sự ám chỉ đến Hoa Kỳ, mà Bắc
Kinh coi là kẻ hiếu chiến thực sự.
Vương Nghị lớn tiếng quảng bá một Trung Quốc
hùng mạnh là sự bảo đảm cho nhân tính và an ninh trên thế giới; kim chỉ nam của
Trung Quốc là đối thoại và hiệp thương thay vì đối đầu như thời Chiến tranh Lạnh.
(Tiếc thay bài diễn văn và thái độ của ông ta lại gợi nhớ đến chính những luận
điệu của Chiến tranh Lạnh).
Đỉnh điểm bài phát biểu là tuyên bố của Vương
Nghị sẽ công bố một kế hoạch hòa bình dựa trên sự toàn vẹn lãnh thổ, phản đối
xung đột hạt nhân, lưu ý đến các mối quan tâm về an ninh của tất cả các bên
liên quan – có lẽ ám chỉ mối lo ngại của Moscow về sự bành trướng NATO có thể xảy
ra- nhưng lại hoàn toàn không lên án Nga.
Sử dụng vụ “khủng hoảng khinh khí cầu”(4) Vương
Nghị thẳng tay công kích Hoa Kỳ, gọi việc Hoa Kỳ bắn hạ khinh khí cầu là “lố bịch
và cuồng loạn”, được thúc đẩy bởi các lý do chính trị quốc nội riêng. Theo ông,
đây là một lạm dụng vũ lực không thể chấp nhận được và là một cách phản ứng
không phải của một quốc gia mạnh, mà của một quốc gia yếu.
Chỉ một giờ sau bài phát biểu của Vương Nghị ,
Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris lên diễn đàn xác nhận sự ủng hộ của Hoa Kỳ và
phương Tây đối với Ukraine “sẽ tiếp tục cho tới chừng nào còn cần thiết”.
Harris đanh thép cáo buộc Nga phạm tội ác chống lại nhân loại. Bà lo ngại vì Bắc
Kinh đã mở rộng quan hệ với Moscow và cảnh báo Trung Quốc không được hỗ trợ vũ
khí cho Nga trong cuộc chiến chống lại Ukraine.
Cuộc hội đàm kín bên lề giữa ông Vương Nghị và
Ngoại trưởng Antony Blinken, theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, cũng không được thân
thiện lắm, nhưng ít ra hai bên đã chấp nhận nói chuyện thẳng với nhau.
.
Đức chờ hành động cụ thể của Trung Quốc
Bộ trưởng Ngoại giao Đức, bà Annalena Baerbock
(thuộc đảng Xanh) khéo léo hoan nghênh Trung Quốc đã tự thấy có ” trách nhiệm bảo
vệ hòa bình thế giới”. Được hỏi bà đón nhận tuyên bố lập kế hoạch hòa bình của
Trung Quốc ra sao thì Baerbock trả lời: “Khi (tôi) suốt năm làm việc vì hòa
bình, thì phải nắm bắt mọi cơ hội có thể giúp đưa tới hòa bình” (5).
Baerbock cũng cho biết, trong cuộc gặp kín với
Vương Nghị bà đã chia sẻ sâu sắc về ý nghĩa của một nền hòa bình công bằng: “Không
phải thưởng cho kẻ xâm lược, mà phải bảo vệ luật pháp quốc tế và bảo vệ những
người bị tấn công“. Với tư cách là thành viên thường trực của Hội đồng Bảo
an Liên Hiệp quốc, Trung Quốc có nghĩa vụ sử dụng ảnh hưởng của mình để bảo đảm
hòa bình thế giới. Cũng như năm ngoái, đứng trước mối đe dọa hạt nhân từ Nga,
Trung Quốc đã lên tiếng cảnh báo với tư cách là thành viên của Hội đồng Bảo An,
giờ đây “thật là tốt nếu họ thấy
có trách nhiệm đứng lên bảo vệ hòa bình thế giới”.
Hòa bình thế giới dựa trên
cơ sở “tất cả chúng ta đều thừa nhận sự toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của mỗi
quốc gia“. Đồng thời, một nền hòa bình công bằng cũng giả định rằng “kẻ
vi phạm toàn vẹn lãnh thổ, cụ thể là Nga, phải rút quân khỏi quốc gia bị chiếm
đóng“.
Trong khi đó, đa số các chính trị gia Đức như
ông Wolfgang Ischinger, cựu chủ tịch Hội nghị An ninh Munich, ông Reinhard
Bütikofer, thuộc Đảng Xanh, hoặc giới truyền thông Đức, đều tỏ vẻ hoài nghi về
kế hoạch hoà bình của Trung Quốc.
Ischinger cho rằng “Sẽ là một bất ngờ lớn nếu
Trung Quốc tự mình trình bày một lộ trình hòa bình hoàn chỉnh. Ai cũng mong đợi….” nhưng
theo đánh giá của ông “chờ đợi điều này có vẻ là không thực tế cho lắm”.
Nghị viên Âu châu Reinhard Bütikofer (6) thẳng
thừng đánh giá thái độ của Trung Quốc: Bài phát biểu của ông Vương Nghị thể hiện
tham vọng đưa Trung Quốc trở thành trung tâm của các mối quan hệ quốc tế….. Bắc
Kinh đang “chơi” với lòng cả tin của những người khao khát hòa bình. Điều đáng
ngại là những người này sẽ không theo dõi kỹ những gì Trung Quốc thực sự đang
làm, và kết quả là “ước muốn sẽ trở thành cha đẻ của sự ngu dốt”.
Lời tuyên bố của Trung Quốc về kế hoạch hoà
bình theo Bütikofer chỉ là “một quả bóng bay Trung Quốc đã phóng thử nghiệm
mà thậm chí không cần ai phải bắn hạ vì nó sẽ tự nổ tung trên không trung”.
_________
Tham khảo:
(1) https://securityconference.org/publikationen/munich-security-report-2023/executive-summary/
(3) https://www.zdf.de/nachrichten/politik/china-sicherheitskonferenz-ukraine-krieg-russland-100.html
(4) https://www.zdf.de/nachrichten/politik/ballon-china-spionage-usa-wetterballon-100.html
(5) https://www.tagesschau.de/ausland/asien/china-ukraine-initiative-101.html
No comments:
Post a Comment