Tập
Cận Bình đến Moscow gặp Putin để làm gì?
Hiếu Chân - Saigon
Nhỏ
20 tháng 3, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/the-gioi/tap-can-binh-den-moscow-gap-putin-de-lam-gi/
Như truyền thông quốc tế đã đưa liên tục mấy hôm
nay, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thủ đô Nga Moscow trong chuyến
thăm cấp nhà nước kéo dài ba ngày và hội đàm trực tiếp với Tổng thống Nga
Vladimir Putin.
Trong bối cảnh cuộc chiến tranh Nga- Ukraine càng
ngày càng khốc liệt, chuyến thăm của Tập có ý nghĩa gì, và liệu Trung Quốc có
hoàn thành được vai trò nhà kiến tạo hòa bình, kết thúc xung đột như kỳ vọng của
Bắc Kinh?
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-1243270810.jpg
Tập Cận Bình và Vladimir Putin – ngưu tầm ngưu ,mã tầm mã. Ảnh chịp tại
Samarkand, Uzbekistan ngày 15/09/2022 khi hai nhà lãnh đạo bàn về quan hệ
Nga-Trung và trật tự quốc tế. Ảnh Ju Peng/Xinhua via Getty Images
Nga – Trung Quốc: Vị thế đảo ngược
Điểm đáng chú ý đầu tiên là Tập đến gặp Putin
trong tư thế “bề trên”: Ông ta vừa giành được nhiệm kỳ thứ ba chưa có tiền lệ
trong chức vụ chủ tịch Trung Quốc và cũng như lần đầu tiên lên nhậm chức năm
2012, chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông ta là đến Moscow, đồng minh
thân thiết nhất trong mặt trận chống Mỹ và Phương Tây. Trong khi đó, Putin vừa
bị Tòa án Hình sự Quốc tế (International Court of Crime – ICC) phát lệnh bắt giữ
trên toàn cầu với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở Ukraine.
Nhìn rộng ra, Trung Quốc là một thế lực đang
lên cả về kinh tế, công nghệ và ngoại giao quốc tế với thành tích mới nhất là
môi giới thành công một thỏa thuận nối lại quan hệ giữa hai quốc gia thù địch ở
Trung Đông là Cộng hòa Hồi giáo Iran và Arabia Saudi. Trong khi đó, từ khi phát
động chiến tranh xâm lược Ukraine, Nga càng ngày càng bị cô lập, bị xa lánh
trên trường quốc tế; không chỉ bị các nước công nghiệp pháp triển trừng phạt về
kinh tế mà còn bị đa số – hơn 140 nước – thành viên Liên Hiệp Quốc bỏ phiếu lên
án, đòi Nga phải ngừng bắn và rút quân ngay lập tức.
Trước đây, trong phe xã hội chủ nghĩa, Nga
luôn được coi là “anh cả”, còn Trung Quốc là “anh hai”, mỗi lần sang Moscow,
nhà lãnh đạo Trung Quốc Mao Trạch Đông luôn phải khúm núm để được lãnh tụ Liên
Xô Joseph Stalin tiếp đón và viện trợ những thứ mà Bắc Kinh rất cần, chẳng hạn
như giúp chế tạo bom nguyên tử. Bây giờ vị thế đã hoàn toàn đảo ngược, nước Nga
của ông Putin chỉ còn là một thứ “tiểu quốc” trong quan hệ với Trung Quốc, đang
bị cuốn dần vào quỹ đạo “chư hầu” của Bắc Kinh.
Vladimir Putin đang nguy ngập và đang mong Tập
cứu bồ. Trung Quốc đã thay thế Châu Âu làm khách hàng lớn nhất tiêu thụ dầu và
khí đốt của Nga, cung cấp nguồn tiền để ổn định kinh tế Nga và duy trì cỗ máy
chiến tranh. Khi Moscow bị cấm vận, Trung Quốc trở thành nhà cung cấp hàng hóa
tiêu dùng và công nghệ, từ xe hơi đến chip bán dẫn và hàng hóa lấp đầy các siêu
thị Nga.
Tại thời điểm này, Nga rất cần vũ khí và đạn
dược – Moscow đã mua máy bay không người lái (UAV) của Iran, đạn đại bác của Bắc
Hàn nhưng hai nước nhỏ này không đáp ứng được nhu cầu khổng lồ của quân Nga
trên chiến trường Ukraine. Chỉ còn Trung Quốc là dư thừa năng lực. Nhưng
Washington đã cảnh báo Bắc Kinh chớ dại…
.
