Nhiệm kỳ thẩm phán suốt
đời với thể chế chính trị Việt Nam
RFA
2024.07.02
Theo
quy định mới tại luật Tổ chức Tòa án Nhân dân năm 2024, kể từ ngày 1 tháng 1
năm 2025, thẩm phán Tòa án Nhân dân sẽ có nhiệm kỳ suốt đời. Với quy định hiện
hành, nhiệm kỳ đầu của các thẩm phán là 5 năm, trường hợp được bổ nhiệm lại hoặc
được bổ nhiệm vào ngạch thẩm phán khác thì nhiệm kỳ tiếp theo là 10 năm.
Chánh
án Toà án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình
(Photo: Bao Thanh tra)
Một
thẩm phán khi được bổ nhiệm phải tuyên thệ tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với
Nhân dân, với Hiến pháp; thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao một cách trung
thực, tận tâm; thực hành công lý, khách quan và công bằng, chỉ tuân theo pháp
luật; tuân thủ quy tắc đạo đức và ứng xử.
Luật
sư Đặng Đình Mạnh nêu quan điểm của ông với RFA:
“Tôi
rất tán thành với đề xuất bổ nhiệm thẩm phán suốt đời như là một trong các biện
pháp cải cách tư pháp tại Việt Nam, theo hướng bảo đảm tính độc lập xét xử của
các thẩm phán. Tuy nhiên, vẫn phải hiểu rằng chỉ trong phạm vi ấy thì vẫn chưa
đủ, mà phải có các biện pháp cải cách đồng bộ. Thứ nhất là phải bãi bỏ các cơ
chế phi pháp luật đang can thiệp sâu vào quyết định của các thẩm phán, chẳng hạn
như sự chỉ đạo của Ban nội chính, cơ quan đảng và họp duyệt án.
Thứ
hai, phải bảo đảm mức lương cho thẩm phán đủ sống để thẩm phán không bị còn bị
đồng tiền chi phối vào các quyết định xét xử của họ. Thứ ba là phải cấm các thẩm
phán tham gia đảng phái chính trị để các thẩm phán có thể đưa ra các quyết định
khách quan, chỉ tuân thủ pháp luật, không bị tác động, chi phối bởi lợi ích đảng
phái chính trị.”
Khoản
1 Điều 65 Luật Tổ chức tòa án nhân dân 2014 nêu rõ, thẩm phán là người có đủ điều
kiện, tiêu chuẩn theo quy định của Luật Tổ chức tòa án nhân dân, được Chủ tịch
nước bổ nhiệm để làm nhiệm vụ xét xử. Hiện Việt Nam có thẩm phán sơ cấp, thẩm
phán trung cấp, thẩm phán cao cấp và thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
Luật
sư Nguyễn Hoàng Duyên, từng có 7 năm làm Phó khoa trưởng Lincoln Law School of
San Jose, nói với RFA về việc bổ nhiệm thẩm phán ở Hoa Kỳ:
“Trong
hệ thống tòa án liên bang cũng như tiểu bang, khi một vị thẩm phán được bổ nhiệm
thì nhiệm kỳ của họ là suốt đời. Một vị thẩm phán được bổ nhiệm suốt đời sẽ
không phải lo lắng cho công việc trong tương lai, không cần phải lấy lòng ai để
mưu cầu cá nhân khi hết nhiệm kỳ. Việc của họ là bảo vệ danh dự cho chính bản
thân họ bằng cách làm việc theo đúng hiến pháp và luật pháp Hoa Kỳ”.
Luật
sư Duyên nói thêm, việc bổ nhiệm thẩm phán làm việc suốt đời cũng có mặt hạn chế,
là đôi khi quan điểm của họ không còn phù hợp với xã hội thay đổi rất nhanh về
mọi mặt nên có thể ra những phán quyết lạc hậu.
