Việt
Nam kiểm duyệt câu chuyện tị nạn của Ke Huy Quan: ‘Đó là vết đen trong lịch sử’
24/03/2023
Câu chuyện
thành công của Ke Huy Quan từ “một chiếc thuyền” đến “sân khấu lớn nhất của
Hollywood” đã truyền cảm hứng cho nhiều người và được Liên Hợp Quốc nhắc tới
như là một câu chuyện tiêu biểu của người tị nạn.
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-0c10-08db2bf96131_w1023_r1_s.jpg
Câu chuyện tị nạn của Ke Huy Quan được Cao ủy LHQ về người
tị nạn vinh danh nhưng không được Việt Nam nhắc tới sau khi nam diễn viên sinh ra ở Việt
Nam giành tượng vàng Oscar.
Cao ủy Tị nạn của LHQ đã chúc mừng Ke Huy Quan
ngay sau khi diễn viên được sinh ra ở Việt Nam và tới Mỹ tị nạn đoạt giải Oscar
của Viện Hàn lâm Nghệ thuật Điện ảnh Hoa Kỳ cho vai diễn phụ xuất sắc nhất
trong bộ phim “Everything Everywhere All at Once” hôm 12/3. Tổ chức này đăng
tải hình ảnh Ke Huy Quan cầm tượng vàng Oscar và trích dẫn câu nói của
anh khi nhận giải thưởng điện ảnh danh giá nhất hành tinh: “Hành trình của tôi
bắt đầu trên một chiếc thuyền. Tôi đã ở trại tị nạn một năm và không biết thế
nào tôi lại đến được đây đứng trên sân khấu lớn nhất của Hollywood”.
Kèm với lời chúc mừng và hình ảnh cùng câu
chuyện tị nạn của Ke Huy Quan, tổ chức của LHQ nói rằng “với hơn 100 triệu người
bị buộc phải rời khỏi nhà cửa của mình trên toàn thế giới, ông là một ví dụ tỏa
sáng cho những gì mà những người tị nạn và những người bị buộc phải di tản có
thể đạt được khi có cơ hội”.
Hàng trăm nghìn người đã bỏ mạng khi vượt biển
sau chiến tranh Việt Nam trong cuộc khủng hoảng “thuyền nhân” được cho là lớn
nhất trong lịch sử. Có khoảng 800.000 người tị nạn Việt Nam vượt biển bằng thuyền
trong thời gian từ 1975 đến 1995 đến được một nước khác an toàn. Mỹ tiếp nhận
hơn 400.000 thuyền nhân Việt Nam sau chiến tranh, trong đó có gia đình Ke Huy
Quan.
Bà Tana Thai Ha, từng là một thuyền nhân sau
chiến tranh Việt Nam và hiện sinh sống ở Montreal, Canada, nói rằng bà “rất
hãnh diện” về “câu chuyện một cậu bé vượt biên tị nạn thành công trên xứ Mỹ tạo
một tấm gương sáng, nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ”. Bà Tana cho biết bà “đã trải
qua một chuyến đi chết đi sống lại” khi vượt biển sau chiến tranh Việt Nam nên
bà “rất trân trọng cuộc sống và tất cả những thành tựu của từng thuyền nhân đã
tạo dựng được nơi xứ người”.
Câu chuyện của Ke Huy Quan cũng khiến một người
Việt từng là thuyền nhân giờ đang sinh sống ở Úc tự hào.
Anh Tuan Le, sống ở thành phố Brisbane, nói rằng
Ke Huy Quan “là người đầu tiên” đã làm anh “hãnh diện với câu nói đi vào lịch sử
Hollywood”.
“Anh (Ke Huy Quan) đã làm rạng danh hàng triệu
người mang thân phận Boat People (thuyền nhân) với lời phát biểu của anh. Anh
đã đem lại niềm vui, hãnh (diện) cho hàng trăm ngàn người kém may mắn khi cánh
cửa tự do khép lại. Anh đã không quên bản thân là Thuyền nhân (Started on a
boat), anh đã không giấu thân phận là người tỵ nạn (spent a year in a refugee
camp),” anh Tuan Le viết trong đăng
tải trên trang Facebook cá nhân.
