Trump muốn thâu tóm
Greenland: bốn kịch bản có thể xảy ra
Laura Gozzi ở Copenhagen
và Robert Greenall ở London
BBC News
12 tháng 1 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cx2j58p7zvro
Trong những tuần gần đây, Tổng thống đắc cử Mỹ
Donald Trump đã lại bày tỏ sự quan tâm đến việc kiểm soát
Greenland, một lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch nằm ở vùng Bắc Cực và là
hòn đảo lớn nhất thế giới.
Trump lần đầu tiên bày tỏ ý định mua
Greenland là vào năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu của mình, nhưng vào tuần này, ông
đã đi xa hơn khi từ chối loại trừ việc sử dụng biện pháp kinh tế hoặc quân sự để
giành quyền kiểm soát hòn đảo.
Các quan chức Đan Mạch và châu Âu đã phản ứng
tiêu cực, khẳng định Greenland không phải để bán và sự toàn vẹn lãnh thổ của
hòn đảo này cần được bảo vệ.
Vậy tình huống dị biệt này có thể diễn tiến
như thế nào, khi hai đồng minh NATO bất đồng về một lãnh thổ rộng lớn, với 80%
diện tích bị bao phủ bởi băng nhưng sở hữu nguồn tài nguyên khoáng sản đáng kể
chưa được khai thác?
Ngoài ra, nguyện vọng độc lập của người dân
Greenland, với dân số 56.000 người dưới sự kiểm soát của Đan Mạch trong 300 năm
qua, có thể ảnh hưởng như thế nào đến kết quả cuối cùng?
Chúng ta cùng xem xét bốn kịch bản có thể xảy
ra cho tương lai của Greenland.
Trump hết hứng, không có chuyện gì xảy
ra
Trong những tuần gần đây, Tổng thống đắc cử Mỹ
Donald Trump đã lại bày tỏ sự quan tâm đến việc kiểm soát Greenland, một lãnh
thổ tự trị thuộc Đan Mạch nằm ở vùng Bắc Cực và là hòn đảo lớn nhất thế giới.
Trump lần đầu tiên bày tỏ ý định mua
Greenland là vào năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu của mình, nhưng vào tuần này, ông
đã đi xa hơn khi từ chối loại trừ việc sử dụng biện pháp kinh tế hoặc quân sự để
giành quyền kiểm soát hòn đảo.
Các quan chức Đan Mạch và châu Âu đã phản ứng
tiêu cực, khẳng định Greenland không phải để bán và sự toàn vẹn lãnh thổ của
hòn đảo này cần được bảo vệ.
Vậy tình huống dị biệt này có thể diễn tiến
như thế nào, khi hai đồng minh NATO bất đồng về một lãnh thổ rộng lớn, với 80%
diện tích bị bao phủ bởi băng nhưng sở hữu nguồn tài nguyên khoáng sản đáng kể
chưa được khai thác?
Ngoài ra, nguyện vọng độc lập của người dân
Greenland, với dân số 56.000 người dưới sự kiểm soát của Đan Mạch trong 300 năm
qua, có thể ảnh hưởng như thế nào đến kết quả cuối cùng?
Chúng ta cùng xem xét bốn kịch bản có thể xảy
ra cho tương lai của Greenland.
Có một vài suy đoán cho rằng động thái của
Trump chỉ là một màn khuấy động nhằm thúc ép Đan Mạch tăng cường an ninh cho
Greenland trước mối đe dọa từ Nga và Trung Quốc, những nước đang tìm cách mở rộng
ảnh hưởng trong khu vực.
Vào tháng trước, Đan Mạch đã công bố gói hỗ
trợ quân sự trị giá 1,5 tỷ USD cho khu vực Bắc Cực. Mặc dù kế hoạch trên đã được
chuẩn bị trước khi có các tuyên bố của Trump, nhưng việc công bố chỉ vài giờ
sau đó đã được Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch gọi là một "sự trớ trêu của số
phận."
"Điều quan trọng trong phát biểu của ông
Trump là Đan Mạch phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình ở Bắc Cực, nếu không
thì phải để Mỹ làm điều đó," Elisabet Svane, phóng viên chính trị của
báo Politiken, nhận định.
Marc Jacobsen, phó giáo sư tại Đại học Quốc
phòng Hoàng gia Đan Mạch, cho rằng đây là cách Trump "định vị bản thân trước
khi nhậm chức," trong khi Greenland đang tận dụng cơ hội này để tăng cường
vị thế quốc tế, như một bước quan trọng hướng tới độc lập.
