Được
đăng ngày Thứ sáu, 05 Tháng 12 2014 18:29
Chúng
ta đang bước vào tháng cuối của một năm 2014 có quá
nhiều biến động kinh tế lẫn an ninh và chính trị toàn
cầu, với hiệu ứng tác động vào hầu hết mọi quốc
gia trên thế giới. Vì vậy, mục Diễn đàn Kinh tế làm
một tổng kết sơ khởi về những chuyển động lớn
trong năm nay và từ đó dự báo các vấn đề sẽ tác
động vào kinh tế của các nước trong năm tới. Xin quý
thính giả theo dõi cách Kính Hòa nêu câu hỏi với chuyên
gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa về đề tài này.
Tình
trạng hội nhập toàn cầu
Kính
Hòa : Xin
kính chào ông Nguyễn-Xuân Nghĩa. Thưa ông, cứ đến cuối
năm, người ta hay kiểm lại tình hình trong năm để phần
nào dự đoán những triển vọng hay vấn đề của năm
tới và để rút tỉa kinh nghiệm. Trong địa hạt kinh tế,
là tiết mục chuyên đề của chương trình này, xin đề
nghị ông làm một việc tổng kết về năm 2014 và đưa
ra một số dự đoán cho năm tới có được không ?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Tôi
nghĩ đây là ý kiến rất hay vì trong mọi sinh hoạt của
con người, cái gì xảy ra hôm nay là hậu quả của nhiều
sự việc đã có từ hôm trước và chuỗi tác động ấy
lại có tính chất thường trực về thời gian. Huống hồ
thế giới đã tiến vào tình trạng hội nhập toàn cầu
khiến cho một chuyện gì xảy ra ở đây vào năm nay có
thể ảnh hướng đến nơi khác trong năm tới. Nếu có
khả năng kiểm điểm quá khứ và hiện tại một cách
tương đối chính xác thì ta dễ nhìn ra những chuyển
động có thể chi phối sinh hoạt của mình trong tương
lai.
.
Kính
Hòa : Xin
cám ơn ông đã nhắc nhở lại bối cảnh tác động vừa
có tính chất thời gian là liên tục và rất nhanh lẫn
không gian là ngày càng mở rộng ra toàn cầu. Từ đấy,
xin ông sơ kết về bối cảnh lâu dài của những chuyện
đã xảy ra năm nay.
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Thưa
là cách nay đúng bảy năm, vào cuối năm 2007, kinh tế Mỹ
bị suy trầm sau bảy năm tăng trưởng khả quan dù Hoa Kỳ
khi đó đang có chiến tranh. Thế rồi ở giữa chu kỳ suy
trầm, Mỹ lại bị khủng hoảng tài chính vào Tháng Chín
năm sau khiến cả thế giới bị Tổng suy trầm trong các
năm 2008-2009, kể cả ba đầu máy kinh tế mạnh nhất địa
cầu là Hoa Kỳ, Âu Châu và khối Đông Á rất năng động.
Khi
ấy người ta đánh giá sai khá nhiều vấn đề, về sau
mới biết là không chỉ có nước Mỹ mới bị khủng
hoảng tài chính từ nạn bể bóng đầu cơ mà khối Âu
Châu còn bị nặng hơn nữa và vì nhiều vấn đề sâu xa
hơn, cơ bản là nạn vay mượn quá khả năng thanh toán
của nhiều nước công nghiệp hóa. Đấy là về nhận
thức. Về thực tế thì ngần ấy quốc gia giàu nghèo đều
cố ngăn chặn hiệu ứng suy trầm với kết quả không
đều. Ngày nay, và năm tới, ta đang bước qua một giai
đoạn khác.
.
Kinh
tế Việt Nam
.
Kính
Hòa : Xin
hỏi ngay một câu thưa ông. Thính giả của chúng ta có
thể muốn biết là từ cái mốc thời gian 2008 mà nhìn
vào Việt Nam thì người ta có thể rút tỉa được bài
học gì ?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Gần
đến ngày Tết nhất, tôi xin lấy một ẩn dụ vui vui cho
dễ nhớ. Năm 2007 là khi Việt Nam vừa được gia nhập Tổ
chức Thương mại Thế giới WTO sau 15 năm đệ đơn và
thương thuyết. Khi ấy, Việt Nam quá hồ hởi với viễn
ảnh hội nhập vào kinh tế toàn cầu nên như cô gái thơ
đã vay tiền mua áo đẹp, nào ngờ lại bị mưa lớn vào
năm 2008 nên bị khủng hoảng với nạn lạm phát và nguy
cơ rách áo là bể bóng đầu cơ. Từ đó, Việt Nam rơi
vào hoàn cảnh lưỡng nan là vừa phải kích thích kinh tế
để khỏi bị suy trầm, lại vừa canh chừng nạn lạm
phát !