Luật
sư Vũ Đức Khanh ở Canada nói với RFA:
“Điều
đó phù hợp với chuẩn mực của quốc tế. Đó là điều Việt Nam nên làm để có thể hội
nhập với thế giới trong lĩnh vực tư pháp. Tuy nhiên, ở Việt Nam chỉ có một đảng
lãnh đạo với thể chế là độc đảng toàn trị. Cho nên để bổ nhiệm thẩm phán có thời
hạn 5, 10 năm hay bổ nhiệm thẩm phán suốt đời thì cũng không thay đổi tính độc
lập cần có của một thẩm phán khi quyết định một bản án. Lý do là tất cả các thẩm
phán đều là đảng viên và theo sự chỉ đạo của đảng, nên không thể mong chờ ở họ
một sự độc lập nào trong xét xử cả”. ,
Nói
về thẩm quyền thực sự của thẩm phán ở Việt Nam, báo Thanh Tra, cơ quan ngôn luận
của Thanh tra Chính phủ và ngành Thanh tra có bài “Thẩm phán không độc lập, công
lý chỉ mang lại cho quan chức”. Nội dung bài viết phỏng vấn GS. TS Lê Hồng Hạnh
khi ông còn giữ chức Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý thuộc Bộ Tư pháp. Ông Hạnh
khẳng định tòa án không xét xử độc lập, thẩm phán không độc lập, không làm được
gì, không mang lại công lý cho người dân, mà chỉ mang lại cho cơ quan hành
pháp, cho quan chức.
Cũng
theo ông Hạnh, muốn xây dựng nhà nước pháp quyền thì phải bảo đảm độc lập tư
pháp, phân rõ cơ quan lập pháp, cơ quan hành pháp, cơ quan tư pháp. Cơ quan tư
pháp phải bảo đảm cho hệ thống pháp luật được thực thi, dù bất kỳ ai đều phải
tuân thủ pháp luật, nếu không sẽ bị xử lý. Nhiệm vụ đó chỉ tòa án mới làm được.
Việc
bổ nhiệm, tuyển dụng thẩm phán sao cho không bị “lầm”, là điều được nhiều người
quan tâm. Một luật gia ở Sài Gòn, yêu cẩu ẩn danh vì lý do an ninh, nói với RFA
quan điểm của ông về nhiệm kỳ thẩm phán suốt đời:
“Thứ
nhất nó thể hiện tính hội nhập của Việt Nam với thế giới văn minh và các nhà nước
pháp quyền. Người thẩm phán khi đó độc lập hơn. Thứ hai, vì nó không có nhiệm kỳ
nên không bị áp lực bị thay thế. Thẩm phán Việt Nam thường là đảng viên, trước
khi xử thì chi bộ đảng đã định hướng xét xử. Hơn nữa, Việt Nam chưa có tam quyền
phân lập mà Đảng lãnh đạo cả tư pháp, hành pháp và lập pháp, nên người thẩm
phán chỉ là người cụ thể hóa định hướng của đảng bằng pháp luật mà thôi, chẳng
hạn ca nào xử bao nhiêu năm. Nó khác chỗ đó.
Điều
quan trọng là quy trình bổ nhiệm ngay từ đầu chuẩn; phải đáp ứng yêu cầu chủ
quan và khách quan. Nếu bổ nhiệm nhầm thì rắc rối vô cùng. Mà ở Việt Nam, chủ tịch
nước chỉ có một mà còn chọn nhầm, còn bị thay thế, huống gì thẩm phán. Do đó,
theo tôi, quy trình bổ nhiệm phải đi với quy trình chế tài. Nếu sai vẫn phải sửa
sai”.
-----------------------------
Tin,
bài liên quan
THỜI
SỰ
Tòa
án ‘né’ thu thập chứng cứ dẫn đến bất công trong hoạt động tư pháp
Doanh
nhân gửi “tâm thư” cho Tổng bí thư: Gây rối vì lẽ gì?
Việt
Nam cần làm gì để phòng, chống tham nhũng hiệu quả?
Cần
nghiêm minh trong vụ bé gái bị xâm hại tình dục ở Chương Mỹ
Tiếng
gọi lương tri của ngành y tế tại Việt Nam
No comments:
Post a Comment