Không có gì quí hơn Độc Lập Tự Do
Tôi biết nó, thằng nói câu nói đó.
-
Nguyễn Chí Thiện
*
Ngày 2 tháng 9 năm 45, ông Hồ Chí Minh long trọng đọc
Tuyên Ngôn Độc Lập tại quảng trường Ba Đình - Hà Nội. Bữa đó, tui không có mặt.
Lý do: không phải vì quá bận, hay vì có chuyện chi đó (đố kỵ) với đám Cộng Sản
mà chỉ vì tôi chưa kịp... ra đời!
Dù sinh sau đẻ muộn, tôi cũng nghe được hơi nhiều
chuyện “không được tử tế gì cho lắm” quanh cái ngày này - ngày khai sinh ra cái
gọi là nước “Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.” Trước hết, xin ghi lại vài mẩu tin có
liên quan đến ông Nguyễn Hữu Đang - Trưởng Ban Tổ Chức Ngày 2 Tháng 9 - được
trích dẫn nguyên văn từ những cơ quan truyền thông (*) của Nhà Nước, mười lăm
năm sau đó:
Báo Quân
đội nhân dân (21/01/1960): “Ta hãy nghe Đang cung khai trước
Tòa án: Tôi đã gây hoài nghi đối với sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ. Tôi đã
cổ động cho những xu hướng chính trị phản động. Tôi đã thổi phồng hoặc xuyên tạc
bịa đặt ra những khuyết điểm để nói xấu Chính phủ và những cơ quan Nhà nước”.
Báo Nhân
dân (21/01/1960): “Trước tòa án, với những bằng chứng đầy đủ,
bọn gián điệp nói trên đã nhận hết tội lỗi của chúng. Sau khi luật sư Đỗ Xuân Sảng
bào chữa cho các tội phạm, căn cứ vào chính sách xét xử và trừng trị của Tòa án
nhân dân là nghiêm trị bọn chủ mưu và bọn ngoan cố, khoan hồng với những người
lầm đường, bị lừa gạt đã biết hối cải...”
Báo Thời
Mới (21/01/1960): “Năm tên gián điệp phản cách mạng, phá hoại
hiện hành cúi đầu nhận tội. Nguyễn Hữu Đang và Thụy An, đầu sỏ chủ mưu, bị phạt
giam 15 năm và mất quyền công dân 5 năm sau khi hết hạn giam”.
Nguồn: Talawas
Mười lăm năm sau, sau khi mãn hạn tù - không biết Thụy
An trôi giạt về đâu - riêng Nguyễn Hữu Ðang thì lủi thủi trở lại làng quê của
ông, ở Thái Bình:
...Gót nhọc men về thung cũ
Quỳ dưới chân quê
Trăm sự cúi đầu
Xin quê rộng lượng
Chút thổ phần bò xéo cuối thôn.
("Ăn năn" - Phùng Cung)
Nguyễn Hữu Đang sống gần hết quãng đời còn lại nhờ
vào... côn trùng và cóc rắn! Ông cũng đã chọn sẵn chỗ nằm trong “...một
búi tre gần cuối xóm, độc giữa cánh đồng..., dưới chân búi tre ấy có một chỗ
trũng nhưng bằng phẳng, phủ dầy lá tre rụng, rất vừa người... Tôi sẽ nằm ở đó
chết để khỏi phiền ai... Tôi đã chọn con đường ngắn nhất để có thể bò kịp đến
đó, trước khi nhắm mắt xuôi tay.” (Phùng Quán, “Ngày
Cuối Năm Tìm Thăm Người Dựng Lễ Ðài Tuyên Ngôn Ðộc Lập.” Ba Phút Sự
Thực, 2nd ed. Nhà Xuất Bản Văn Nghệ Sài Gòn: 2007, 137).
Đọc xong bài viết thượng dẫn, Công
Tử Hà Đông có đôi lời góp ý như sau:
“Nguyễn Hữu Đang đi kháng chiến 9 năm, không thấy
nói trong 9 năm ấy NH Đang làm gì, ở đâu. Trở về Hà Nội sau Hiệp Định Geneve
chia đôi đất nước, NH Đang là một trong số văn nghệ sĩ đòi tự do tư tưởng, tự
do sáng tác được gọi là nhóm Nhân Văn Giai Phẩm; NH Đang bị Tố Hữu, Trường
Chinh thù, kỵ tài, dùng tội Phản Động Chống Đảng đánh cho tàn tệ. Bọn Tố Hữu,
Trường Chinh cho NH Đang đi tù năm 1959. Năm ấy Hồ chí Minh mới về Hà Nội, được
tẩm bổ, tiếng VC học mót của CS Tầu là ‘bồi dưỡng’, người ngợm Hồ béo tốt, hồng
hào, phỡn phơ. Nhưng không một lần họ Hồ nhớ đến ‘chú Đang’, không một lời hỏi:
- Chú ấy làm tội gì mà bắt chú ấy tù khổ thế?
