Cuộc
chiến Ukraine khơi gợi bí mật của Triều Tiên trong chiến tranh Việt Nam
Luna Pham | RFA
2024.11.01
Trong
thập nhiên 1960, Bắc Triều Tiên muốn các phi công chiến đấu của họ có kinh nghiệm
thực chiến chống lại “chủ nghĩa đế quốc”
Những
phi công Triều Tiên chụp hình cùng Thiếu tướng Phan Khắc Hy (hàng đầu, thứ tư từ
phải sang), chính uỷ của Bộ Tư lệnh không quân Bắc Việt trong một bức hình
không rõ ngày tháng (Gia
đình Thiếu tướng Phan Khắc Hy)
Hành
động điều hàng ngàn quân tới giúp Nga trong cuộc chiến ở Ukraine của Triều Tiên
đã gióng lên tiếng chuông cảnh báo ở các nước phương Tây. Điều này buộc giới
phân tích quân sự chú ý tới những can dự của Bình Nhưỡng vào các xung đột ở nước
ngoài trong quá khứ, để tìm ra manh mối cho những gì sẽ xảy ra ở Ukraine.
Hơn
60 năm trước, quân đội Triều Tiên đã trực tiếp tham gia vào Chiến tranh Việt
Nam, và Chiến tranh Yom Kippur ở Trung Đông năm 1973. Trong đó, Chiến tranh Việt
Nam là cuộc chiến có mức độ lớn hơn rất nhiều và cũng kéo dài hơn.
Năm
1965, lãnh tụ Kim Nhật Thành, người sáng lập ra quốc gia Triều Tiên hiện đại,
và là ông nội của đương kim lãnh tụ Kim Jong Un, đã quyết định điều phi công
chiến đấu tới miền Bắc Việt Nam để đánh nhau với điều mà ông ta cho là chủ
nghĩa đế quốc phương Tây, và chủ nghĩa thực dân.
Bia
mộ phi công Triều Tiên Won Hong Sang hy sinh khi tham chiến ở Bắc Việt Nam vào
năm 1965 ở tuổi 19. Báo Dân Trí
Won
Hong Sang là phi công Triều Tiên đầu tiên và trẻ nhất tử trận tại Việt Nam, bị
bắn rơi vào ngày 24 tháng 9 năm 1965, ở độ tuổi 19. Điều này không khiến lãnh đạo
Triều Tiên từ bỏ ý định can dự sâu hơn vào cuộc chiến tranh với quân đội Mỹ.
Đề
nghị của Kim Nhật Thành
Ngày
nay, sự can thiệp của Triều Tiên hiếm khi được nhắc tới ở Việt Nam.
Các
sử gia Việt Nam nhìn chung đều đồng ý rằng chính Kim Nhật Thành đã tình nguyện
gửi lính tới chiến đấu ở Bắc Việt trong thập niên 60, trái với quan điểm cho rằng
Hà Nội đã cầu viện phi công do nhu cầu cấp bách ở thời điểm đó.
Người
khai sinh ra nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, tên gọi chính thức của
Triều Tiên, tới thăm Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1958 và quay trở lại năm
1964, thời điểm mà Hoa Kỳ bắt đầu triển khai chiến tranh diện rộng, và đồng
minh Hàn Quốc của họ cũng gửi những người lính đầu tiền tới miền Nam Việt Nam.
Toán
phi công đầu tiên của Triều Tiên được triển khai tới Hà Nội trong năm 1965 để
huấn luyện với máy bay chiến đấu do Liên Xô cung cấp. Khi chiến tranh leo
thang, đã có thêm nhiều phi công được cử đến.
“Những
người bạn của chúng ta đã đề nghị được gửi một đơn vị lính không quân tình nguyện
tới Việt Nam chiến đấu”, Tư lệnh Quân chủng Phòng không – Không quân của Bắc Việt,
Phùng Thế Tài, phát biểu trong một hội nghị của Thường trục Quân ủy Trung ương,
ngày 21 tháng 9 năm 1996, khi ám chỉ đến Triều Tiên.
“Người
của họ sẽ được tổ chức thành các đại đội và biên chế vào trung đoàn không quân
của chúng ta, họ sẽ mặc quân phục của ta và được bố trí ở cùng sân bay với
trung đoàn của ta”.
Sau
khi kế hoạch được tướng Võ Nguyên Giáp phê duyệt, Bắc Việt và Triều Tiên đã ký
một thỏa thuận triển khai phi công chiến đấu, dưới vỏ bọc “chuyên gia” nhưng
trên thực tế là “quân tình nguyện”.
Từ
năm 1965 đến năm 1969, Triều Tiên đã gửi khoảng 100 quân nhân tới phục vụ ở các
vị trí khác nhau trong lực lượng không quân của Bắc Việt. Viện Nghiên cứu Lịch
sử Quân sự của Hàn Quốc cho biết bắc Triều Tiên đã gửi “hàng trăm” phi công
nhưng các sử gia Việt Nam phản bác con số trên. Tổng cộng đã có 14 phi công tử
trận.
