Aukus
là Hiệp ước tương lai của vùng Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương
Walter
Russell Mead - The Wall Street Journal
Vũ Văn Lê dịch
29 Tháng Chín, 2021
https://usvietnam.uoregon.edu/aukus-la-hiep-uoc-tuong-lai-cua-vung-an-do-duong-thai-binh-duong/
https://usvietnam.uoregon.edu/wp-content/uploads/2021/09/20210925_FBM960.png
Ảnh: The
Economist.
Bản gốc: Aukus Is the Indo-Pacific Pact of the
Future (The Wall Street Journal, Sept. 27, 2021)
Tác giả: Walter Russell Mead (Professor at Bard College in New York, Fellow
in Strategy and Statesmanship at Hudson Institute, the Global View Columnist at
The Wall Street Journal)
Người dịch: Vũ Văn Lê
***
Hãy tưởng tượng nếu Nhật Bản, Ấn Độ, Đài Loan
và khối này hoán đổi công nghệ và phối hợp quốc phòng.
Mọi hội nghị thượng đỉnh quốc tế thường kết
thúc bằng những thông cáo chung hoành tráng, để rồi mau chóng rơi vào quên
lãng. Song, thông báo mới đây về quan hệ đối tác Aukus của Tổng thống Biden, Thủ
tướng Anh Boris Johnson, và Thủ tướng Úc Scott Morrison thì khác hẳn. Không phải
vì hiệp ước đã khiến Pháp không hài lòng, cũng không hẳn vì thỏa ước đã nêu bật
cam kết lâu dài của Mỹ ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, mà Aukus là một quan hệ
đối tác sâu sắc, linh hoạt giữa các cường quốc công nghệ hàng đầu có thể định
hình thế kỷ 21, và đóng vai trò khuôn mẫu cho các liên minh Hoa kỳ ở Ấn Độ-Thái
Bình Dương.
Động lực tạo thỏa ước đến từ Australia, Thủ tướng
Morrison đã xác nhận với tôi như thế trong cuộc phỏng vấn nhân chuyến công du tới
Washington mới đây. Sau nhiều năm tăng áp lực, tháng 11 năm ngoái, các nhà ngoại
giao Trung Quốc tại Canberra đã thẳng thừng cảnh cáo, muốn được hưởng quan hệ tốt
hơn với Bắc Kinh, Australia phải giải quyết tức khắc 14 nỗi bất bình của Trung
Quốc. Trước hết, phải ngừng ngay mọi tài trợ các cuộc điều nghiên “chống Trung
Quốc”, kiềm chế các hành động khiêu khích như yêu cầu Tổ chức Y tế Thế giới điều
tra kỹ lưỡng hơn về nguồn gốc của Covid-19, chấm dứt phản đối các khoản đầu tư
chiến lược của Trung Quốc vào Úc, và ngăn chặn các phương tiện truyền thông tư
nhân phổ biến những thông tin, chuyện trò “không thân thiện” về nước Tầu.
Trong khi đó, những phát triển quy mô, nhanh
chóng của hải lực Trung Quốc đã buộc giới hoạch định quốc phòng Úc phải xét lại
chiến lược bảo vệ đất nước họ. Hậu quả tiêu cực đầu tiên của chính sách xét lại
đó, là niềm tin trong quan hệ đối tác chiến lược Úc-Pháp vốn được neo giữ bởi
chương trình tàu ngầm, vừa bị hủy bỏ. Phải đối mặt với một Trung Quốc không ngừng
lấn lướt, người Úc đã tin tưởng và kết luận rằng, chỉ có quan hệ chặt chẽ hơn với
Hoa Kỳ mới có được an ninh và bảo vệ cần thiết.
Khi tìm cách ngăn chặn Bắc Kinh, chính quyền
Morrison đã bước sang một cách tiếp cận mới. Dù khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình
Dương không mấy hứng khởi đối với một hiệp ước an ninh khu vực chính thức như
NATO, nhưng Australia muốn một thứ gì đó vững chắc và lâu bền hơn kiểu cách
liên minh lỏng lẻo mà nhà ngoại giao Mỹ Richard Haass gọi là “Posse” (kẻ được
võ trang nhưng bị sai khiến). Thay vào đó, người Úc thuyết phục các đối tác Anh
và Mỹ khai thác sự hợp tác chặt chẽ của quan hệ đối tác tình báo “Five Eyes” mà
năm thành viên Mỹ, Anh, Canada, Úc và New Zealand đã dầy công xây dựng trong
nhiều thập kỷ kể từ Thế chiến II, để từ đó tạo ra một kiểu liên minh mới mẻ.
