Lý
do Putin cũng phải bất ngờ trước cuộc chiến kinh tế của Châu Âu
Nguyễn Xuân Hoài
biên dịch
02/02/2022
Thế giới phương Tây đang dốc toàn bộ sức mạnh kinh
tế của mình vào cuộc chiến giữa Nga và Ukraine. Tomas Sedlacek (45 tuổi) là một
nhà kinh tế học người Séc, nổi tiếng với cuốn sách “Kinh tế học của cái thiện
và ác”. Ông từng là cố vấn cho cựu tổng thống Séc Vaclav Havel. Sau đó, ông có
giúp cải tổ hệ thống thuế của Cộng hòa Séc.
Sedlacek từng theo học tại Đại học Yale, Hoa Kỳ.
Ông hiện giảng dạy tại Đại học Charles ở Praha. Trong cuộc trò chuyện với báo WELT
(Thế giới), ông đã tính toán cuộc chiến này tốn kém như thế nào, và vì sao đã đến
lúc phải giải phóng người Nga khỏi Putin.
WELT: Giáo
sư là một trong những nhà kinh tế lớn đã yêu cầu dốc toàn bộ sức mạnh kinh tế
vào cuộc chiến tranh này. Ông đã thấy hài lòng chưa?
Tomas Sedlacek: Rồi,
tôi không chỉ hài lòng, mà thậm chí còn tự hào và ngạc nhiên, với tư cách là một
nhà kinh tế và một người châu Âu. Tôi rất ngạc nhiên nhận thấy mọi người thực sự
đã nỗ lực hết mình, và hầu như tất cả mọi người sau đó đều đã thực hiện những
điều cần làm. Đây là những thời điểm cay đắng, nhưng có vẻ như chúng tôi, các
nhà kinh tế, có thể sử dụng kinh tế trong cuộc chiến chống lại cái ác, tức là
trong những lúc cam go, bức thiết. Cho dù nó khiến cho chúng ta phải trả giá ít
nhiều.
WELT: Các biện
pháp trừng phạt sẽ gây hại như thế nào ở Nga?
Sedlacek: Một trong những hậu quả
đầu tiên của việc đóng băng tiền ở nước ngoài là khiến người Nga nháo nhào đến
các ngân hàng rút tiền. Chúng ta đã chứng kiến điều này tại các máy ATM ở
Moscow. Và nếu sự hoảng loạn bùng phát trong nền kinh tế Nga, hậu quả sẽ rất lớn
và tức thì. Hơn hết, điều này dẫn đến nhận thức là chế độ của Putin không những
không thành công lắm, mà còn đang khiến người dân Nga ngày càng nghèo đi. Việc
trừng phạt nhắm vào các ngân hàng đã có hiệu ứng tức thì và đem lại các hậu quả
đầu tiên.
WELT: Nhưng
đó không chỉ là điều duy nhất.
Sedlacek: Đúng
thế. Hệ quả thứ hai là Ngân hàng Trung ương Nga không còn khả năng hấp thụ sự mất
giá của đồng rúp, ít nhất là không theo cách mà họ mong đợi. Và điểm thứ ba,
tôi nghĩ, đây là bằng chứng tuyệt vời nhất cho thấy chúng ta đã thực sự làm được
điều mà Putin không thể ngờ tới: nếu bạn nhìn kỹ vào số liệu thống kê của Nga,
bạn có thể thấy nền kinh tế đã có sự chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc chiến này. Rất
tiếc là chúng tôi đã không phát hiện ra điều đó trong các dữ liệu từ trước. Nhưng
nếu bạn nhìn vào dự trữ ngoại hối ở nước ngoài, có một vài điều nổi bật: Nga đã
tích trữ rất ít đô la Mỹ, dự trữ của họ được đổi lấy vàng hoặc Nhân dân tệ
Trung Quốc. Nhưng điều ngạc nhiên lớn nhất là 32% dự trữ ngoại hối của Ngân
hàng Trung ương Nga lại nằm ở châu Âu.
WELT: Tức là
Putin chỉ tính đến các lệnh trừng phạt từ người Mỹ, chứ không phải từ châu Âu?
