Triển vọng kinh tế Nga đi từ tệ đến khủng khiếp
Forbes Stuart Anderson phỏng vấn GS Brian D. Taylor - Forbes
Trúc Lam, dịch
15/12/2022
https://baotiengdan.com/2022/12/15/trien-vong-kinh-te-nga-di-tu-te-den-khung-khiep/
Cuộc xâm lược toàn diện của Nga ở Ukraine và sự
phản kháng của người Ukraine đối với cuộc xâm lược đó vẫn là sự kiện quốc tế
quan trọng nhất trong năm 2022. Ngoài ý nghĩa quân sự, cuộc xâm lược đã dẫn đến
tình trạng hàng triệu người Ukraine tị nạn, khiến nhiều người đàn ông trong độ
tuổi quân sự phải rời khỏi Nga, ảnh hưởng đến việc cung cấp năng lượng, lương
thực, thực phẩm và thay đổi nền kinh tế Nga.
Tháng 3 năm 2022, tôi đã phỏng vấn ông Brian
D. Taylor, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Syracuse và là tác giả của cuốn
sách rất được chào đón: “Quy tắc của chủ nghĩa Putin”. Để hiểu rõ hơn về những
sự kiện trong mười tháng qua, tôi hỏi Giáo sư Taylor, ông đã viết câu trả lời về
tương lai nước Nga sẽ ra sao. Ông thảo luận về diễn biến của cuộc chiến, tình
trạng của nền kinh tế Nga, các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng của
Ukraine, quan điểm của Vladimir Putin về chủ quyền của Ukraine và các chủ đề
khác.
*
Stuart
Anderson: Ông nghĩ Vladimir Putin và những người xung
quanh ông ta nhìn nhận diễn biến của cuộc chiến ở Ukraine như thế nào kể từ khi
cuộc xâm lược quy mô lớn bắt đầu hồi tháng 2 năm 2022?
Brian D. Taylor: Putin
và nhóm người của ông ta chắc chắn hiểu rằng, cuộc chiến đã không diễn ra theo
kế hoạch. Hai thời điểm quan trọng nổi bật: Quyết định rút các đơn vị tấn công
vào Kyiv hồi tháng 3 và tháng 4, và quyết định công bố cái gọi là “huy động từng
phần” hồi tháng 9. Về trường hợp đầu tiên, Putin phải từ bỏ mục tiêu nhanh
chóng lật đổ chính phủ Ukraine. Trường hợp thứ hai, ông ta phải công nhận rằng
thương vong của quân Nga (chết và bị thương) trong bảy tháng đầu của cuộc chiến
quá lớn, đến nỗi Nga cần hàng trăm ngàn quân mới ổn định được mặt trận.
Tôi nghĩ Putin và giới tinh hoa trong quân đội
và an ninh của ông ta – được gọi là siloviki – vẫn không tin rằng
Nga đã thất bại trong cuộc chiến. Họ hy vọng sẽ tồn tại lâu hơn Ukraine và
phương Tây bằng cách huy động thêm quân lính, gây ra những đau khổ rất lớn
trong mùa đông cho người dân Ukraine, bằng cách nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng
dân sự và chờ đợi sự mệt mỏi của phương Tây trong việc hỗ trợ Ukraine, làm cho
Ukraine tan rã.
*
Anderson: Ông chỉ ra
rằng, nền kinh tế Nga bị đình trệ ngay cả trước khi các lệnh trừng phạt được áp
đặt trong năm 2022. Những vấn đề kinh tế lớn nhất mà Nga và người dân Nga phải
đối mặt hiện nay và trong những năm tới là gì?
Taylor: Vấn đề kinh tế lớn
nhất mà Nga và người Nga phải đối mặt hiện nay dĩ nhiên là chiến tranh. Thay vì
tăng trưởng như dự kiến khoảng 4% trong giai đoạn 2022-2023, nền kinh tế Nga dự
kiến sẽ giảm 8% trong hai năm đó. Các biện pháp trừng phạt đã tác động rất mạnh
đến hoạt động sản xuất trong các lĩnh vực quan trọng và hậu quả sẽ tiếp tục gia
tăng. Chính phủ đang chuyển sang nền kinh tế thời chiến, nghĩa là nhà nước thậm
chí còn kiểm soát nhiều hơn và chi tiêu quân sự nhiều hơn và đầu tư ít hơn vào
nguồn nhân lực như giáo dục và chăm sóc sức khỏe.
