Việt Nam: Dạy thêm,
học thêm là lý do cốt lõi của yếu kém, tiêu cực giáo dục?
Trần Mai
Gửi tới BBC từ TP HCM
28 tháng 10 2022, 17:10 +07
Cập nhật 28 tháng 10 2022, 17:11 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c72517pjvj0o
Một số trường học tại TP HCM đang tính toán kế
hoạch lùi giờ vào lớp từ 7h 30 so với trước kia là 7h -7h 15.
Một số trường tiếp tục giữ nguyên-những trường
hoặc ý kiến đồng tình việc cho trẻ đến trường từ 6h30 hầu hết đều bị phản đối.
Tuy nhiên, đọc xong hầu hết các lý do phản đối,
tôi thấy dường như cả phụ huynh, nhà trường và xã hội đều đang bị mắc vào chỉ
vài nguyên nhân trước mắt.
Còn câu trả lời cho tổng thể, nguyên nhân của
mọi nguyên nhân thì vẫn núp lùm nằm yên, không thấy ai đả động đến.
Lý do của phụ huynh
- Con tôi đi học thêm bảy tám giờ tối mới về,
mới ăn tối làm bài, làm sao dậy sớm nổi?
Phần lớn lý do phản đối việc giữ nguyên giờ học
sớm hơn là từ phụ huynh ở thành thị.
Chủ yếu đều dẫn ra việc con đi học thêm đến bảy
tám giờ tối cha mẹ mới đón về. Tắm rửa, ăn tối xong, trẻ tiếp tục làm bài tập về
nhà.
Bài rất nhiều và nặng nên sớm nhất 10 h đêm trẻ
mới được đi ngủ. Nếu phải vào lớp từ 6h 30 thì cả nhà phải dậy từ 5h sáng.
Trẻ không được ngủ sớm vì phải đi học thêm và
thức làm bài tập về nhà.
Suy ra nếu không phải đi học thêm và giảm thời
gian làm bài tập về nhà thì trẻ có thể ngủ sớm. Sáng hôm sau có thể dậy sớm khỏe
mạnh và minh mẫn để vào lớp lúc 6h 30.
Vậy tại sao trẻ phải đi học thêm?
Tại sao vào lớp Một
mà chưa biết chữ?
Sáng thứ bảy, cặp vợ chồng trẻ hàng xóm nhà
tôi dậy sớm, chở con đi. Tưởng ngày nghỉ cả nhà đi ăn sáng xong đưa con ra công
viên chơi.
Cơ mà không phải. Ông nhóc 5 tuổi, sang năm mới
vào lớp Một, nhưng năm nay cha mẹ đã cho ông đi học thêm.
Tuần hai buổi thứ bảy chủ nhật, ông nhỏ đến
nhà cô giáo học a bờ cờ, ò ó o, viết nét sổ nét móc.... Học xong cha mẹ đón về
chứ không bán trú.
Học phí?
Một triệu đồng/tháng.
Lớp học tiền tiểu học của các cô giáo tiểu học
đều rất đông học trò.
Cả thầy cô và cha mẹ đều không vô can trong việc
đó.
Có một số (ít) cha mẹ dứt khoát không cho con
đi học thêm trước khi vào lớp Một để tránh gây áp lực quá sớm cho con.
Nhưng chẳng may, bé lại ngồi vào lớp mà hầu hết
các bạn đều đã đi học thêm, nên viết chữ viết số vanh vách trước khi đi học
chính thức cả.
Số trẻ đã biết chữ trước khi học nhiều hơn số
trẻ “tờ giấy trắng”, nên trẻ bị ngơ ngác và lạc lõng.
Cô giáo cũng dạy lướt hoặc tỏ ra khó chịu với
việc phải uốn nắn từng nét chữ đầu đời cho trẻ. Bé chán lớp và sợ học.
Càng chán và sợ, bé càng học không tốt, thường
bị cô mắng và nhắc cha mẹ kèm thêm cho con.
Thậm chí có thầy cô tiểu học phàn nàn thẳng với
cha mẹ tại sao bé đi học lớp Một mà chưa biết chữ (!).
Cha mẹ bấy giờ đâm ra hối hận. Khi bé sau đi học,
dứt khoát phải cho đi học chữ ngay từ khi mới đẻ, tránh lặp lại vết xe đổ của
anh/chị nó.
Việc học thêm giống như con quái vật có ngoại
hình bà tiên, phụ huynh nào cũng biết rằng không nên bắt con học thêm hoặc học
thêm quá sớm, nhưng không mấy người thoát được nó.
‘Nếu cô không nâng
điểm thì em tự tử’
Bạn tôi dạy môn chính ở trung học phổ thông.
Có lần chị cho một học sinh lớp 12 điểm 4 vì bài làm không đạt yêu cầu tối thiểu.
