Tại sao Trung Quốc không phát
minh ra ChatGPT
Biên dịch: GaD
Tháng Hai 21, 2023
https://nghiencuulichsu.com/2023/02/21/tai-sao-trung-quoc-khong-phat-minh-ra-chatgpt/
https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2023/02/1-2.jpg
Microsoft đã
giúp công ty khởi nghiệp OpenAI đưa chatbot thử nghiệm của mình, ChatGPT, ra thế
giới. ẢNH: REUTERS
Chỉ vài năm trước, Trung Quốc đang trên đường
thách thức sự thống trị của Mỹ về trí tuệ nhân tạo. Cán cân quyền lực đang
nghiêng về phía Trung Quốc vì nước này có dữ liệu phong phú, các doanh nhân đói
khát, các nhà khoa học lành nghề và các chính sách hỗ trợ. Quốc gia này dẫn
đầu thế giới về số lượng bằng sáng chế liên quan đến trí tuệ nhân tạo.
Hôm nay, nhiều thứ đã thay đổi. Microsoft
– một biểu tượng của công nghệ Mỹ – đã giúp công ty khởi nghiệp OpenAI đưa
chatbot thử nghiệm, ChatGPT, ra thế giới. Và các doanh nhân công nghệ Trung Quốc
bị sốc và mất tinh thần. Nhiều người trong số họ nhận ra rằng bất chấp sự cường
điệu, Trung Quốc vẫn tụt hậu xa về trí tuệ nhân tạo và đổi mới công nghệ.
“Tại sao ChatGPT không được phát minh ở Trung
Quốc?” họ hỏi. “Khoảng cách ChatGPT giữa Trung Quốc và Mỹ lớn đến mức
nào?”
Họ nói thêm: “Tương đương với ChatGPT của
Trung Quốc? Đừng quá coi trọng nó.”
Họ cũng đang hỏi những câu hỏi cơ bản hơn về
môi trường đổi mới của đất nước: Kiểm duyệt, căng thẳng địa chính trị và sự kiểm
soát ngày càng tăng của chính phủ đối với khu vực tư nhân khiến Trung Quốc ít
thân thiện hơn với đổi mới?
Ô. Xu Chenggang, học giả nghiên cứu cấp cao tại
Trung tâm Stanford về Kinh tế và Thể chế Trung Quốc, viết: “Sự phát triển của bất
kỳ sản phẩm công nghệ quan trọng nào cũng không thể tách rời khỏi hệ thống và
môi trường mà nó vận hành.”
Ông trích dẫn ứng dụng Douyin tiếng Trung của
TikTok là loại đổi mới mà các công ty Trung Quốc có thể không đạt được trong
tương lai vì những hạn chế của chính phủ đối với ngành.
Ông nói: “Một khi môi trường mở không còn nữa,
sẽ rất khó để tạo ra những sản phẩm như vậy.
Nếu một thập kỷ trước, Trung Quốc là miền Đông
hoang dã, hoang dã cho tinh thần khởi nghiệp và đổi mới công nghệ, thì giờ đây,
đó là một quốc gia rất khác.
Bắt đầu từ những năm 1990, các công ty công
nghệ lớn nhất của đất nước là các doanh nghiệp tư nhân được tài trợ bằng tiền
nước ngoài. Chính phủ hầu như đã bỏ mặc ngành công nghiệp này vì họ không
hiểu về Internet và không ngờ rằng nó lại trở nên mạnh mẽ như vậy.
Vào giữa những năm 2010, Trung Quốc đã trở
thành một cường quốc công nghệ có thể cạnh tranh với Mỹ. Các công ty
Internet hàng đầu của nó có giá trị trên thị trường ngang bằng với các đối tác
Mỹ của họ. Nhiều sản phẩm của các công ty Trung Quốc, chẳng hạn như ứng dụng
nhắn tin WeChat và dịch vụ thanh toán Alipay, hoạt động tốt hơn các sản phẩm
Internet di động tương tự của Mỹ. Vốn đầu tư mạo hiểm tràn vào từ khắp nơi
trên thế giới. Trong một thời gian, quốc gia này đã sản sinh ra nhiều kỳ
lân hoặc công ty khởi nghiệp trị giá hơn 1 tỷ đô la Mỹ (1,34 tỷ đô la
Singapore) ngang với Thung lũng Silicon.