Sedlacek: Ông ta thực sự không
nghĩ rằng người châu Âu sẽ tấn công mình như vậy, vì vậy ông ta không hề ngần
ngại để một phần ba số tiền tiết kiệm của mình trong tay các tổ chức do nước
ngoài kiểm soát, chủ yếu ở châu Âu. Bây giờ Putin biết rằng mình không chỉ chiến
đấu chống lại Ukraine, mà chống lại toàn bộ thế giới phương Tây. Tuy nhiên, điều
hoàn toàn vượt quá mong đợi của tôi là việc Chủ tịch EU, Ursula von der Leyen,
tuyên bố Ukraine sẽ được phép gia nhập EU. Điều đó thực sự tuyệt vời và cuối
cùng sẽ đưa Ukraine thoát khỏi “vùng đất không người” này, điều mà nước này đã
phải gánh chịu trong ba mươi năm qua.
WELT: Chiến
tranh sẽ tiêu tốn của Putin một khoản tiền khổng lồ chỉ tính riêng về trang thiết
bị quân sự, và không ai muốn gánh những chi phí đó. Liệu một quốc gia như Nga
có gánh vác được không?
Sedlacek: Theo quan điểm sinh
thái và kinh tế, chiến tranh là cách hủy hoại hàng hóa tàn khốc nhất. Tất cả
các công cụ chiến tranh được thiết lập để bị phá hủy. Như tôi đã nói, tôi nghĩ
nền kinh tế Nga đã chuẩn bị trước cho điều này, và đây lại là một nhận thức đau
đớn khác: chúng ta đã làm việc với một quốc gia được cho là thân thiện với
mình, trong khi quốc gia này đã chuẩn bị cho chiến tranh từ năm 2014. Tôi tin rằng
họ đã sẵn sàng chấp nhận những tổn thất quân sự, đáng tiếc là cả về sinh mạng lẫn
vật chất.
WELT: Thông
qua các lệnh trừng phạt mạnh mẽ, thế giới phương Tây cũng đang tham gia vào cuộc
chiến tranh này?
Sedlacek: Đúng thế, nhưng
chúng ta không phản ứng theo kiểu thời kỳ đồ đá, ném đá hoặc thuốc nổ vào đối
phương. Chúng ta tiến hành chiến tranh theo kiểu các nền văn minh tiên tiến,
chiến tranh thông qua kinh tế. Chúng ta đã có bài học rằng kinh tế có thể gây
những điều khá tồi tệ, ở châu Âu hay ở châu Mỹ, điều đó từng xảy ra vào năm
2008, hoặc trong cuộc khủng hoảng Hy Lạp, và còn có những ví dụ khác nữa. Bây
giờ chúng ta đang bị tấn công và cần một vũ khí để đánh trả. Đó là cách thức của
một nền văn minh tiên tiến sử dụng nền kinh tế như một vũ khí chiến tranh chống
lại một nhà nước khủng bố. Nước Nga hiện nay thực sự đã trở thành một quốc gia
khủng bố phải bị buộc quỳ gối. Chúng ta có nghĩa vụ về đạo đức trong việc sử dụng
vũ khí kinh tế. Nếu không chúng ta cũng sẽ phải sử dụng vũ khí thông thường, thứ
mà tất cả chúng ta đều nghĩ rằng chúng ta sẽ không bao giờ phải sử dụng nữa.
WELT: Thế còn
Trung Quốc thì sao? Ông có tin Trung Quốc sẽ nhập cuộc?