.
‘Lịch sử tang thương’
Ngay sau khi Ke Huy Quan nhận giải thưởng
Oscar, truyền thông Việt Nam đồng loạt gọi diễn viên này là người “gốc Việt”.
Nhưng cùng lúc đó, các trang mạng xã hội thân chính phủ lại chỉ trích việc diễn
viên này tự hào về “cuộc hành trình trên những chiếc thuyền vượt biên” đến nước
Mỹ và thành công ở Hollywood.
Một đăng
tải trên trang Facebook có tên “Quân đội Nhân dân Việt Nam” hôm 12/3
viết rằng “Quan Kế Huy có bố là người gốc Hoa, mẹ là người Hong Kong, điều duy
nhất mà ông này dính đến Việt Nam là ông này sinh ở Việt Nam năm 1971 – dưới chế
độ ngụy quyền”.
Đăng tải này kết luận rằng: “Báo chí cách mạng
thì nên biết chọn lọc, đừng nên cái gì cũng vơ vào rồi cứ thấy ‘gốc Việt’ là nở
mũi”.
Đăng tải kể trên được các trang mạng xã hội
khác, được cho là thuộc Lực lượng 47 “vừa hồng vừa chuyên” của Bộ Quốc phòng Việt
Nam chuyên đả kích các thông tin mà chính phủ cho là “sai lệch” trên mạng, đăng
lại và được các “dư luận viên” chia sẻ cũng như viết ý kiến đồng tình trên
Facebook.
Ngày hôm sau, nhiều trang tin của báo chí
chính thống do nhà nước Việt Nam kiểm soát, đã thay đổi các tựa và bài viết của
họ về Ke Huy Qua từ “gốc Việt” sang “gốc Á” và không nhắc tới việc diễn viên
này nói về quá khứ thuyền nhân và tị nạn sau chiến tranh Việt Nam trong bài
phát biểu khi nhận giải. Các bài viết này chỉ đề cập ngắn gọn việc Ke Huy Quan
sinh ra tại Sài Gòn, có bố mẹ là người gốc Hoa và theo gia đình sang Mỹ năm 7
tuổi.
“Vì đó là một vết đen trong lịch sử”, anh Bùi
Sơn, một kỹ sư sinh sống ở Hà Nội nói khi giải thích lý do vì sao chính phủ Việt
Nam không muốn nhắc tới quãng lịch sử sau năm 1975 khi nhiều người vượt biên “bỏ
xứ mà đi” trong khi những người từng làm việc cho chính quyền Việt Nam Cộng Hòa
bị đi cải tạo trong điều kiện sống khắc nghiệt ở trại giam, nhiều trong số đó bỏ
mạng.
Ke Huy Quan sinh ra ở Việt Nam năm 1971 trong
một gia đình gốc Hoa làm ăn sinh sống ở khu Chợ Lớn của Sài Gòn lúc đó. Tuy
nhiên, gia đình anh phải rời Việt Nam năm 1978 trong bối cảnh chính quyền Cộng
sản Việt Nam lúc đó thực hiện chính sách “nạn kiều” khiến khoảng 30.000 doanh
nghiệp lớn nhỏ của người gốc Hoa bị quốc hữu hóa nhằm giành lại sự kiểm soát nền
kinh tế từ hàng triệu người gốc Hoa. Gia đình anh sống trong một trại tị nạn ở
Hong Kong một năm trước khi tới Mỹ năm 1979.
Nhưng nhiều người Việt đã không may mắn đến được
bến bờ an toàn như gia đình Ke Huy Quan sau hành trình vượt biển. Theo UNHCR, ước
tính có khoảng 200.000 đến 400.000 thuyền nhân mất mạng trên biển vì hải tặc,
chìm thuyền hoặc bão tố.