“Ta
phải đoàn kết tôn trọng bạn, nhưng phải giữ vững chủ quyền” bằng cách chỉ rõ phạm
vi hoạt động, chỉ định sân bay, và nhiệm vụ để “tránh những phức tạp không đáng
có”, Tướng Giáp giải thích.
Phía
Bắc Việt có vẻ không được thoải mái với ý tưởng cho quân đội nước ngoài tham
gia vào cuộc chiến của họ, hơn nữa quân Triều Tiên còn thiếu cả kinh nghiệm lẫn
công nghệ.
Ông
Hồ Chí Minh chào đón lãnh đạo Triều Tiên Kim Nhật Thành tại sân bay Gia Lâm, Hà
Nội hôm 11/11/1964 trong chuyến thăm chính thức thứ hai tới Việt Nam. Hình:
Lăng Hồ Chí Minh
Một
nguồn tin phía Việt Nam nắm được thông tin về mối quan hệ với Triều Tiên cho biết
trong cuộc gặp tại Hà Nội vào năm 1964, Hồ Chí Minh đã cảm ơn Kim Nhật Thành vì
đã đề nghị giúp đỡ, và nói thêm rằng “viện trợ về vật chất cũng đã đủ”.
“Chúng
tôi chỉ đồng ý sau khi Triều Tiên một mực giãi bày rằng phi công của họ thực sự
cần kinh nghiệm chiến đấu, và cơ hội để làm quen với máy bay do Liên Xô chế tạo”,
theo lời nguồn tin nói với RFA, người này từ chối tiết lộ danh tính vì đây là
chủ đề nhạy cảm.
“Nhưng
vấn đề là họ bị bắn rụng rất nhiều, mất cả phi công lẫn máy bay”, người này nói
thêm. “Việt Nam mang ơn Triều Tiên rất nhiều vì những viện trợ trong thời chiến
như thực phẩm, đạn dược và thuốc men, nhưng chương trình phi công chiến đấu thì
không thực sự hiệu quả”.
Tinh
thần chiến đấu cao độ
Theo
ông Merle Pribbenow, một cựu nhân viên CIA sau này trở thành nhà nghiên cứu độc
lập về Chiến tranh Việt Nam, thì chương trình triển khai phi công chiến đấu người
Triều Tiên đến Việt Nam, đã được giấu kín cho đến năm 2000, rất lâu sau khi chiến
tranh kết thúc.
Lính
Triều Tiên phục vụ trong một đơn vị không quân cỡ trung đoàn, dưới tên gọi
“Group Z”, ông Pribbenow viết thêm rằng đơn vị này đóng quân ở sân bay Kép, nằm
ở phía bắc Hà Nội, từ đầu năm 1967 đến hết năm 1968.
Truyền
thông Việt Nam tiết lộ thêm rằng “Goup Z” đã hứng chịu thiệt hại nặng nề trong
khoảng từ năm 1967 đến năm 1968, và sau đó bị giải thể vào năm 1969.
Một
bài viết đăng trên Báo Công an Nhân dân vào tháng 7 năm 2013, cho biết sở dĩ
nhóm phi công được cử tới Việt Nam vì phía Triều Tiên “ngưỡng mộ trước những
chiến công mà không quân Việt Nam đạt được”.
“Chiến
sỹ Triều Tiên đã được những sĩ quan giàu kinh nghiệm nhất của không quân Việt
Nam chỉ bảo tận tình, truyền đạt tỉ mỉ tất cả những kỹ thuật lái máy bay Mic 17
và Mic 19”, bài báo có đoạn.
Phi
công Triều Tiên được biết đến với “tinh thần chiến đấu cao độ” và “một vài phi
công thậm chí còn xích mình vào ghế, sẵn sàng hy sinh cùng với máy bay”, bài
báo viết thêm.
Trong
cuốn hồi ký xuất bản năm 2023, Trung tướng Phạm Phú Thái, người từng là phi
công chiến đấu trong giai đoạn chiến tranh, mô tả những phi công Triều Tiên, dưới
tên gọi “Những người bạn Z” - “ầm ầm khí thế lao vào chặn đứng máy bay địch...
tiếng động cơ, tiếng súng, tiếng tên lửa nổ gây nhiễu loạn cả vùng trời”.
“Những
người bạn Z báo cáo họ bắn rơi năm máy bay Mỹ, phía ta công nhận họ bắn rơi ba
chiếc, nhưng không thấy chiếc nào rơi tại chỗ”, Trung tướng Phạm Phú Thái viết
về một cuộc đụng độ xảy ra vào ngày 21 tháng 7 năm 1967. Ông cũng cho biết ba
phi công “Những người bạn Z” hy sinh trong trận đánh này.
Theo
tướng Thái, trong hai năm 1967 và 1968, “Những người bạn Z” thực hiện 1.266 phi
vụ xuất kích chiến đấu, bắn rơi 26 máy bay Mỹ, và bắt sống tám phi công Mỹ.