Sedlacek: Tôi nghĩ Trung Quốc rất
thực dụng và họ có quyền lựa chọn: họ có thể đứng về phía các quốc gia tiến bộ,
có học thức và yêu chuộng hòa bình, hoặc họ có thể đứng về phía một quốc gia đã
tách rời khỏi cộng đồng, và về thương mại và chính trị, trong ba mươi năm qua
đã không học thêm được điều gì mới, dù là nhỏ nhất. Nga có những vũ công tuyệt
vời và những nghệ sĩ xuất chúng, và chúng ta có thể học hỏi rất nhiều điều từ
Nga trong lĩnh vực này. Nhưng khi nói đến chính trị hoặc kinh tế, Nga không có
gì để trưng ra. Vì vậy, nếu Trung Quốc muốn ở bên cạnh một chế độ cực kỳ bất
an, bán toàn trị và cực kỳ kém cỏi, chỉ có thể chứng tỏ sức mạnh quân sự, thì họ
sẽ chọn Nga. Ngay từ bây giờ chúng ta nên mở rộng cửa cho Trung Quốc và cho nước
này cơ hội bình tĩnh nhìn nhận lại vị thế của mình. Và hy vọng rằng, ở một thế
giới phân đôi, Trung Quốc sẽ tham gia vào phần tự do, giàu có và bao dung của
thế giới.
WELT: Cuộc
chiến này cũng sẽ khiến chúng ta phải trả giá đắt. Các hộ gia đình của chúng
ta, các chính phủ của chúng ta, giá năng lượng của chúng ta, sự thịnh vượng của
chúng ta, đều có nguy cơ gặp rủi ro.
Sedlacek: Vâng, điều đó là chính
xác. Chúng ta có sự xa xỉ khi được phép tiến hành một cuộc chiến mà chỉ bị giảm
sút về thịnh vượng. Nếu không, bạn và tôi, có thể cả con cái hoặc bạn bè của
chúng ta, sẽ phải đi lính. Nhưng điều đó không nhất thiết phải như vậy. Bởi vì
chúng ta đang sử dụng vũ khí kinh tế của mình, điều đó tất nhiên cũng sẽ gây tổn
hại đáng kể cho chúng ta. Nhiều công ty châu Âu sẽ phá sản, đặc biệt là những
công ty kinh doanh với Nga. Sẽ có những nút thắt ở một số sản phẩm có dây chuyền
sản xuất phức tạp. Chúng ta có thể tiếp tục tiến lên mà không cần có Nga, ngoại
trừ khí đốt. Và trong vấn đề đó, có thể chúng ta sẽ phải chịu đựng cái lạnh khó
chịu, không lạnh đến chết người hoặc đe dọa tính mạng, nhưng chúng ta có thể phải
sử dụng tiết kiệm, dành khí đốt cho các bệnh viện, để sản xuất những vật dụng
thiết yếu, và để phục vụ người cao tuổi. Cái giá đó cũng đắt nhưng không là gì
so với việc con cái của chúng ta phải ra trận.
WELT: Các doanh
nghiệp nào của Đức bị đe dọa nặng nề nhất trong cuộc chiến tranh này?
Sedlacek: Nga trong nhiều thập niên
đã là một thị trường đáng ngờ, nhưng đặc biệt là từ năm 2014. Mọi nhà phân tích
đều cảnh báo không nên đặt tiền của bạn vào đó. Nga là một quốc gia độc tài, có
xu hướng tấn công nước ngoài, và những người thực sự muốn làm ăn ở đó đã được cảnh
báo. Các công ty sẽ phá sản, kể cả các công ty của Đức, và đó là cái giá phải
trả cho cuộc chiến kinh tế này. Putin sẽ không muốn điều đó, nhưng nếu chúng ta
cố gắng giữ cuộc chiến chỉ nằm trong lĩnh vực kinh tế, thì chúng ta sẽ dễ dàng
giành chiến thắng. Chúng ta sẽ phải chuẩn bị chấp nhận giảm sự thịnh vượng của
mình xuống khoảng một nửa. Tôi biết, đây là điều khó chịu nhất và đắt giá nhất
đối với châu Âu, nhưng đồng thời nó sẽ gây nguy hiểm chết người cho Nga. Thế giới
vẫn phát triển tốt cho dù không có nước Nga, nhưng nước Nga không thể sống mà
không có thế giới.
WELT: Vậy
ông có khuyên không nên giao thương với Nga nữa không? Theo phương châm: không
nhận một đồng rúp của Nga, và không trả dù chỉ một rúp cho hàng hóa của Nga?
