Ngô
Nhân Dụng
March
27, 2018
Tổng
Thống Trump nói một câu để đời: “Chiến tranh mậu dịch tốt, và đánh rất dễ thắng.”
(Trade wars are good, and they are easy to win). Câu này sẽ được ghi vào lịch sử
môn kinh tế học, khi người ta bàn về mậu dịch tự do. Bởi vì hầu hết những người
nghiên cứu kinh tế nghĩ ngược lại.
Ông
tổng thống Mỹ đã cho thổi kèn bắt đầu cuộc chiến tranh mậu dịch với chính phủ Cộng
Sản Trung Quốc, và Bắc Kinh đã đáp lễ bằng những những tiếng kèn thúc quân của
họ. Chính phủ Mỹ sẽ đánh thuế trên $60 tỷ đô la hàng nhập cảng từ nước Tàu.
Trung Cộng dọa trả đũa trên hàng mua từ nước Mỹ, khoảng $6 tỷ đô la. Ai biết đọc
con số cũng biết $6 tỷ chỉ lớn bằng một phần mười của $60 tỷ!
Ngay
trong tiếng kèn thúc quân mở đầu trận đánh, Trung Cộng đã có vẻ “nhân nhượng!”
Trong
thực tế, Trung Cộng chỉ “có vẻ nhân nhượng” mà thôi. Vì đánh $6 tỷ mà đúng tử
huyệt thì cũng đau không thua gì $60 tỷ không đúng chỗ hiểm.
Để
thấy những phát súng của chính phủ Mỹ đánh trên hàng nhập từ nước Tàu có thể
“trật tiêu điểm” như thế nào, chúng ta thử coi một món hàng Tàu có thể bị Mỹ
đánh thuế, là những dụng cụ thông tin điện tử. Chẳng hạn cái máy điện thoại di
động gọi là “tinh khôn – smart” của hãng Apple: Cái iPhone.
Viện
nghiên cứu ADB Institute đã phân tích giá thành của một cái iPhone; những cái
máy được “xuất cảng” từ Trung Quốc qua Mỹ loại rẻ, giá bán lẻ khoảng 500 đô la.
Những máy iPhone này lắp ráp ở thị trấn Ðồng Quan (Dongguan) tỉnh Quảng Đông,
trong một nhà máy do công ty Foxconn làm chủ. Công ty này là của Đài Loan. Khi
chiếc iPhone được đưa từ nhà máy qua hải cảng Quảng Châu để chở qua Mỹ, trị giá
của nó ghi trên sổ sách hải quan là 179 đô la Mỹ – chứ không phải 500.
Nhưng
trong giá trị 179 đô la này, lục địa Trung Hoa không được hưởng hết. Phần lớn
những thứ “trị giá” trong chiếc điện thoại là các bộ phận điện tử mua từ nước
khác, đem vô Trung Quốc. Những bộ phận này sản xuất từ Nhật Bản, Nam Hàn,
Malaysia, và từ nước Mỹ. Trong trị giá 179 đô la Mỹ này, chỉ có 7 đô la được trả
cho người Tàu lục địa, đó là công lắp ráp, cộng với các thứ thuế mà công ty
Foxconn phải trả cho chính phủ Trung Cộng. Tất nhiên công ty Foxconn ở Đài Loan
không qua lục địa làm việc phước thiện. Họ cũng phải ăn lời trong số 7 đô la
đó. Nếu họ chỉ ăn 1 đô la mỗi cái phôn thì dân lục địa chỉ còn hưởng 6 trong số
7 đô la kể trên.
Còn
172 đô la đã được trả cho những nước khác. Nhưng ngay trong các thứ có trị giá
172 đô la mà Nhật Bản, Nam Hàn, Malaysia, vân vân, được chia phần, các nước đó
cũng không hưởng hết. Bởi vì họ được công ty Apple đặt làm các bộ phận này; họ
cũng vẫn phải trả tiền bản quyền, còn gọi là “quyền sở hữu trí tuệ” cho công ty
Apple ở nước Mỹ!