Tất cả những điều đó đã thay đổi trong vài năm
qua khi Bắc Kinh đi theo sau một số công ty công nghệ lớn nhất của đất nước và
các doanh nhân công nghệ nổi tiếng nhất. Mục đích là để đảm bảo không có tổ
chức hay cá nhân nào có thể gây ảnh hưởng đối với xã hội Trung Quốc so với Đảng
Cộng sản. Chính phủ đã nắm giữ cổ phần thiểu số và có ghế trong hội đồng
quản trị trong một số công ty đó, giúp họ kiểm soát hiệu quả.
Trên đường đi, Bắc Kinh đã chế ngự tham vọng của
ngành và làm mất đi lợi thế đổi mới của nó.
Nhưng các công ty công nghệ và nhà đầu tư cũng
phải tự trách mình vì đã tụt hậu so với các đối tác ở Thung lũng
Silicon. Ngay cả trước khi chính phủ bắt đầu áp đặt các biện pháp mạnh tay
hơn đối với họ, các nhà lãnh đạo công nghệ Trung Quốc đã quá tập trung vào việc
kiếm tiền và miễn cưỡng chi tiêu cho các dự án nghiên cứu không có khả năng
mang lại doanh thu trong ngắn hạn. Sau sự tấn công dữ dội của chính phủ
trong vài năm qua, các giám đốc điều hành thậm chí còn ít có xu hướng đầu tư
vào các dự án dài hạn hơn.
Năm 2021, Mỹ dẫn đầu thế giới về tổng đầu tư
tư nhân vào trí tuệ nhân tạo và số lượng các công ty AI mới được tài trợ, cao gấp
ba và hai lần so với Trung Quốc, theo Báo cáo thường niên về Chỉ số AI năm 2022
của Đại học Stanford.
Nhưng chính phủ là rào cản lớn nhất đối với AI
– nỗi ám ảnh về kiểm duyệt có lẽ là cú gậy phang nặng nề nhất. Sự sẵn có của
nhiều loại dữ liệu là rất quan trọng để phát triển công nghệ như ChatGPT và điều
đó ngày càng khó đạt được trong môi trường trực tuyến bị kiểm duyệt.
Ngày nay, những câu chuyện cười lan truyền thu
hút tâm trạng đen tối của dân công nghệ. Một câu phổ biến: “Chúng ta cần dạy
máy móc không chỉ cách nói mà còn cả cách không nói.”
Bắc Kinh đã trừng phạt các công ty, đôi khi rất
nghiêm khắc, để thực thi các giao thức kiểm duyệt của họ. Theo báo cáo của
truyền thông Trung Quốc, Duolingo, hoạt động kinh doanh dường như không gây
tranh cãi trong việc dạy ngôn ngữ mới cho mọi người, đã bị gỡ khỏi các cửa hàng
ứng dụng Trung Quốc trong gần một năm để “tăng cường quy định nội dung”.
“Nhiều người trong ngành công nghiệp Internet
chúng tôi phải đối mặt với hai vấn đề khi tạo ra một sản phẩm: Hoặc là sản phẩm
của chúng tôi không liên quan đến lời nói, hoặc chúng phải trải qua rất nhiều
kiểm duyệt,” cựu doanh nhân kiêm lập trình viên Hao Peiqiang ở thành phố Thiên
Tân phía bắc Trung Quốc cho biết. “Các công ty lớn có thể đủ khả năng,
nhưng các công ty nhỏ hơn thì không. Nếu các công ty nhỏ không thể làm được
điều này, nó sẽ kìm hãm sự đổi mới.”
OpenAI, công ty đã phát triển ChatGPT với sự
trợ giúp bằng tiền của Microsoft, đã không cung cấp công cụ này ở Trung Quốc.
Người dùng Trung Quốc cần sử dụng mạng riêng ảo VPN để có quyền truy cập vào.
Theo các chuyên gia và nhà đầu tư Trung Quốc,
khoảng cách về trí tuệ nhân tạo với Mỹ dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng. Một yếu tố sẽ là khả năng tiếp cận các thuật
toán của các công ty Trung Quốc, các quy tắc mà các công cụ AI tuân theo để tạo
ra ngôn ngữ. Nhiều trong số chúng không được công bố rộng rãi, vì vậy các công
ty Trung Quốc sẽ mất thời gian để phát triển chúng.