Tối đó, anh học sinh này cùng với bạn gái đến
nhà chị, vừa khóc vừa dọa nếu cô không nâng điểm lên cho em thì em tự tử.
Chị bạn tôi không đồng ý và tìm cách khuyên
can.
Một bài thi học kỳ chưa là gì cả, em có thể sửa
chữa nó trong học kỳ sau, còn nếu em chết thì lý do này rất buồn cười và người
thiệt thòi nhất là em, sau đó đến cha mẹ em… v v.
Nhưng đến khi về, anh cu vẫn đòi tự tử, cô bạn
gái thì mếu máo vừa khóc vừa xin giúp người yêu.
Sáng hôm sau, anh học trò vẫn đi học, nói cười
bình thường, mặt tươi hơn hớn.
Bạn tôi mặt tỉnh bơ nhưng bụng mừng gần chết.
Nói gì nói, nhỡ nó tự tử thật thì tránh sao khỏi tự trách!
Nhưng tối đó, đến lượt mẹ anh tìm đến nhà chị.
-Cô thông cảm, em cũng có chức vụ ở công ty,
mà cháu nó học rất giỏi, giờ điểm môn cô thế này cháu không đạt học sinh tiên
tiến em nhục với đồng nghiệp ở công ty lắm. Cô vẫn không đồng ý.
Vì sao vấn nạn học
thêm dạy thêm vẫn tiếp diễn?
Phụ huynh muốn cho con đi học thêm thường thì
vì mấy lý do: một, sợ con học không bằng bạn bè, điểm thi học kỳ không tốt, sẽ ảnh
hưởng đến học bạ khi xét tốt nghiệp.
Một số sợ nếu con không đi học thêm ở thầy cô
giáo bộ môn sẽ bị trù dập. Một số không ít như mẹ của anh học trò nói trên - sợ
con không có thành tích cao để khoe, nở mày nở mặt với người thân.
Thành thử có những đứa trẻ phải đi học thêm
cùng lúc hai giáo viên cho một môn học: một giáo viên bộ môn đang dạy trực tiếp
ở trường (để không bị trù dập, hoặc được cho biết đề trước mỗi kỳ thi), và một
là thầy cô giáo thật sự dạy giỏi môn học đó mà em rất thích, em học để có kiến
thức thật sự.
Thậm chí, có những đơn vị Nhà nước, tổ chức
Công đoàn còn đặt ra quy định cuối mỗi học kỳ hay năm năm học, phụ huynh có con
đạt thành tích học sinh tiên tiến trở lên sẽ được xét Công đoàn viên tiên tiến,
có giấy chứng nhận + tiền thưởng.
Nếu con không đạt học sinh tiên tiến trở lên
thì cha mẹ bị cắt danh hiệu thi đua này. Tuy nó không ảnh hưởng lắm đến đường
thăng tiến nhưng trong các cơ quan Nhà nước, đó cũng là một tiêu chí xét đánh
giá.
Học sinh bé cũng thích đi học thêm để được gặp
và chơi với bạn. Nhất là những đứa trẻ ở thành phố, nhà khá giả đôi chút.
Ngoài giờ học ở trường, chúng gần như hoàn
toàn bị nhốt trong biệt thự, chung cư, hoặc nhà riêng, cha mẹ trăm phần trăm
đưa đón, không dám thả con ra ngoài vì sợ bị bắt cóc hay gặp tai nạn.
Còn với giáo viên, dạy thêm để cách để mưu
sinh tốt nhất, vì tuy vất vả, bán cháo phổi nhưng vẫn giữ được đôi chút phẩm
giá của nghề.
Tuy xã hội đã vùi dập nghề giáo không thương
tiếc nhưng hai chữ người thầy vẫn luôn tồn tại sự đáng trọng của nó.
Dạy thêm tốt hơn rất rất nhiều so với việc phải
làm yaourt và thức ăn vặt mang đến bán cho học trò ngay tại lớp học, bán hàng
online, chạy xe ôm công nghệ…
Bởi vậy ngay trong làng giáo chức cũng có sự
phân biệt đẳng cấp rõ rệt. Giáo viên các môn chính như Toán, Lý, Hóa, Sinh,
Văn, hay Anh văn dạy thêm đến khàn hơi.
Ngược lại, giáo viên các môn “phụ” như Sử, Địa,
Công dân, Thể dục… chỉ có thể nhìn đồng nghiệp chạy show bạc mặt mà thèm thuồng.
Mặt trái của dạy
thêm
Mặt ngược lại cũng rất rõ ràng. Với phụ huynh
là tốn tiền, tốn thời gian công sức đưa đón con đi học, cực kỳ mệt nhọc vất vả.