Hy
sinh to lớn
14
phi công chiến đấu Triều Tiên hy sinh trong chiến tranh Việt Nam được chôn cất
tại nghĩa trang Tân Dĩnh ở tỉnh Bắc Giang, đây là nghĩa trang dành cho liệt sĩ
người nước ngoài duy nhất ở Việt Nam, hài cốt của họ sau đó được hồi hương vào
năm 2002 thể theo đề nghị của phía Bình Nhưỡng.
Nhiều
năm sau chiến tranh, các kênh chính thức của chính quyền Triều Tiên mới nói về
công lao to lớn và sự hy sinh cao cả mà người Triều Tiên bỏ ra để giúp người
anh em Việt Nam đánh bại “đế quốc Mỹ và tay sai”.
“Chiến
tranh Việt Nam được truyền thông nhà nước Triều Tiên mô tả như là một phần của
cuộc đấu tranh vũ trang chung của Thế giới Thứ ba, nhằm chống lại lực lượng đế
quốc và thực dân phương tây”, theo Benjamin Young, chuyên gia về Triều Tiên và
là học giả vãng lai tại viện nghiên cữu RAND Corporation, Hoa Kỳ.
“Do
có nền kinh tế tương đối ổn định, thời kỳ Kim Nhật Thành cầm quyền được cho là
thời hoàng kim của chủ nghĩa quốc tế xã hội chủ nghĩa ở Triều Tiên”, ông Young
nói với RFA, ông này cũng nói thêm rằng giờ đây cuộc chiến ở Ukraine đang được
các cán bộ tuyên giáo ở Triều Tiên tuyên truyền là một nỗ lực để xây dựng “thế
giới đa cực mới”.
“Ở
thời điểm đó, truyền thông nhà nước Triều Tiên cho đăng tải các bài viết nhắc đến
những chí nguyện quân đi chiến đấu ở Việt Nam. Công khai hơn rất nhiều so với
thời điểm hiện tại, khi mà chính quyền Triều Tiên vẫn phủ nhận việc họ điều
quân đến Nga”, theo ông Young. “Tôi không nghĩ người dân Triều Tiên cảm thấy
hài lòng trước việc binh sĩ nước họ bị điều đi đánh nhau ở nước ngoài, cách xa
hàng ngàn dặm.”
Mối
quan hệ liên Triều cũng đóng vai trò nhất định, quyết định đến sự can dự của
Bình Nhưỡng ở Việt nam.
Bên
cạnh nhóm phi công chiến đấu, Triều Tiên còn cử lực lượng đặc nhiệm tới các khu
vực ở Nam Việt Nam, nơi quân đội Hàn Quốc hoạt động, để “nghiên cứu kỹ- chiến
thuật, khả năng sẵn sàng chiến đấu, và tinh thần của quân đội Hàn Quốc, và sử dụng
tuyên truyền chống lại người Hàn Quốc”, theo như nội dung một bức điện mật của
đại sứ quán Romania ở Bình Nhưỡng gửi về Bucharest vào ngày 6 tháng 7 năm 1967,
được thu thập bởi Dự án Tài liệu Quốc tế về Triều tiên của Trung tâm Wilson có
trụ sở tại Hoa Kỳ.
Đây
là “bằng chứng cho thấy Kim Nhật Thành chủ trương tăng cường sự hiện diện quân
sự của Triều Tiên tại Việt Nam, nhằm đánh giá năng lực quân sự của Hàn Quốc”,
theo ông Young.
Ông
này cũng cho rằng sự đối đầu của hai miền Triều Tiền rất có thể cũng sẽ xuất hiện
trong Chiến tranh Ukraine.
“Hàn
Quốc rất có thể sẽ gửi vũ khí sát thương tới Ukraine một cách công khai và trực
tiếp”, ông Young nói.
Một
vài nhà phân tích phương tây cho rằng Kim Nhật Thành đã tỏ ra hài lòng khi chứng
kiến việc Hoa Kỳ bị sa lầy trong cuộc chiến ở Việt Nam, do đó không thể duy trì
sức ép quân sự lên Triều Tiên.
Giờ
đây, cháu nội Kim Jong Un của ông ta, một thập kỷ sau khi Chiến tranh Việt Nam
kết thúc mới ra đời, rất có thể cũng sẽ rất hài lòng khi chứng kiến Hoa Kỳ bận
tâm với cuộc chiến ở Ukraine.
* Mike
Firn và Taejun Kang biên tập
--------------------
Tin,
bài liên quan
Thời
Sự
·
Vì
sao Việt Nam bỏ phiếu thuận với Palestine nhưng lại bỏ phiếu trắng với Ukraine?
·
Lập
trường của Việt Nam về cuộc chiến Ukraine khi Trung Hoa và Nhật Bản đối chọi
nhau
·
Lập
trường của Ukraine về Biển Đông và lựa chọn của Việt Nam
·
Đề
nghị tập trận chung Nga - Việt Nam: quyết định bất hợp lý, gây ngạc nhiên
·
Đại
biện Lâm thời Ukraine bày tỏ sự xúc động trước những ủng hộ của người Việt Nam
No comments:
Post a Comment