The Economist
Đỗ Đặng NHật Huy, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2022/12/06/the-gioi-hom-nay-06-12-2022/
Nga tiếp tục bắn phá Ukraine bằng tên lửa vào thứ Hai, khiến ít
nhất 2 người thiệt mạng. Người Ukraine đã phải xuống trú ẩn trong các ga tàu điện
ngầm khi còi báo động vang lên ở khắp các thành phố lớn, bao gồm cả thủ đô
Kyiv. Tên lửa lại tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine: thống đốc Kyiv
cho biết 40% khu vực này đã bị mất điện. Trước đó vào thứ Hai, các vụ nổ tại
hai căn cứ không quân ở Nga đã giết chết ba người và làm bị thương sáu người
khác, theo nhà chức trách nước này; Kiev chưa nhận trách nhiệm.
Trung Quốc dần từ bỏ chính sách zero covid sau làn sóng biểu
tình chưa từng thấy. Thành phố Urumqi ở khu vực Tân Cương, nơi khởi nguồn của
tình trạng bất ổn, đã mở lại các trung tâm thương mại và nhà hàng từ thứ Hai. Một
số thành phố lớn khác cũng sẽ không còn yêu cầu xét nghiệm covid âm tính để lên
phương tiện giao thông công cộng. Thị trường chứng khoán Trung Quốc hoan nghênh
những tín hiệu đáng mừng này.
Tổng chưởng lý Iran nói nước ông sẽ bãi bỏ lực lượng cảnh sát đạo
đức, vốn có nhiệm vụ đảm bảo phụ nữ phải đội khăn trùm đầu. Dù nhiều nhà quan
sát tỏ ra nghi ngờ—vì lực lượng này thuộc bộ nội vụ, cơ quan cho đến nay vẫn
chưa lên tiếng, chứ không phải hệ thống tư pháp—nhưng nếu đúng đây sẽ là dấu hiệu
cho thấy chính phủ muốn nhượng bộ trước các cuộc biểu tình đã kéo dài ba tháng
qua. Trong khi đó, người biểu tình đã kêu gọi đình công ba ngày trong tuần này.
Circle, một công ty tiền điện tử tự tuyên bố đang điều
hành loại tiền stablecoin lớn thứ hai thế giới, đã từ bỏ kế hoạch lên sàn chứng
khoán trong bối cảnh vụ sụp đổ của FTX tiếp tục làm chao đảo thị trường. Circle
đã ký một thỏa thuận trị giá 9 tỷ đô la với Concord, một công ty phục vụ mục
đích lên sàn, vào tháng 7 năm 2021. Cổ phiếu của nhiều công ty tiền điện tử niêm yết
công khai đã giảm mạnh trong năm nay — ví dụ sàn giao dịch Coinbase của Mỹ đã mất
khoảng 80% giá trị.
Công Đảng Anh đặt ra một kế hoạch cho “sự
chuyển giao lớn nhất từ trước đến nay đối với quyền lực” và của cải khỏi chính
phủ ở Westminster và chia sẻ nó trên toàn quốc. Các đề xuất của đảng này bao gồm
xoá bỏ Thượng Nghị viện (Viện Quý tộc), chuyển 50.000 công chức ra bên ngoài
London và trao cho các chính phủ địa phương cũng như chính quyền địa phương nhiều
quyền hơn, bao gồm cả các vấn đề ngân sách.
Donald Trump kêu gọi “đình chỉ” hiến pháp
Hoa Kỳ trong nỗ lực tiếp tục lời nói dối của ông về cuộc bầu cử tổng thống
2020. Trên mạng xã hội Truth của mình, ông nói có thể cần phải hủy bỏ “tất cả
các quy tắc” để đưa ông quay lại Nhà Trắng (dù bản thân ông đã tuyên bố ra
tranh cử). Động thái phản dân chủ này của Trump đã bị lên án rộng rãi—nhưng các
đảng viên Cộng hòa cấp cao vẫn giữ im lặng.
TIÊU ĐIỂM
EU chưa hết đau đầu với Hungary
Suốt mười năm qua EU luôn đau đầu với chính phủ ngày càng chuyên quyền,
tham nhũng, và bất tuân luật lệ của Viktor Orban ở Hungary. Giờ là cơ hội cho họ
làm điều gì đó. Tuần trước Ủy ban châu Âu đã khuyến nghị rằng khoản viện trợ trị
giá 13,3 tỷ euro (14 tỷ USD) cho Hungary sẽ chỉ được tiếp tục nếu nước này tiến
hành cải cách. Vào thứ ba, hội đồng các bộ trưởng tài chính của các nước EU, được
gọi là Ecofin, sẽ bỏ phiếu về quyết định này.
Các bộ trưởng dự kiến cho phép tiếp tục khoản tài trợ 5,8 tỷ euro từ quỹ
phục hồi covid của EU, với điều kiện Hungary phải thực hiện 27 cải cách chống
tham nhũng. Nhưng thủ tướng Hungary có thể có đủ đồng minh để ngăn Ecofin đóng
băng khoản tiền 7,5 tỷ euro trong ngân sách thường xuyên của EU được dành cho
nước ông. Ngoài ra ông cũng chống trả bằng cách ngăn chặn một gói viện trợ
chung cho Ukraine và một đề xuất thuế tối thiểu lên các công ty đa quốc gia. Vì
vậy, bất chấp nhiều năm đe doạ, EU cuối cùng sẽ không thể làm được gì Hungary.