Tóm
lại, khi nước Mỹ “nhập” một cái iPhone từ Quảng Đông về Los Angeles chẳng hạn,
trong sổ sách ghi rằng “Mỹ nhập cảng 179 đô la hàng từ nước Tàu;” nhưng trong
thực tế nước Tàu hưởng chỉ có 6 đến 7 đô la mà thôi. Có lúc những cái điện thoại
iPhone chiếm 8 phần trăm số hàng Mỹ “nhập cảng” từ Trung Quốc. Thay vì tính giá
trị đúng là 6 đô la người ta coi nó có giá trị 179 đô la, khiến cho trị giá
hàng Tàu nhập vào Mỹ lên rất cao – trong khi công ty Apple hưởng gần hết! Tất
nhiên trong số 500 đô la giá bán, Apple phải chia phần cho các cửa hàng bán lẻ,
chứ không thể một mình ăn hết! Nếu bây giờ chính phủ Mỹ đánh thuế nhập từ cuộc
Tàu cao hơn, Apple chỉ việc chuyển công việc lắp ráp qua xứ khác, nhiều nơi đồng
lương công nhân hiện còn rẻ hơn bên Tàu.
Cho
nên chính phủ Mỹ có thể “đánh lầm mục tiêu” khi tăng thuế quan trên nhiều món
nhập cảng từ nước Tàu. Quả đạn “tăng thuế” này không làm Trung Cộng đau bao
nhiêu, nhưng các nước chung quanh đang lo bị lãnh đạn. Thứ Bảy tuần trước, tôi
tới Thái Lan, mở tờ báo ra đọc bản tin ông bộ trưởng thương mại nước Thái họp
báo tuyên bố hàng xuất cảng của Thái Lan trong năm nay sẽ giảm, vì chính phủ Mỹ
đánh thuế trên hàng Trung Quốc! Nếu nước Tàu phải giảm số bán hàng điện tử và
thông tin qua Mỹ vì thuế tăng, thì họ cũng sẽ bớt không mua các bộ phận do các
nhà máy ở Thái Lan cung cấp! Ông bộ trưởng Thái Lan phải họp báo để trấn an dân
chúng trước mối nguy hiểm “Mỹ đánh Trung Quốc” trong trận chiến mậu dịch! Các
chính phủ Nhật, Nam Hàn, Mã Lai, Đài Loan cũng đang chuẩn bị đối phó với cuộc
chiến mậu dịch Mỹ-Trung! Không biết các ông bà đang cai trị Việt Nam có tính
toán gì không, hay còn quá bận rộn lo rút các giàn khoan dầu ra khỏi những chỗ
mà Trung Cộng xua đuổi!
Có
thể nói rằng khi mở màn cuộc chiến tranh mậu dịch với Trung Cộng chính phủ Mỹ
đã chọn lầm vũ khí, là tăng thuế nhập cảng trên hàng Tàu. Và với thứ vũ khí đó,
lúc đầu họ đã chọn lầm mục tiêu để phát pháo, là thép và nhôm.
Phát
súng mở đầu là lời đe dọa đánh thuế nhập cảng trên thép và nhôm. Như đã trình
bày trong mục này các kỳ trước, đánh thuế đó sẽ gây thiệt hại cho các nước đồng
minh của Mỹ, chứ không đánh trúng nước Tàu. Vì thế, chính phủ Mỹ đã cho “rút
quân,” cho Canada và Mexico được miễn, sau đó lại cho các nước Châu Âu được
thoát không bị đánh. Nhật Bản, Nam Hàn, Đài Loan, chắc sẽ được miễn nữa. Trong
thực tế, số thép Mỹ nhập cảng của Trung Quốc còn ít hơn số mua từ Đài Loan hay
Việt Nam!
Khi
nêu ý định tấn công vào thép và nhôm của Trung Cộng, chính phủ Mỹ đã tấn công
vào mấy thành trì mà đối phương đang muốn bỏ! Nếu vì bị đánh thuế mà Trung Cộng
ngưng không bán gần một triệu tấn thép qua Mỹ nữa, thì con số giảm đó không
đáng bao nhiêu so với số sản xuất mà chính phủ Trung Cộng đang muốn tự cắt bớt,
hàng trăm triệu tấn thép năm năm sắp tới!