Ngay cả khi Trump không còn mặn mà với
Greenland, điều mà Giáo sư Jacobsen cho là kịch bản dễ xảy ra nhất, thì ông ta
chắc chắn đã thu hút sự chú ý đến vấn đề này.
Tuy nhiên, độc lập của Greenland đã nằm trong
chương trình nghị sự từ nhiều năm nay, và một số ý kiến cho rằng cuộc tranh luận
thậm chí có thể đi theo hướng ngược lại.
"Tôi nhận thấy vài ngày qua, Thủ tướng
Greenland đã có những bình luận điềm tĩnh hơn – tức là, đúng, chúng tôi muốn độc
lập, nhưng đó là câu chuyện dài hạn," bà Svane nói.
Cờ Greenland tung bay trên khu định cư
Igaliku
Greenland bỏ phiếu độc lập, xích lại gần
Mỹ
Ở Greenland, có một sự đồng thuận chung rằng
độc lập rốt cuộc sẽ đến, và nếu Greenland bỏ phiếu ủng hộ độc lập, Đan Mạch sẽ
chấp nhận và phê chuẩn điều đó.
Tuy nhiên, Greenland cũng khó có khả năng bỏ
phiếu ủng hộ độc lập nếu người dân không được đảm bảo rằng họ sẽ giữ được các
khoản trợ cấp hiện tại từ Đan Mạch để chi trả cho các dịch vụ như chăm sóc sức
khỏe và hệ thống phúc lợi xã hội.
"Thủ tướng Greenland hiện có thể đang thể
hiện quyết tâm cao độ, nhưng nếu ông ấy thực sự kêu gọi tổ chức một cuộc trưng
cầu dân ý, ông ấy sẽ cần một diễn ngôn thuyết phục về cách duy trì nền kinh tế
và hệ thống phúc lợi của Greenland," Tiến sĩ Ulrik Gad, nhà nghiên cứu cấp
cao tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Đan Mạch, chia sẻ với BBC.
Một bước tiếp theo khả dĩ là thiết lập mối
quan hệ liên kết tự do – tương tự như mối quan hệ giữa Mỹ với các đảo quốc Thái
Bình Dương như Quần đảo Marshall, Micronesia và Palau hiện nay.
Đan Mạch từng phản đối mô hình này cho cả
Greenland và Quần đảo Faroe, nhưng theo Tiến sĩ Gad, Thủ tướng đương nhiệm
Mette Frederiksen của Đan Mạch không hoàn toàn bác bỏ ý tưởng ấy.
"Hiểu biết của Đan Mạch về trải nghiệm lịch
sử của Greenland hiện đã tốt hơn nhiều so với 20 năm trước," ông nói, nhấn
mạnh rằng Đan Mạch đã chấp nhận trách nhiệm đối với thuộc địa.
Các cuộc thảo luận gần đây "có thể đã
thuyết phục bà Frederiksen rằng – giữ Đan Mạch ở Bắc Cực, duy trì một mối liên
kết nào đó với Greenland, ngay cả khi đó là một mối quan hệ lỏng lẻo hơn, vẫn
là tốt hơn," ông bổ sung.
Tuy nhiên, ngay cả khi Greenland có thể chia
tay Đan Mạch, tình hình những năm gần đây cho thấy rõ rằng họ không thể thoát
khỏi ảnh hưởng của Mỹ. Người Mỹ chưa bao giờ thực sự rời đi sau khi kiểm soát
hòn đảo này trong Thế chiến II và coi Greenland có tầm quan trọng sống còn đối
với an ninh của Mỹ.
Một thỏa thuận vào năm 1951 khẳng định chủ
quyền cơ bản của Đan Mạch đối với hòn đảo nhưng trên thực tế lại trao cho Mỹ mọi
thứ mà họ muốn.
Tiến sĩ Gad nói rằng các quan chức Greenland
đã liên lạc với hai chính quyền Mỹ gần đây nhất để trao đổi về vai trò của
Washington.
"Họ giờ đã biết rằng Mỹ sẽ không bao giờ
rời đi," ông nói.
·
Ông Trump vẫn
chưa thôi ý định mua Greenland, giành kênh đào Panama và sáp nhập Canada
8 tháng 1 năm 2025
·
Trudeau từ chức:
Tại sao và chuyện gì sẽ diễn ra tiếp theo ở Canada?