Sedlacek: Thương mại giữa phương
Tây và phương Đông chỉ nên được nối lại khi chúng ta đã buộc được Putin và các
nhà tài phiệt của ông ta ngồi vào bàn đàm phán. Sau đó phải đặt ra câu hỏi về
việc rút quân đội Nga ra khỏi biên giới ban đầu. Lý tưởng nhất là chế độ của
Putin sẽ bị lật đổ từ bên trong. Chỉ khi đó, chúng ta mới nên giúp xây dựng lại
mọi thứ. Chúng ta không chống lại người Nga, chúng ta chống lại chế độ độc tài
này, một chế độ vốn chống lại chính người Nga. Tôi vẫn còn nhớ: Khi Vaclav
Havel được hỏi tại Quốc hội Mỹ hồi năm 1990 rằng Hoa Kỳ có thể giúp đỡ Tiệp Khắc
như thế nào, ông đã đưa ra câu trả lời nổi tiếng: Nếu các vị muốn giúp Tiệp Khắc,
thì hãy giúp Nga. Không ai muốn có một siêu cường hạt nhân nhưng bất ổn và yếu ớt.
Tất cả chúng ta sẽ ổn hơn nhiều nếu có một nước Nga tự do, thịnh vượng và dân
chủ. Và đó là một thông điệp mà chúng ta cũng nên thẳng thắn gửi tới người dân
Nga: cuộc chiến này chỉ chống lại Putin, không chống lại bản thân người Nga.
WELT: Nhưng
nhân dân Nga sẽ phải gánh chịu hậu quả của cuộc chiến này. Chẳng phải họ đang
phải trả cái giá lớn nhất trong số tất cả những bên liên quan sao?
Sedlacek: Mọi người dân có nhiệm
vụ bầu ra các chính khách của mình. Nếu họ làm điều gì đó xấu xa, như trường hợp
của Putin, thì nhiệm vụ của người dân là lật đổ tên bạo chúa này. Không ai muốn
người Nga chết vì các lệnh trừng phạt, nhưng chúng sẽ khiến cuộc sống của họ
ngày càng khó chịu, bức xúc, đặc biệt là ở những người trong nhóm thu nhập cao
nhất.
Cùng với các sinh viên của mình, tôi đã nghiên
cứu xem bộ phận nào của dân chúng đã trở nên giàu có trong ba mươi năm qua. Kết
quả: Trên khắp thế giới, người giàu ngày càng giàu hơn, nhưng bản thân người
nghèo cũng khá giả hơn chút đỉnh. Ở đâu cũng đều như vậy. Cho dù ở Châu Âu,
Châu Mỹ, Ấn Độ hay Trung Quốc. Chỉ có ở Nga, người nghèo lại càng nghèo hơn.
50% dân số nghèo nhất của Nga ngày nay nghèo hơn 23% so với năm 1980. Đồng thời,
0,01 phần trăm dân số trở nên giàu hơn 320 lần. Ở Nga, những người giàu đã trở
nên giàu có vì họ sống trên lưng những đồng bào khốn khó của mình. Hiện tại,
chúng ta chỉ đang đóng băng dự trữ tài chính của những người Nga giàu có. Chúng
ta có thể tiến thêm một bước nữa, đó là có thể tịch thu các khoản dự trữ này,
cũng như tài sản của các công ty Nga ở phương Tây, và sau đó trả lại toàn bộ số
tiền đó cho dân chúng Nga. Những người điều hành chế độ Putin đã đánh cắp tất cả
những tài sản đó trong ba mươi năm qua.
Nguồn: Ukraine-Konflikt:
„Wir haben etwas getan, womit Putin nicht gerechnet hat“, WELT,
02/03/2022.
.
=============================
.
XEM THÊM
Động cơ kinh tế của Putin khi xâm lược Ukraine là gì?
Nguồn: Ukraine-Krieg:
Anders Aslund erklärt das aggressive Vorgehen Putins,, Tuần báo Kinh tế Đức,
26/02/2022.
Biên dịch: Nguyễn Xuân Hoài
Cuộc chiến của Putin ở Ukraine tốn kém đến mức
nào? Nga có động cơ kinh tế để sáp nhập Ukraine không? Nhà kinh tế và chuyên
gia về Nga Anders Aslund giải thích về … Continue reading
No comments:
Post a Comment