Quy
chế trung lập: Giải pháp tốt nhất cho Ukraina?
Thanh Phương - RFI
Đăng
ngày: 17/03/2022 - 13:38
Trong
khi chiến sự vẫn diễn ra ác liệt, Nga tiếp tục dội bom vào các thành phố
Ukraina, một tia hy vọng vừa lóe lên trong cuộc đàm phán giữa Kiev với
Matxcơva. Hôm qua, 16/03/2022, phái đoàn thương thuyết của Nga đã lần đầu tiên nêu lên khả năng đạt thỏa
hiệp về một quy chế trung lập theo kiểu Áo hay Thụy Điển cho Ukraina.
Tuy phía Kiev đã bác bỏ ngay lập tức ý tưởng này, rõ ràng đây là một bước khởi
đầu đáng lạc quan trên con đường tìm kiếm hòa bình cho Ukraina.
Tổng
thống Ukraina Volodymyr Zelensky tại Kiev, Ukraina ngày 16/03/2022. AP
Phía
Matxcơva đã đề xuất quy chế trung lập nói trên sau khi tổng thống Zelensky hôm
15/03 tuyên bố sẵn sàng từ bỏ việc Ukraina xin gia nhập khối NATO. Đây chính là
một trong những lý do khiến Nga phát động cuộc chiến tranh xâm lăng
Ukraina.
Như vậy là
hai bên đều đã có những bước nhượng bộ đáng kể, nhất là những yêu sách của Nga
nay không còn giống như lúc khởi đầu chiến tranh khi điện Kremlin thậm chí đã
đòi xóa bỏ sự tồn tại của quốc gia Ukraina.
Vì sao
Matxcơva phải nhượng bộ như vậy? Rất có thể đó là vì tổng thống Putin thấy rằng
quân Nga đang dần dần sa lầy ở chiến trường Ukraina, đà tiến công thì rất chậm,
còn lực lượng thì bị tổn thất nặng nề về nhân mạng và thiết bị. Đàm phán, đối với
điện Kremlin, có lẽ là cách để thoát khỏi bế tắc quân sự, trừ phi ông Putin muốn
“câu giờ” để có thể tổ chức lại cuộc xâm lăng Ukraina.
Nếu phía
Nga thực tâm muốn đàm phán, thì quy chế trung lập “theo kiểu Áo và Thụy Điển”
mà họ đề nghị là như thế nào?
Trung lập “theo kiểu Áo hay Thụy Điển”
Trong trường
hợp của Áo, quy chế trung lập chính là do Liên Xô áp đặt vào năm 1955 và đã được
ghi trong Hiến pháp, cũng như đã đưa vào luật pháp quốc tế, tức là đã thông báo
cho các quốc gia khác. Nhưng thật ra, kể từ khi gia nhập Liên Hiệp Châu Âu vào
năm 1995, Áo không còn thật sự là một quốc gia trung lập, vì nước này trên
nguyên tắc phải tham gia vào an ninh và quốc phòng chung của châu Âu. Mặt khác,
Nga đã trách là Áo chỉ “trung lập về hình thức”, bởi vì, cùng với phương Tây
nói chung, Vienna đã đứng về phía Ukraina trong cuộc chiến tranh hiện nay.
Thụy Điển
cũng vậy, về mặt chính thức, trong nhiều năm nước này cũng là một quốc gia “phi
liên kết trong hòa bình” và “trung lập trong chiến tranh”. Nhưng đến năm 1992,
sau khi chấm dứt chiến tranh lạnh, Thụy Điển đã từ bỏ quy chế trung lập tuyệt đối
và 3 năm sau đó, nước này cũng đã gia nhập Liên Hiệp Châu Âu cùng lúc với
Áo.
Do quy chế
trung lập, cho nên cả Áo và Thụy Điển cho tới nay vẫn chưa phải là thành viên của
khối NATO và trong một thời gian dài không chi tiêu nhiều cho quốc phòng. Nhưng
nay, cuộc xâm lăng Ukraina của Nga khiến Áo và Thụy Điển phải nghĩ đến việc tăng
cường khả năng phòng thủ.