Yếu tố khác là sức mạnh tính toán: Một số người
trong lĩnh vực này lo lắng rằng chính phủ Mỹ có thể áp đặt lệnh cấm xuất khẩu đối
với những con chip chính mà họ chưa cấm để làm chậm sự phát triển của Trung Quốc
trong các công cụ AI như ChatGPT.
Nhiều năm qua, Trung Quốc khoe rằng họ đã nộp
nhiều bằng sáng chế và ứng dụng bằng sáng chế AI hơn Mỹ. Nhưng số lượng
trích dẫn trung bình về bằng sáng chế AI của họ – một dấu hiệu cho thấy tính độc
đáo và tầm quan trọng của các phát minh – bị tụt hậu so với Mỹ và nhiều nước
phát triển khác trong khoảng thời gian từ năm 2020 đến năm 2021, theo chỉ số AI
của Trung Quốc từ nhóm của ô. Xu.
Nếu ngành công nghệ Trung Quốc từng được thúc
đẩy bởi các doanh nghiệp tư nhân và quỹ đầu tư mạo hiểm tư nhân, thì chính phủ
đang ngày càng hướng dẫn không chỉ cách đầu tư tiền mà còn cả công nghệ nào nhận
được tiền. Nó muốn đảm bảo rằng các dự án nghiên cứu quan trọng phù hợp với
mục tiêu của đất nước là trở nên tự chủ về công nghệ.
“Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang
tìm cách giải quyết và tích hợp một cách có hệ thống từng bước của quá trình đổi
mới,” Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator ở Berlin viết trong một bài báo
nghiên cứu.
Hôm thứ Hai, chính quyền thành phố Bắc Kinh đã
cam kết hỗ trợ các công ty công nghệ lớn phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn để
cạnh tranh với ChatGPT. Các bình luận trên mạng xã hội về tin tức phần lớn
là châm biếm. “Đã đến lúc lấy lại trợ cấp của chính phủ,” một người dùng
Weibo viết.
Chính phủ Trung Quốc đã chi rất nhiều tiền để
tài trợ nghiên cứu AI, với kết quả không rõ ràng. Học viện Trí tuệ nhân tạo
Bắc Kinh, được thành lập vào năm 2018, đã giới thiệu một sản phẩm giống ChatGPT
hai năm trước, Wu Dao, mô tả nó là mô hình ngôn ngữ AI “đầu tiên và lớn nhất thế
giới” của Trung Quốc. Nhưng nó chưa bao giờ thực sự bắt kịp.
Ảnh hưởng của Đảng Cộng sản được in sâu vào
ngành công nghiệp. Chính quyền trung ương đã thành lập Phòng thí nghiệm
Pengcheng, nơi đi đầu trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng máy tính trên toàn quốc
của Trung Quốc. Trên trang chủ của phòng thí nghiệm, các sự kiện của nó
bao gồm một phiên dành cho hơn 400 Đảng viên Cộng sản của nó nghiên cứu tinh thần
của Đại hội Đảng lần thứ 20. Một mục tuyển dụng hai quan chức cấp trung liệt
kê yêu cầu đầu tiên là “có phẩm chất tư tưởng và chính trị cao và tuân thủ đường
lối của chủ nghĩa xã hội thời đại mới đặc sắc Trung Quốc của Tập Cận Bình”.
Đối với ô. Xu, điều này giống như đã từng biết
(déjà vu). Năm 1986, ông phân tích lý do tại sao Liên Xô và Trung Quốc tụt
hậu so với Mỹ và Nhật Bản trong việc phát triển máy tính. Ngay từ lúc đó,
ông đã thấy rõ ràng rằng sự đổi mới diễn ra khi mọi người có thể theo đuổi sở
thích của mình và tự do suy nghĩ.
Ông nói rằng Trung Quốc có thể trở thành một
bài học cảnh báo về cách kiểm soát tập trung kìm hãm sự phát triển và đổi mới
công nghệ, giống như đã xảy ra ở Liên Xô cũ.
Ông nói: “Các ví dụ lịch sử cho chúng ta biết
rằng sự huy động của quốc gia không thể bắt kịp sự phát triển tự do diễn ra một
cách tự nhiên.
Nguồn:
Why China didn’t invent ChatGPT
Updated
Feb 21, 2023, 7:52 AM SGT
No comments:
Post a Comment