Công cuộc hợp tác tình báo của “Five Eyes” kể
từ sau cuộc khủng bố 11/9, và sự hợp tác gần đây trong chia sẻ dữ kiện về Trung
Quốc, chưa bao giờ mạnh mẽ hơn thế. Từ đó, Australia nảy ra sáng kiến, mở rộng
quan hệ đối tác tình báo, bao gồm luôn luôn lãnh vực điều nghiên và thiết trí kế
hoạch quốc phòng. Một mô hình hợp tác dạng thức này đã hiện hữu từ lâu, đó là
việc Hoa Kỳ chia sẻ công nghệ hạt nhân có độ nhạy cao trong chương trình tàu ngầm
của Anh quốc. Phía Úc muốn tham gia chương trình đó, và đề xuất mở rộng hợp tác
hơn nữa giữa ba nước trong mọi lĩnh vực, từ điện toán lượng tử (quantum
computing), trí tuệ nhân tạo (artificial intelligence), chiến tranh điện tử
(electronic warfare), tên lửa (missiles ), đến an ninh mạng (cyber), sẽ mang lại
nhiều lợi ích kinh tế cũng như quân sự và ngoại giao.
Được chính quyền Biden ủng hộ mạnh mẽ, đặc biệt
là hỗ trợ từ Jake Sullivan và Kurt Campbell tại Hội đồng An ninh Quốc gia, và sự
đón nhận nồng nhiệt của Vương quốc Anh với đương kim Thủ tướng Boris Johnson
đang cực kỳ mong muốn tạo thực chất cho chủ trương quảng bá“Global Britain” hay
“Nước Anh toàn cầu”, thỏa ước đã tức tốc được thông qua theo đúng tiêu chuẩn
ngoại giao quốc tế.
Bước tới sẽ khó khăn hơn khi ba nước thương thảo
để liên kết hợp nhất các đinh chế an ninh quốc gia cực kỳ phức tạp và khác biệt,
cũng như để tư nhân tham gia quá trình này. Đề cập tới mức độ hợp tác mong muốn,
Thủ tướng Morrison tỏ vẻ lạc quan, đặt rất nhiều kỳ vọng. Về phương diện thiết
trí kế hoạch quốc phòng và an ninh, vị Thủ Tướng Úc cho biết: “Chúng tôi đều khẩn
thiết tham gia kế hoạch đó ngay cả trước khi liên minh thành hình. . . . Chúng
tôi muốn Aukus định rõ nhu cầu quốc phòng và công nghệ. Điều đó sẽ không xảy ra
trong một sớm một chiều. Nhưng giả thử liên minh có biến dạng thế nào thì Aukus
vẫn là một kết hơp linh hoạt, sâu sắc… Vào thời đại mà liên hệ giữa công nghệ
thông tin và năng lực quốc phòng đã trở nên tối quan trọng, thì vai trò trọng
tâm của việc hợp tác nghiên cứu và phát triển sẽ nâng cao giá trị của thể dạng
liên minh mới này.”
Có nhiều lí do cho thấy Aukus là một khuôn mẫu
liên kết tốt đẹp hơn cho các cường quốc Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương so với
các liên minh đã từng tham gia Chiến tranh Lạnh. Các nước trong khu vực Ấn Độ
Dương – Thái Bình Dương ít quan tâm đến việc tổng hợp chủ quyền, tạo ra các cấu
trúc phức tạp, nhiếu tính thư lại như nhiều nước châu Âu hiện nay. Hiệp hội các
quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) thì rời rạc hơn Liên hiệp châu Âu (European Union),
và Bộ tứ (Quad) thì lỏng lẻo hơn NATO. Nếu hành vi quá trớn của Trung Quốc tiếp
tục thúc đẩy các nước láng giềng tiến tới việc liên kết với nhau, hoặc trở
thành đối tác chặt chẽ hơn với Hoa kỳ, thì Nhật Bản và Đài Loan có thể tham gia
Aukus hoặc các liên minh tương tự. Một khối chia sẻ công nghệ và điều phối các
chính sách quốc phòng bao gồm Nhật Bản, Ấn Độ, Đài Loan và các nước Aukus sẽ
đương nhiên là một thế lực đáng gờm.
----------------------------------------------------------
TIN LIÊN QUAN
AUKUS
: Việt Nam và những chuyển động mới trên bàn cờ chính trị thế giới
25 Tháng Chín, 2021
Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành trò
chuyện tại Trung tâm Nghiên cứu Việt Mỹ, Đại học Oregon.
No comments:
Post a Comment