Mỹ mở đấu giá các lô điện gió ngoài khơi
Vào thứ Ba, chính quyền Biden sẽ tổ chức phiên đấu giá cho thuê đầu
tiên để phát triển điện gió ngoài khơi bờ biển phía tây nước Mỹ. Năm lô này, nằm
dọc theo đường bờ biển California, có thể giúp đưa nước Mỹ tiến gần hơn đến mục
tiêu 30 gigawatt điện gió ngoài khơi của Joe Biden vào năm 2030. Vì các địa điểm
này nằm ở vùng nước sâu, chúng cũng sẽ là nơi đặt các tua-bin nổi đầu tiên của
Mỹ.
Song nhà đầu tư tiếp tục gặp khó khăn. Đạo luật Giảm Lạm phát, bộ luật
khí hậu tham vọng nhất trong lịch sử nước Mỹ, có các điều khoản giảm thuế cho
các công nghệ năng lượng sạch. Nhưng quy trình cấp phép phức tạp và rất dễ dẫn
đến kiện tụng khiến các cơ quan chính phủ có thể mất tới 5 năm để phê duyệt một
trang trại năng lượng mặt trời. Các dự án điện gió và đường dây tải điện lại
thường mất nhiều thời gian hơn. Cả hai phe Dân chủ và Cộng hòa đều đồng ý rằng
quy trình phê duyệt quá chậm chạp, nhưng các nhà lập pháp đã bác bỏ dự luật cải
cách do thượng nghị sĩ Joe Manchin của bang Tây Virginia đưa ra. Nếu Quốc hội
không chung tay hành động, ước mơ xanh của Mỹ sẽ khó đi xa.
Vòng hai cuộc đua Thượng viện ở bang Georgia
Không như phần lớn nước Mỹ, ngày mai các cử tri bang Georgia sẽ đi bỏ
phiếu vòng hai sau khi cả hai ứng viên Thượng viện của họ đều không giành được
đa số tuyệt đối trong cuộc bầu cử tháng 11. Còn nhớ hồi tháng 1 năm 2021, cả nước
Mỹ đã nín thở theo dõi cuộc đua của Georgia vì nó quyết định quyền kiểm soát
Thượng viện Mỹ.
Năm nay, cuộc đua của Georgia sẽ một lần nữa khép lại cuộc chiến tại
Thượng viện. Nhưng lần này có ít áp lực hơn vì đảng Dân chủ đã kiểm soát được
Thượng viện. Dù thế họ vẫn sẽ rất vui nếu có thêm một ghế nữa. Hai ứng viên là
Raphael Warnock, người đương nhiệm của đảng Dân chủ và là người dẫn trước trong
vòng đầu với cách biệt một điểm phần trăm, và Herschel Walker, ứng viên Cộng
hòa thường hay bị hớ hênh trong phát ngôn.
Các đảng viên Cộng hòa khác ra tranh cử ở Georgia, chẳng hạn như thống
đốc Brian Kemp, đều giành chiến thắng dễ dàng vào tháng trước. Nhưng ông
Walker, một cựu ngôi sao bóng bầu dục, người đã không vượt qua được những bê bối
cá nhân của mình, có thể thất bại khi đảng Cộng hòa đã không còn hy vọng chiếm
lại Thượng viện. Thăm dò đang cho thấy ông Warnock dẫn trước.
Ấn Độ tranh cãi về đạo luật quyền công dân
Ba năm trước, quốc hội Ấn Độ đã thông qua Đạo luật Sửa đổi Quyền Công
dân (CAA), theo đó giúp những người di cư đến từ các nước láng giềng và theo một
số tôn giáo nhất định có thể nhập tịch Ấn Độ dễ dàng hơn. Việc người Hồi giáo
không có trong danh sách này đã gây ra biểu tình chết người suốt nhiều tháng.
Khi ấy biểu tình đã phải dừng lại vì lệnh phong tỏa trong đại dịch, nhưng đã
thành công trong việc ngăn Đảng Bharatiya Janata theo chủ nghĩa dân tộc Hindu
thực thi luật.
Nhưng giờ đây luật này lại trở thành tâm điểm tranh cãi. Hồi đầu năm, bộ
trưởng nội vụ Amit Shah đã nhấn mạnh “CAA đang và sẽ trở thành hiện thực.” Cho
tới nay tòa tối cao của Ấn Độ vẫn chưa làm gì. Sau nhiều tháng trì hoãn, vào thứ
Ba họ sẽ bắt đầu xét xử hơn 200 đơn kiện thách thức CAA, nhiều trong số đó cho
rằng CAA vi phạm hiến pháp phi tôn giáo của đất nước. Người Hồi giáo ở Ấn Độ,
những người cho rằng luật này sẽ mở đường cho các bước đe doạ đến quyền công
dân của chính họ, sẽ không ngồi chờ tòa án. Những năm gần đây các thẩm phán thường
có xu hướng ngả theo chính phủ Ấn Độ.
No comments:
Post a Comment