Với giáo viên cũng vậy. Những giáo viên trẻ miệt
mài dạy thêm đến mức không còn thời gian dành cho gia đình và bản thân.
Có người trong cùng một ca dạy 2 nhóm trong
nhà, nhóm này học lý thuyết thì nhóm kia làm bài tập.
Trẻ học ca cuối ra về đã 9, 10 h đêm, thầy cô
ù té ăn vài miếng cơm giữa hai ca rồi ra dạy tiếp.
Gần như chỉ còn đồng tiền làm động lực trợ sức
cho họ vượt qua một ngày bốn năm ca dạy chính lẫn phụ.
Họ chỉ còn đủ sức theo đúng những điểm chính
trong sách giáo khoa chứ chẳng có thời gian để mở rộng - đào sâu kiến thức hay
thậm chí tương tác với học trò, tận hưởng được niềm vui tuyệt vời của sự giáo dục.
Lương của giáo
viên Việt Nam đang thấp nhất trong khu vực
Giáo viên mầm non mới ra trường lương từ gần
2,8 triệu đến 3,5 triệu đồng/tháng.
Giáo viên tiểu học từ gần 2,8 triệu đến gần
3,9 triệu đồng/tháng.
Giáo viên trung học cơ sở từ 3,2 triệu đến gần
6 triệu đồng/tháng. Giáo viên trung học phổ thông từ gần 3,5 triệu đến 6,5 triệu
đồng/tháng (theo Nghị định 38/2019/NĐ-CP của chính phủ).
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế
(OECD), lương của giáo viên Việt Nam đứng cuối bảng xếp hạng (gồm Hàn Quốc, Ấn
Độ, Thái Lan, Nhật Bản, Philipines, New Zealand, Australia, Macao, Hong Kong,
Indonesia, Đài, Loan, Mỹ, Pháp, Singapore, Trung Quốc và Việt Nam) trong một
nghiên cứu về lương trung bình của nghề này so với GDP bình quân.
Học sinh Việt Nam
sẽ phải thức khuya làm bài cho đến … đời sau
Do vậy, tuy bên ngoài thì thể hiện thái độ
không khuyến khích học thêm/dạy thêm, nhưng bên trong thì Bộ Giáo dục luôn luôn
ngầm cho phép, hoặc ít nhất là mắt nhắm mắt mở.
Vì đó là cách thức tốt nhất để giáo viên tự lo
liệu được đời sống của họ ngoài đồng lương rẻ mạt của Nhà nước.
Là cách họ tự xoay sở trong bão tố cơm áo gạo
tiền để trụ lại với nghề, mà Nhà nước không phải bỏ ngân sách ra giải quyết.
Vì là phương kế mưu sinh nên có những giáo
viên đã hành xử phi giáo dục để đạt được mục đích hút học sinh học thêm: trù dập,
cho điểm thấp, thái độ cư xử xấu với học sinh không đi học thêm với mình; gợi ý
thẳng thắn học sinh đi học thêm sẽ được cho biết đề thi trước, trên lớp thì được
ưu ái chấm điểm cao…
Chương trình học thì quá nặng chiếm hết thời
gian giảng trên lớp nên giáo viên không thể sửa lỗi cho từng học sinh. Điều đó
trực tiếp ảnh hưởng đến việc hiểu bài và làm bài thi cuối năm, chưa nói đến hậu
quả xa hơn.
Cuối cùng, trong suốt 12 năm học phổ thông gần
như trăm phần trăm học sinh đều phải đi học thêm và thức khuya làm bài tập về
nhà. Không năm này thì năm khác, không cấp này thì cấp khác, không môn này thì
môn khác.
Vì thế câu chuyện lùi hay không lùi giờ đi học
của học sinh đâu phải chỉ là chuyện nhà tôi cho con đi ngủ sớm được, nhà chị
thì không. Hay thói quen hợp lý của người thành thị là ngày càng thức khuya, do
đó không nên ép trẻ dậy sớm… như có “học giả” nào đó nói.
Nguyên nhân cốt lõi là cái mớ bòng bong thu nhập
quá thấp-dạy thêm-học thêm-bệnh thành tích-giảm tải chương trình học … mà nhiều
đời bộ trưởng Giáo dục vừa qua không giải quyết được.
Cái gốc bệnh tật còn nguyên, lẽ nào những thứ
mụn nhọt không nối nhau mọc lên. Xã hội cứ vui như hội vì chẳng khi nào hết
chuyện bàn cãi, cứ nay rú lên một chuyện, mai rít lên vì một chuyện khác.
Cứ thế… cho đến muôn đời sau.
---------------------------------------
*Bài thể hiện
quan điểm riêng của bạn đọc Trần Mai, hiện sống ở TP HCM
No comments:
Post a Comment