Tấn
công vào thép và nhôm là đáng vào những cái thành sắp bị bỏ trống. Vì Cộng Sản
Trung Quốc đã muốn chuyển hướng nền kinh tế, ít nhất cũng từ năm, bảy năm qua,
trước khi Tập Cận Bình lên nắm quyền. Họ đã học được bài học về những chiếc
iPhone!
Khi
bắt đầu học làm kinh tế theo lối tư bản, Trung Cộng đã tập trung sức vào những
hàng rẻ tiền để xuất cảng như quần áo, đồ chơi; và các ngành công nghiệp nặng
như thép, nhôm. Tiến lên một bước, họ “sản xuất” những hàng “cao cấp” hơn, như
đồ điện tử. Nhưng ngay cả khi bán iPhone, nước Tàu cũng chỉ được hưởng có 6
trong số 179 đô la “xuất cảng” và 500 đô la giá bán lẻ. Thấy bài học đó, Cộng Sản
Trung Quốc đã chuyển hướng. Họ phát triển sản xuất trong những ngành mang lại
giá trị cao hơn công việc lắp ráp những thứ như iPhone.
Trung
Cộng đã chuyển hướng từ hàng chục năm nay. Nhiều ngành sản xuất nhắm vào hàng
tiêu thụ, từ máy móc dùng trong nhà cho đến đồ điện tử tự sáng chế. Nhiều ngành
dịch vụ mới ra đời, từ bán lẻ trên mạng cho tới gửi tiền, chuyển tiền qua điện
thoại. Đó là những ngành “công nghiệp mới” trong kinh tế Trung Quốc, dù đã là
“cũ” đối với Mỹ hay Châu Âu. Nhưng Trung Cộng đã dứt khoát chuyển hướng kinh tế:
Đổi các món xuất cảng, giảm bớt phần xuất cảng, nhắm gia tăng tiêu thụ trong nội
địa.
Trung
Cộng đang xuất cảng nhiều món hàng có giá trị hơn việc lắp ráp iPhone. Họ đang
bán đường xe lửa cao tốc (CRRC), bán các hệ thống truyền thông (Huawei), máy
bay không người lái (DJI) và “pin điện” tối tân (BYD). Những món đó thường
không bán qua Mỹ, cho nên khó tăng thuế nhập cảng!
Cho
nên tấn công vào ngành Trung Cộng xuất cảng qua Mỹ bây giờ là đánh vào những chỗ
mà quân địch cũng đang muốn rút. Năm 2005, hàng xuất cảng còn chiếm 35% Tổng Sản
Lượng Nội Địa (GDP) Trung Quốc. Lúc đó, đánh vào hàng xuất cảng sẽ làm kinh tế
nước Tàu lao đao. Ngày nay, xuất cảng chỉ còn chiếm 18% GDP nước Tàu.
Trong
khi đó, Trung Cộng có thể chọn những mục tiêu tấn công khi muốn đánh trả đũa
chính phủ Mỹ. Đánh thuế nhập trên thịt bò, trên đậu nành, bắp, hạt hạnh nhân,
vân vân, sẽ ảnh hưởng tới khối cử tri ủng hộ Tổng Thống Trump ở vùng Trung Tây.
Bỏ không mua máy bay Boeing, mua của AirBus, sẽ làm chấn động Wall Street.
Trung Cộng được lợi thế vì chọn mục tiêu dễ dàng, mà đánh vào đâu cũng biết trước
gây ảnh hưởng rõ rệt. Hiện nay Bắc Kinh chưa nói chi tới đậu nành cũng như máy
bay Boeing. Họ còn để đó chờ lúc nào cần leo thang sẽ leo. Không biết chính phủ
Mỹ đang có kế hoạch nào để đối phó.
Sự
thật là chiến tranh mậu dịch có hại, cho cả hai bên lâm chiến và những nước
chung quanh; và đánh rất khó thắng, có thể nói bên nào cũng thiệt hại nhiều hơn
lợi. Đó là bài học mà nước Mỹ đã chiêm nghiệm một thế kỷ trước đây, và đã đem
ra dạy cả thế giới! (Ngô -Nhân Dụng)
-----------------------------------------------
March
20, 2018
March
16, 2018
March
13, 2018
No comments:
Post a Comment