Nhiều người Hà Nội biết chuyện NH Đang là Trưởng Ban
Tổ Chức Lễ Đài Ngày 2 Tháng 9, 1945 ở Hà Nội, NH Đang là người đứng trước micro
giới thiệu:
- Thưa đồng bào... Đây là Chủ Tịch Chính phủ Lâm Thời
Hồ chí Minh.
Nói xong, NH Đang lùi lại, nhường micro cho Hồ chí
Minh. Bức ảnh chụp Hồ đọc tuyên ngôn có NH Đang đứng ngay sau lưng họ Hồ. Sau
khi còng cổ tống NH Đang đi tù, bọn Tố Hữu cho tẩy, xóa hình NH Đang trong bức ảnh.
Từ đó ảnh Hồ chí Minh đọc Tuyên Ngôn không có NH Đang.”
Nói tóm lại là cuộc đời của Nguyễn Hữu Đang đã bị
cách mạng xóa sổ hoàn toàn. Đây không phải là loại “tai nạn” chỉ xảy ra riêng
cho một cá nhân. Ở bình diện tập thể, người dân cũng bị cách mạng tước đoạt mọi
thứ - “tan hoang đến tột cùng” - theo như cách diễn tả của nhà văn Võ Văn Trực,
trong ký sự Chuyện Làng Ngày Ấy (**):
“Ngày mồng 2 tháng 9 hàng năm, dân làng tôi gọi là
ngày ‘tết Độc Lập’. Cả làng nghỉ việc đồng áng. Nhà nào cũng thắp hương bầy biện
mâm cỗ cúng đơm. Nhiều trò vui được tổ chức như ngày tết Nguyên Đán. Làng xóm
hân hoan trong phong tục mới...”
“Thêm được ngày hội Tết độc lập, nhiều ngày hội cổ
truyền khác bị phế bỏ: rằm tháng giêng, thanh minh, tết Đoan ngọ, rằm tháng bảy...
Người ta cho đó là cổ hủ, là mê tín dị đoan... Thế là cả làng làm cách mạng triệt
để, thay cũ đổi mới hoàn toàn. Gặp nhau ngoài đường, giơ nắm tay phải lên ngang
tai ‘chào đồng chí’. Nhất là trong các cuộc hội nghị, mẹ gọi con bằng ‘đồng
chí, con gọi bố bằng ‘đồng chí’, anh gọi em bằng ‘đồng chí’...”
“Sau tết Độc lập đầu tiên, đến tết Nguyên Đán, không
thấy ông tôi cuộn hương trầm công phu như trước, chỉ mua hương ở chợ. Chiều 29
tết, ông mở hòm gỗ trắc, lau bụi đôi hạc đồng, xếp lại câu đối, rồi khóa hòm.
Tôi ngỡ ngàng hỏi: ‘Sao ông không đem ra cúng tết?’ Ông trả lời giọng ngậm
ngùi: ‘Bây giờ là cách mạng, khác rồi cháu ạ...’ Vĩnh viễn các đồ tế khí linh
thiêng ấy nằm trong hòm khoá kín như tấm lòng ông tôi khoá lại niềm tôn kính thờ
phụng tiền nhân...”
“Sau cuộc rước tổ tiên tập trung về một nơi, tất cả
các nhà thờ họ trong làng đều bị phá. Có nhà thờ biến thành địa điểm hội họp. Có
nhà thờ biến thành kho phân. Tất cả thánh, thần, phật ở rải rác cá thể trong
thôn xã đều phải về tập trung tại đền Hàng Khoán, dưới chân núi Hai
Vai...”
“Thần đã đi rồi. Thánh đã đi rồi. Phật đã đi rồi. Những
ngôi đền, ngôi chùa, ngôi miếu như cái xác không hồn. Dân tứ chiếng tranh nhau
cướp giật mang đi: người được hòn đá tảng, người được cái cửa vọng, người được
viên ngói viên gạch, người được cái cột gỗ...”
“Ôi tan hoang đến tột cùng tan hoang sau cuộc rước
các thần các thánh về thế giới đại đồng. Tại nhà thờ thánh, tượng Khổng Tử lăn
long lóc như người ăn mày tha hương chết đường chết chợ, bị trẻ con ném cứt vào
mặt...”