Cái bánh vẽ kế hoạch hòa bình
Cho đến nay, Trung Quốc vẫn chơi những nước cờ
bí hiểm, dựa trên tính toán lợi ích của chính họ. Một mặt, Trung Quốc có vẻ như
đứng về phía Nga, không lên án cuộc xâm lược của Putin ở Ukraine, bảo vệ Nga
trước Liên Hiệp Quốc nhưng không tích cực giúp Putin giành chiến thắng, không cung
cấp vũ khí cho Nga như NATO đang làm cho Ukraine.
Bắc Kinh vẫn nhại lại những luận điểm của Nga
về cuộc chiến tranh, đổ lỗi cho Mỹ và NATO o ép đến mức Moscow phải “tự vệ”,
nhưng có lúc lại tỏ ra “khách quan” như đòi hỏi các bên phải tôn trọng chủ quyền
và toàn vẹn lãnh thổ của các nước, không đe dọa sử dụng vũ khí nguyên tử. Mới
đây Trung Quốc lại nỗ lực sắm vai nhà trung gian hòa giải, đưa ra kế hoạch hòa
bình 12 điểm cho cuộc chiến Nga – Ukraine và chuyến thăm Moscow của ông Tập được
cho là để thúc đẩy kế hoạch đó.
Trong cuộc hội đàm kéo dài bốn tiếng đồng hồ
vào chiều thứ Hai 20 tháng Ba 2023, giờ địa phương, Tập đã ca ngợi hai quốc gia
là “láng giềng tốt và đối tác đáng tin cậy” và khẳng định
Trung Quốc “sẵn sàng tiếp tục đóng vai trò mang tính xây dựng trong việc
thúc đẩy một giải pháp chính trị cho vấn đề Ukraine”, theo tường thuật của
hãng tin nhà nước Trung Quốc Tân Hoa Xã.
Dẫn lại khuôn khổ đàm phán hòa bình mà Trung
Quốc đưa ra vào tháng trước, Tập nói với Putin rằng đàm phán là cách khả thi
duy nhất để chấm dứt cuộc chiến. “Phần lớn các quốc gia đều ủng hộ giảm
căng thẳng, ủng hộ đàm phán hòa bình và phản đối đổ dầu vào lửa… Trong lịch sử,
xung đột cuối cùng phải được giải quyết thông qua đối thoại và đàm phán,” Tập
nói với Putin, theo bản tóm tắt của Trung Quốc.
Nội dung chính trong kế hoạch 12 điểm của
Trung Quốc là hai bên Nga và Ukraine ngừng bắn, mở đàm phán để chấm dứt xung đột,
bảo vệ thường dân. Nhưng đề nghị của Trung Quốc không có điều khoản nào đề cập
tới tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đang bị xâm hại của Ukraine cho
nên nó không thể được các bên xem xét nghiêm chỉnh.
Trái với đề nghị của Trung Quốc, Tổng thống
Ukraine Volodymyr Zelensky đã đưa ra “Công thức Hòa bình” (Peace Formula), gồm
10 điểm với nội dung chính là khôi phục toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, rút toàn
bộ quân Nga, chấm dứt mọi hành động thù địch và thành lập một tòa án đặc biệt để
xét xử tội ác chiến tranh của Nga.
Các quan chức cao cấp của Kyiv hôm thứ Hai nhắc
lại rằng họ coi ý tưởng về các cuộc đàm phán hòa bình vào lúc này là phi
lý. “Điểm đầu tiên và điểm chính là quân chiếm đóng của Nga phải đầu
hàng hoặc rút ra khỏi Ukraine”, Oleksiy Danilov, người đứng đầu Hội đồng
Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, cho biết.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/02/GettyImages-1238745447-1.jpg
Bị Nga vô cớ tấn công và tàn phá, Ukraine đòi quân Nga phải rút lui, trả
lại các cùng đất bị chiếm đóng mới nói chuyện đàm phán hòa bình. Ảnh một đứa trẻ
chơi xích đu trước một tòa nhà bị phi pháo Nga làm hư hại ở Kyiv hôm 25 tháng
Hai 2023. Ảnh Pierre Crom/Getty Images
Theo Tân Hoa Xã, ông Putin nói ông ta đã
nghiên cứu tài liệu của Trung Quốc và sẵn sàng đàm phán. Nhưng ông ta không tỏ
dấu hiệu cho thấy Nga sẽ có bất kỳ nhượng bộ nào trong khi Ukraine loại trừ khả
năng từ bỏ lãnh thổ để đổi lấy hòa bình.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken hôm thứ Hai
nhấn mạnh bất kỳ kế hoạch nào không bao gồm việc rút hết các lực lượng Nga khỏi
Ukraine “sẽ công nhận những nỗ lực của Nga nhằm chiếm lãnh thổ của một
nước láng giềng có chủ quyền bằng vũ lực”. Theo ông Blinken, chuyến thăm của
ông Tập đến Moscow chỉ có thể là nhằm tạo “vỏ bọc ngoại giao” cho
các tội ác chiến tranh của Nga.