Hàng trăm ngàn công nhân trẻ có học thức đã rời
bỏ đất nước, và hàng trăm ngàn công dân Nga khác đã được huy động cho chiến
tranh, thay vì tham gia sản xuất – chưa kể đến gần 100.000 binh sĩ tử trận,
tính đến thời điểm này. Mức sống sẽ tiếp tục giảm, nợ lương và thất nghiệp gia
tăng dường như cũng không thể tránh khỏi. Về lâu dài, việc phương Tây rời xa dầu
mỏ và khí đốt của Nga và áp giá trần do chiến tranh gây ra, sẽ làm suy yếu lĩnh
vực kinh tế quan trọng nhất của Nga.
Nền kinh tế Nga đã hoạt động kém hiệu quả
trong 15 năm qua do thể chế yếu kém — luật pháp yếu kém, bảo vệ quyền sở hữu
kém, tham nhũng — và do đó đầu tư trong nước và nước ngoài tương đối thấp. Bây
giờ do chiến tranh, triển vọng kinh tế của Nga đi từ yếu kém sang đáng sợ.
*
Anderson: Nga đã
công khai phát sóng trên TV rằng họ đang đưa hàng chục ngàn trẻ em Ukraine đến
Nga, điều mà nhiều người cho là bắt cóc. Ông có thể giải thích tại sao lại có sự
khoe khoang của Nga về điều rõ ràng là vi phạm nhân quyền và tội ác chiến tranh
trên quy mô lớn không?
Taylor: Tôi nghĩ rằng, những
hành động này mặc dù rõ ràng là rất đáng trách, nhưng nó lại hoàn toàn phù hợp
với thông điệp của Kremlin về chiến tranh. Theo chính lời của Putin, người Nga
và người Ukraine là “một dân tộc”. Putin thậm chí không thể tưởng tượng rằng
Ukraine sẽ chọn liên kết với phương Tây, trừ khi họ bị lừa hoặc bị ép buộc làm
như vậy.
Khi phát động cuộc xâm lược Ukraien hồi tháng
Hai, ông ta khẳng định rằng, Ukraine bị cai trị bởi một chính phủ “tân phát
xít” đang thực hiện “diệt chủng” đối với chính người dân của mình. Do đó, nhà
nước Nga coi những vụ bắt cóc này không phải là tội ác chiến tranh mà là một
hành động nhân đạo, nhằm giải cứu những đứa trẻ đang gặp nguy hiểm khỏi một
chính phủ bất hợp pháp và độc ác ở Kiev. Dĩ nhiên, điều đó là vô nghĩa, nhưng
nó không có nghĩa là quan điểm của cả các quan chức nhà nước Nga và các gia
đình Nga, những người nói rằng họ đang “nhận nuôi” những đứa trẻ này, không nghiêm
túc ủng hộ quan điểm này.
*
Anderson: Người ta
nhận thấy việc Quân đội Nga sử dụng cờ và biểu tượng của Liên Xô ở Ukraine và vẫn
thấy các bức tượng của Lenin ở Nga. Vì Kitô giáo giờ đây được xem là một phần
quan trọng trong bản sắc của Nga, tại sao chính phủ [Nga] vẫn tiếp tục quảng bá
các biểu tượng của Liên Xô và Lenin?
Taylor: Nước Nga của Putin
thúc đẩy một sự pha trộn kỳ lạ của các biểu tượng và bản sắc. Trong bài phát
biểu dài, biện minh cho cuộc xâm lược [Ukraine] hồi tháng Hai, Putin đã
cay đắng tố cáo Lenin vì đã tạo ra Cộng hòa Xô viết Ukraine, mà ông coi là một
quyết định sai lầm của Lenin. Tuy nhiên, như ông lưu ý, trong các bối cảnh và
hoàn cảnh khác, Putin lại hoàn toàn chấp nhận lịch sử và các biểu tượng của
Liên Xô. Tôi nghĩ cách để hiểu điều này là hiểu Putin là một người tin vào huyền
thoại đế quốc Nga trong 1000 năm lịch sử liên tục của Nga. Đối với ông ta, nước
Nga Sa hoàng thời tiền cách mạng, Liên Xô, và nước Nga hậu Xô Viết đều là một
phần của một câu chuyện duy nhất về “nước Nga lịch sử” và vị thế hợp pháp của
nước này luôn phải có tư cách là một Cường Quốc.