7 tháng 1 năm 2025
·
Ông Trump chi phối
thế nào tại Quốc hội Mỹ
5 tháng 1 năm 2025
Trump gia tăng sức ép kinh tế
Có suy đoán cho rằng các luận điệu về kinh tế
của Trump có thể là mối đe dọa lớn nhất đối với Đan Mạch – với việc Mỹ có thể
tăng cường các biện pháp thuế quan đối với hàng hóa của Đan Mạch, hoặc thậm chí
của Liên minh châu Âu (EU), buộc Đan Mạch phải nhượng bộ một số khía cạnh liên
quan đến Greenland.
Giáo sư Jacobsen cho rằng các chính phủ tại
Đan Mạch đã chuẩn bị cho tình huống trên, và sự chuẩn bị ấy không chỉ vì vùng
lãnh thổ Bắc Cực này.
Trump đã đe dọa áp thuế 10% đối với tất cả
hàng nhập khẩu vào Mỹ, điều đó có thể làm gián đoạn nghiêm trọng tăng trưởng của
châu Âu, và một số công ty Đan Mạch cũng như các công ty châu Âu khác hiện đang
xem xét việc thành lập cơ sở sản xuất tại Mỹ.
Các lựa chọn tăng thuế có thể bao gồm việc viện
dẫn Đạo luật Các Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA), chuyên
gia Benjamin Cote từ công ty luật quốc tế Pillsbury chia sẻ với trang web
MarketWatch.
Một trong những ngành công nghiệp chủ chốt của
Đan Mạch có thể bị ảnh hưởng bởi điều này là dược phẩm. Mỹ nhập khẩu các sản phẩm
như máy trợ thính và phần lớn insulin từ Đan Mạch, cũng như thuốc điều trị tiểu
đường Ozempic do công ty Novo Nordisk của Đan Mạch sản xuất.
Các nhà phân tích cho rằng công chúng Mỹ sẽ
không ủng hộ bởi vì các biện pháp này sẽ dẫn tới tăng giá.
Thủ phủ Nuuk của Greenland
Trump xâm lược Greenland
"Lựa chọn hạt nhân" có vẻ là điều
khó xảy ra, nhưng với việc Trump không loại trừ khả năng sử dụng hành động quân
sự, điều này cần phải được xem xét.
Thực ra việc Mỹ giành quyền kiểm soát
Greenland là không hề khó khăn, vì họ đã có các căn cứ và nhiều binh lính ở đó.
"Mỹ đã có sự kiểm soát trên thực tế rồi,"
Giáo sư Jacobsen nói, đồng thời cho rằng những phát biểu của Trump có vẻ thiếu
thông tin và ông không hiểu mục đích của các phát biểu này là gì.
Tuy nhiên, nếu Washington động binh thì sẽ
gây ra một sự cố quốc tế.
"Nếu họ xâm lược Greenland, có nghĩa là
họ xâm lược NATO," Svane nói. "Vì vậy, đó là điểm dừng. Điều 5 sẽ phải
được kích hoạt. Và nếu một quốc gia NATO xâm lược NATO thì không còn NATO nữa."
Tiến sĩ Gad cho rằng Trump phát biểu giống
như Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình khi nói về Đài Loan hay Tổng thống Nga
Vladimir Putin khi nói về Ukraine.
"Ông ấy đang nói rằng chúng tôi có quyền
lấy mảnh đất này," ông nói. "Nếu xem xét một cách nghiêm túc lời ông ấy
nói thì đây là điềm báo xấu cho toàn bộ liên minh phương Tây."
·
George Sandeman tường thuật bổ sung
-----------------------------
Tin liên quan
·
Ông Trump sẽ bị
tuyên án trước ngày nhậm chức, nhưng không phải ngồi tù
4 tháng 1 năm 2025
·
'Đó là định mệnh':
Jimmy Carter đón nhận Trung Quốc, thay đổi lịch sử
31 tháng 12 năm 2024
·
Mỹ đã kiểm soát
Kênh đào Panama thế nào và Panama lấy lại ra sao?
31 tháng 12 năm 2024
·
'Thí nghiệm xã hội
lên nhân loại' của Elon Musk: X thay đổi ra sao trong năm 2024?
30 tháng 12 năm 2024
·
Jimmy Carter: Từ
nông dân trồng đậu đến tổng thống Mỹ và Nobel Hòa bình
30 tháng 12 năm 2024
·
Chuyên gia: Nhóm
ông Trump muốn Mỹ rút khỏi WHO ngay lập tức
24 tháng 12 năm 2024
No comments:
Post a Comment