Nhà thơ Võ Văn Trực - Tranh sơn dầu của Đinh Quang Tỉnh
Tác phẩm Chuyện Làng Ngày Ấy, theo nhận
xét của nhà phê bình văn học Thụy
Khuê:
“Nhẹ như tiếng thở dài, Võ Văn Trực đưa ta vào cõi ấy,
cõi mộng du hoang tàn tiền sử: Sau khi tập trung tất cả những gì thuộc địa hạt
thần linh, đến tập trung con người. Tập trung con người bằng hội họp, suốt ngày
hội họp bỏ bê đồng áng, hệ quả tất yếu là không có lúa gạo, là đói khát, là thuế
khả năng: vét nhẵn, sạch trơn không còn một hạt thóc. Không còn gì để đóng thuế,
là phản động. Là tố cáo lẫn nhau. Là đấu tranh chính trị. Là tố khổ...”
Chưa hết, cùng thời điểm mà mồ mả tổ tiên và đền thờ
thánh thần phải tập trung “để lấy đất canh tác” thì một trong những nhân vật
lãnh đạo của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà - ông Phạm
Văn Đồng - đã thể hiện “một cử chỉ tốt đẹp về tình hữu nghị” bằng một
công hàm tán thành bản tuyên bố ngày 4 tháng 9 năm 1958 của nước láng giềng Cộng
Hoà Nhân Dân Trung Hoa về hải phận.
Công hàm này đang được Trung Quốc coi như “là
một chứng cứ cho thấy Việt Nam đã công nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với
hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.” Và đây có lẽ là một trong những
lý do khiến cho một nhóm trí thức Việt Nam, vào ngày 13 tháng 7 năm 2011, đã gửi một
bản kiến nghị đến Quốc hội và Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, bày
tỏ sự lo ngại rằng: “Độc lập, tự chủ và toàn vẹn lãnh thổ của nước ta
đang bị uy hiếp, xâm phạm nghiêm trọng.”
Trước đây, cũng đã có nhiều người dân Việt khác bày
tỏ sự quan ngại tương tự về lãnh thổ, lãnh hải cũng như tính cách độc lập của đất
nước này. Tất cả, đều đang bị cầm tù. Không có gì bảo đảm rằng 20 nhân sĩ vừa
ký tên trong bản kiến nghị (dẫn thượng) sẽ thoát khỏi số phận tương tự, trong
tương lai gần.
Không có gì quý hơn Độc Lập Tự Do
Tôi biết nó, thằng nói câu nói đó
Tôi biết nó, đồng bào miền Bắc này biết nó
Việc nó làm, tội nó ra sao.
Tác giả bốn câu thơ thượng dẫn, ông Nguyễn Chí Thiện,
rõ ràng là một người... vô ơn! Ông ấy quên béng đi rằng trong 27 năm đi tù, năm
nào vào ngày 2 tháng 9 ông ấy cũng đều được ban quản lý trại giam cho ăn thịt -
chí ít thì cũng phải được một miếng (bạc nhạc) bằng đầu ngón tay út, hay lớn
hơn tí xíu.
Truyền thống “văn hóa độc lập” này vẫn còn kéo dài
mãi đến hôm nay, theo như nhật ký Một Năm Kể Lại của Người Buôn Gió:
“Hôm nay là ngày 2-9-2009, sáng sớm đài phát thanh
trên tường ra rả ca ngợi thành tích đạt được của đất nước, lời ông Hồ đọc bản
tuyên ngôn độc lập được phát đi phát lại nhiều lần. Anh bạn tù cùng phòng hít
hít cái mũi vào không khí nói:
- Hôm nay chúng mình sẽ được ăn thịt.
Tôi nhìn ra ô cửa sắt bâng quơ:
- Chắc hôm nay không phải đi cung nhỉ?
Anh bạn hồ hởi gật đầu.
- Đúng, ai lại đi cung ngày này...”
Ngày mà Bác tuyên bố “từ nay đất nước ta hoàn toàn độc
lập” (quả) là một ngày đặc biệt đối với tất cả mọi người dân Việt, không loại
trừ ai, trải mấy thế hệ qua - kể từ Nguyễn Hữu Đang, qua Nguyễn Chí Thiện, đến
Bùi Thanh Hiếu.
Cái giá của độc lập/tự do, tất nhiên, phải mắc - đã
đành. Điều khó đành lòng, phải nói, là dân Việt lại vớ nhằm của giả mà vẫn phải
ngậm bồ hòn làm ngọt từ hơn nửa thế kỷ qua.
04.09.2016
_________________________________
(*) Tất cả các bản tin về phiên tòa xử Nhân Văn -
Giai Phẩm, do Lại Nguyên Ân sưu tầm, đều có thể đọc được ở talawas.
(**) Chuyện Làng Ngày Ấy do NXB Lao Động phát hành
tháng 6 năm 1993 - nhà văn Xuân Cang chịu trách nhiệm xuất bản, nhà văn Ma Văn
Kháng chịu trách nhiệm bản thảo - và đã bị cấm lưu hành tại Việt Nam. Tác phẩm
này được Tạp Chí Văn Học ở California in lại năm 2006.
No comments:
Post a Comment