Còn theo giáo sư Nguyễn Văn Tuấn, cũng từng là
một thuyền nhân và hiện đang là Giám đốc Trung tâm Công nghệ Y tế thuộc Đại học
Công nghệ Sydney ở Úc, câu chuyện thuyền nhân tị nạn vào thập niên 1970 và 1980
“là một chương sử lớn và tang thương của dân tộc” Việt Nam. Trong một đăng
tải với tựa đề “‘Tị nạn’ là kị húy?”, vị giáo sư của Đại học New South
Wales này thắc mắc “tại sao báo chí Việt Nam khi viết về hai diễn viên Quan Kế
Huy và Hồng Châu đều không đề cập đến nguồn gốc ‘tị nạn’ của họ. Có báo sửa tài
tử Quan Kế Huy từ ‘gốc Việt’ thành ‘gốc Á’ hay ‘gốc Hoa’”.
Hong Chau cũng là một diễn viên gốc Việt được
đề cử cho giải Oscar năm nay cho vai nữ phụ xuất sắc nhất nhưng không đoạt giải.
Nữ diễn viên này được sinh ra trong một trại tị nạn ở Thái Lan trước khi cùng
gia đình tới Mỹ nhờ sự bảo trợ của một Nhà thờ Công giáo ở New Orleans.
.
‘Hòa hợp, hòa giải’
Theo anh Sơn cho biết, nhiều người dân Việt
Nam không biết về câu chuyện của những người vượt biên đi tị nạn sau chiến
tranh vì báo chí và sách giáo khoa không nhắc tới.
“Lịch sử dù màu hồng hay màu đen thì cũng phải
cho thế hệ trẻ biết”, anh Sơn nói.
Chính phủ Việt Nam gần đây kêu chính phủ Hàn
Quốc “tôn trọng sự thật lịch sử khách quan” khi nước này kháng cáo yêu cầu bồi
thường cho nạn nhân bị thảm sát ở Việt Nam dưới tay binh lính Hàn Quốc trong
chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam. Trước đó, Việt Nam cũng kêu gọi các nhà làm phim
Hàn Quốc tôn trọng lịch sử khi ra mắt bộ phim “Little Women” mà chính quyền Hà
Nội nói là “xuyên tạc cuộc chiến chống Mỹ” của họ.
“Tôi thiết nghĩ nếu mình kêu gọi người ngoài tôn trọng lịch sử thì mình
trước tiên hãy tôn trọng lịch sử của nước mình”, GS Tuấn nói.
Nhưng theo nhà nghiên cứu Lương Nguyễn An Điền
thuộc chương trình Truyền thông, Công nghệ và Xã hội tại Viện nghiên cứu Đông
Nam Á (ISEAS-Yusof Ishak) có trụ sở ở Singapore nhận
định trong một bài viết trên Fulcrum, việc khơi dây ký ức chiến tranh
vẫn là điều ‘kỵ húy’ ở Việt Nam.
Ông Điền, người từng là một nhà báo ở Việt
Nam, còn cho rằng việc “thể hiện sự bất an” với những “đề cập nhỏ đến bóng ma
chiến tranh” của chính quyền, như câu chuyện thuyền nhân tị nạn chiến tranh Việt
Nam của Ke Huy Quan, có thể làm “suy yếu các nỗ lực hòa giải dân tộc” vốn nhằm
để khuyến khích cộng đồng người Việt ở hải ngoại trở về và đóng góp cho quê
hương đất nước.
Chính phủ Việt Nam vẫn luôn kêu gọi kiều bào ở
nước ngoài, nhất là ở Mỹ nơi họ mỗi năm gửi hơn 10 tỷ kiều hối về quê hương, về
việc “hòa hợp, hòa giải” dân tộc và gọi họ là “khúc ruột ngàn dặm”.
“Nếu không thừa nhận những gì đã xảy ra cũng
như những sai lầm của mình thì không thể hòa giải thành công”, anh Sơn nói khi
đề cập tới việc Việt Nam không muốn nhắc tới hay đưa vào giảng dạy cho thế hệ
trẻ về quãng lịch sử của thuyền nhân và người tị nạn Việt sau chiến tranh. Theo
anh Sơn, thế hệ trẻ khi biết được những bài học lịch sử sẽ biết cách “hòa giải
dân tộc”.
No comments:
Post a Comment