Dĩ nhiên, Nga không phải là quốc gia duy nhất
kể một câu chuyện về chính mình mâu thuẫn với một thực tế lịch sử phức tạp hơn
nhiều. Cuộc chiến này là một lời nhắc nhở bi thảm về những mối nguy hiểm tiềm ẩn
khi những huyền thoại về sự vĩ đại của đế quốc đóng vai trò là kim chỉ nam cho
chính sách đối ngoại đương đại.
*
Anderson: Một
nhà bình luận người Nga đã nêu ra sự mâu thuẫn rõ ràng trong luận điệu về việc
người Nga và người Ukraine là một dân tộc và các dân tộc hậu Xô Viết đều thuộc
về nhau, lập luận rằng, nếu người Nga không đầu hàng vì họ bị mất năng lượng hoặc
điện trong mùa đông, thì tại sao mọi người lại mong đợi người Ukraine làm như
thế. Ông nghĩ sao?
Taylor: Tôi hoàn toàn đồng ý với
nhà bình luận mà ông đề cập. Tôi nhắc lại một lần nữa, bài phát biểu ngày 21
tháng 2 của Putin, trong đó ông ta nói về người Ukraine: “Đây là những đồng
chí của chúng ta, những người thân yêu nhất của chúng ta … không những là đồng
nghiệp, bạn bè… mà họ còn là họ hàng, những người có quan hệ huyết thống, gia
đình”. Tuy nhiên, các hành động của Nga trong 9 tháng qua cho thấy, Putin
không thấy có vấn đề gì với việc sát hại và tra tấn những người mà ông ta coi
là đồng chí, bạn bè và người thân.
Không có gì đáng ngạc nhiên khi người Ukraine
coi những tuyên bố của ông ta là những lời sáo rỗng và càng quyết tâm giữ vững
chủ quyền và tự do của họ trước những nỗ lực của Nga nhằm gây ra đau khổ rất lớn
cho dân thường, qua các chiến dịch ném bom chống lại cơ sở hạ tầng dân sự.
*
Anderson: Viện
Nghiên cứu Chiến tranh gần đây cho biết rằng, Putin “tiếp tục bác bỏ ý tưởng về
chủ quyền của Ukraine theo cách mà về cơ bản là không phù hợp với các cuộc đàm
phán nghiêm túc”. Ông có đồng ý với quan điểm này không?
Taylor: Đồng ý 100%. Putin
đã nói rõ trong nhiều năm rằng, ông ta không nghĩ Ukraine là “một quốc gia”,
như ông ta đã nói với George W. Bush hồi năm 2008. Cuộc chiến này — bắt đầu từ
năm 2014, khi Nga sáp nhập Crimea — bắt nguồn trực tiếp từ việc Putin từ chối
coi Ukraine là một quốc gia có chủ quyền với quyền tự do đưa ra các quyết định
về chính sách đối ngoại và chính trị của riêng mình.
Theo quan điểm của ông ta, Ukraine phải nằm
trong “phạm vi kiểm soát” của Nga, như Fiona Hill và Angela Stent đã nói. Chỉ
hai tháng trước, Putin đã khẳng định một cách mạnh mẽ rằng ông ta đang sáp nhập
4 khu vực của Ukraine mà theo luật pháp quốc tế và nhiều thỏa thuận giữa Nga và
Ukraine, đó là phần đất hợp pháp của Ukraine. Nếu
Putin muốn kết thúc chiến tranh, ông ta phải làm điều mà không có gì ngăn cản
ông ta: Đó là rút các lực lượng Nga trở lại biên giới quốc tế hợp pháp của Nga.
No comments:
Post a Comment