.
Củng cố liên minh chống Mỹ?
Vậy thì chuyến du thuyết ở Moscow của ông Tập
không có triển vọng thành công hoặc ông ta có mục đích khác. Có thể bằng thủ đoạn
ngưu tầm ngưu mã tầm mã, Tập muốn tạo cơ hội để Nga chứng tỏ với thế giới rằng
Moscow không hoàn toàn bị cô lập và cho thấy, tình đoàn kết Nga và Trung Quốc,
càng bị thế giới bên ngoài phản đối, thì càng bền chặt.
Chúng tôi cho rằng, dù quảng bá rùm beng rằng
Trung Quốc muốn là một cường quốc có trách nhiệm, có ý định kiến tạo hòa bình
cho các cuộc xung đột, nhưng trong thâm tâm ông Tập không muốn chiến tranh
Nga-Ukraine sớm chấm dứt, vì chiến tranh càng kéo dài thì Trung Quốc càng có lợi.
Chiến tranh không chỉ gây đau thương tang tóc
cho người dân Ukraine mà còn làm suy yếu đáng kể thế lực của cả Nga, Hoa Kỳ và
Châu Âu. Như đã nói trên, vì chiến tranh mà vị thế giữa Moscow và Bắc Kinh bị đảo
ngược, Nga phụ thuộc ngày càng sâu vào Trung Quốc.
Cuộc chiến tạo cơ hội để Trung Quốc thọc gậy
bánh xe chia rẽ Mỹ với các đồng minh Châu Âu và quan trọng hơn, cuộc chiến đã
hút phần lớn nguồn lực của Mỹ, làm giảm sự tập trung của Washington vào khu vực
Châu Á-Thái Bình Dương, nơi Trung Quốc đang cố mở rộng ảnh hưởng và thách thức
cái trật tự thế giới do Hoa Kỳ lãnh đạo.
Cuộc hội đàm Tập – Putin hôm nay ở Moscow là một
trong 40 lần gặp nhau giữa hai nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc kể từ khi Tập lên
nắm quyền năm 2012, và là cuộc hội đàm thứ năm kể từ khi chiến tranh
Nga-Ukraine nổ ra cuối tháng Hai năm ngoái.
Trước chiến tranh, hai ông Tập-Putin đã cam kết
một tình hữu nghị “không giới hạn”, rồi bất chấp hành vi tội phạm của
Putin, Tập vẫn cam kết xây dựng quan hệ vững chắc với Nga – và với cá nhân ông
Putin – coi đó như một đối tác vô giá trong công cuộc đấu tranh chống sự thống
trị của Hoa Kỳ và cái trật tự thế giới do Phương Tây cầm trịch. “Củng cố
và phát triển quan hệ Nga – Trung Quốc là một sự lựa chọn chiến lược mà Trung
Quốc đã thực hiện phù hợp với lợi ích căn bản của mình và với xu thế rộng rãi của
sự phát triển toàn cầu,” Tập nói với Putin về quan điểm của Trung Quốc.
Vài hôm trước, lần đầu tiên ông Tập tố cáo
đích danh Washington “bao vây, kiềm chế và đàn áp Trung Quốc”. Kết
hợp với Putin để chống lại thế bao vây đó, xác lập vị thế nhà lãnh đạo một trật
tự thế giới mới, đồng thời tự thể hiện mình như một chính khách toàn cầu có tầm
ảnh hưởng không thua kém các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ phải chăng mới là mục đích thật
sự của chuyến vi hành tới Moscow của Tập Cận Bình?
------------------------------------------------------------
Đọc thêm:
·
Cả
thế giới quay lưng với Putin, chỉ còn Tập ở lại
·
Từ
giấc mộng Đại Nga đến sự sụp đổ của một đế quốc
“Kế hoạch hòa bình” của Bắc Kinh: Cáo mặc áo cừu
No comments:
Post a Comment