Áp dụng cho Ukraina?
Cho tới
nay Ukraina chưa là thành viên của Liên Hiệp Châu Âu và NATO. Vài ngày sau khi
Ukraina bị Nga tấn công, tổng thống Zelensky đã ký đơn xin gia nhập Liên Âu,
nhưng còn đối với NATO, ông sẵn sàng từ bỏ việc xin gia nhập. Như vậy, ông
Zelensky đang đưa nước ông đến gần mô hình nước Áo. Nhưng nên nhớ rằng trước
khi ghi quy chế trung lập vào trong Hiến pháp, Áo đã yêu cầu rút hết các lực lượng
nước ngoài đóng tại nước này từ năm 1945, trong đó có lực lượng Nga. Có phải điện
Kremlin nghĩ đến mô hình này? Nếu đúng như thế thì quân Nga sẽ phải rút về nước,
còn Ukraina sẽ phải chính thức cam kết không bao giờ xin vào NATO.
Trước mắt,
Kiev đã bác bỏ đề xuất của Nga về mô hình trung lập. Một nhà thương thuyết của
Ukraina, Mykhaïlo Podoliak, hôm qua tuyên bố: “Ukraina hiện đang trong tình trạng
chiến tranh trực tiếp với Nga. Cho nên, chỉ có một mô hình là mô hình Ukraina”.
Nhà thương thuyết này nhấn mạnh điều mà Kiev muốn, đó là những “ bảo đảm an
ninh tuyệt đối” để đối đầu với Nga. Cụ thể là những nước tham gia ký kết các bảo
đảm này cam kết sẽ can thiệp hỗ trợ Ukraina trong trường hợp nước này bị tấn
công.
Nhưng có
nước nào dám ký những bảo đảm như vậy, trong bối cảnh mà thật ra khối NATO cũng
không thật sự muốn thâu nhận Ukraina, còn Liên Hiệp Châu Âu cũng không muốn
nhanh chóng kết nạp Ukraina?
Trả lời nhật
báo Pháp Les Echos hôm qua, giáo sư Tanguy Struye, Đại học Công giáo
Louvain, Vương quốc Bỉ, cho rằng: “Quy chế trung lập không phải là giải pháp tốt
nhất, nhưng chắc chắn là giải pháp thực tiễn nhất trong bối cảnh hiện nay”. Đó
là quy chế mà vị giáo sư này gọi là “trung lập có vũ trang”, theo như mô hình
Áo hay Thụy Điển, vì hai nước này cũng có khả năng phòng thủ và có một chính
sách ngoại giao riêng.
Liệu Nga
và Ukraina rồi sẽ đạt được thỏa hiệp về một quy chế trung lập hay không? Điều
này có lẽ tùy thuộc phần lớn vào diễn tiến tình hình chiến sự hiện nay.
Và dầu gì
đi nữa thì trước khi bước vào đàm phán thật sự, hai bên phải chấp nhận một lệnh
ngừng bắn.
------------------------------
CÁC
TIN KHÁC
Ukraina
: Nga tấn công nơi cả ngàn dân cư Mariupol trú bom
Ukraina:
Tổng thống Mỹ Biden gọi Putin là “tội phạm chiến tranh”
Pháp
sẵn sàng đón tới 100 000 người tị nạn Ukraina
Chiến
tranh Ukraina : Mỹ đẩy châu Âu lên tuyến đầu đối phó Nga ?
Ukraina
: Bệnh viện vừa lo tránh bom vừa chiến đấu với dịch Covid-19
NATO
từ chối lập vùng cấm bay ở Ukraina
TÒA
ÁN CÔNG LÝ QUỐC TẾ - NGA - UKRAINA
Tòa
án Công lý Quốc tế yêu cầu Nga ngừng ngay các chiến dịch quân sự ở Ukraina
Kim
tự tháp quyền lực đang tiêu diệt Putin
Lập
tòa án đặc biệt để xét xử tội ác của Putin ở Ukraina ?
No comments:
Post a Comment