Xin
nói thêm cho rõ là Trung Quốc cũng chẳng khá hơn mà còn
tệ hơn, với kế hoạch kích thích lớn lao chưa từng
thấy và ngay nay đang mắc nợ ngập đầu mà có khi còn
bị nguy cơ giảm phát. Giảm phát là gì thì diễn đàn
này của chúng ta đã có dịp trình bày từ cuối tháng
10.
.
Kính
Hòa : Bây
giờ ra khỏi chuyện Việt Nam, thưa ông từ thời điểm
2008 mà nhìn vào tương lai thì đâu là những chuyển động
lớn của kinh tế thế giới khả dĩ tác động vào kinh
tế năm tới ?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Tôi
nhắc lại chuyện xa xưa từ bảy năm trước để chúng
ta tự cảnh giác về nhận thức hay khả năng đánh giá
thật ra rất giới hạn của con người.
Nói
về các chuyển động lớn thì sau bảy năm ứng phó của
ngần ấy khối kinh tế, Hoa Kỳ tưởng như là thủ phạm
của mọi vấn đề cho nhân loại lại phục hồi tương
đối khá hơn cả nếu so sánh với Âu Châu và Nhật Bản.
Một hậu quả sẽ có ảnh hưởng toàn cầu là đồng Mỹ
kim đã và sẽ lên giá trong thời gian tới nếu so với
các ngoại tệ mạnh khác. Ngược lại, vì các khối kinh
tế kia chưa ra khỏi khó khăn nên tiếp tục kích thích
bằng biện pháp tiền tệ và tín dụng, như bơm tiền và
hạ lãi suất, khiến đồng bạc của họ lại càng mất
giá so với tiền Mỹ. Đó là trường hợp của Nhật Bản,
Âu Châu, Trung Quốc, Nam Hàn, Singapore hay Thái Lan, v.v...
Kết quả là trong năm tới, chúng ta sẽ chứng kiến điều
mà diễn đàn này đã phân tích vào tuần trước đó là
một trận chiến về ngoại tệ và Việt Nam sẽ lâm vào
hoàn cảnh vừa trái chiều vừa có rất nhiều biến động
ngoại hối.
.
Tình
hình kinh tế Trung Quốc
.
Kính
Hòa : Hai
lần liền, ông vừa nhắc đến Trung Quốc, là nền kinh
tế đứng hạng nhì của thế giới nếu kể về sản
lượng và thật ra cũng chi phối sinh hoạt kinh tế toàn
cầu. Thưa ông, trong năm nay, lãnh đạo xứ này đã ứng
phó ra sao và qua năm tới tình hình kinh tế Trung Quốc sẽ
là gì ?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Tôi
sở dĩ phải trở về chuyện 2008 để chúng ta đánh giá
khác về thực tế hay lý luận kinh tế. Vào thời điểm
ấy, từ rất nhiều nơi, kể cả nước Mỹ này, người
ta kết luận sai rằng đây là một vụ khủng hoảng của
tư bản chủ nghĩa hay kinh tế thị trường. Họ còn gián
tiếp nhìn lệch rằng hệ thống kinh tế thuộc loại tư
bản nhà nước với khả năng kiểm soát thị thường như
của Trung Quốc mới là giải pháp cho tương lai. Nhiều
người ở Hà Nội có lẽ đã nghĩ vậy !
Sự
thật là sau 30 năm tăng trưởng, hệ thống kinh tế Trung
Quốc đã tích lũy nhiều vấn đề nên có nhu cầu chuyển
hướng để cải cách. Đúng vào lúc đó, nghĩa là các
năm 2007-2008, thế giới lại bị khủng hoảng rồi Tổng
suy trầm. Kết cuộc thì Trung Quốc đã chẳng cải cách
mà từ cuối năm 2008 còn tăng chi và mở vòi tín dụng ào
ạt bơm tiền vào kinh tế nên gây ấn tượng hay ảo giác
phồn vinh khi thế giới đang bị trì trệ. Trong khi đó xứ
này lại nhồi thêm nguy cơ khủng hoảng tài chính vào
những thất quân bình cơ cấu đã tích lũy từ lâu, khi
đà tăng trưởng bắt đầu suy giảm.
.
Kính
Hòa : Thưa
ông, năm qua, lãnh đạo Trung Quốc có nói đến việc cải
cách, họ có làm hay không ?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Thưa
là sau Hội nghị Trung ương kỳ Ba của Khóa 18 vào cuối
năm 2013, lãnh đạo Trung Quốc đề ra yêu cầu cải cách,
lấy tiêu thụ nội địa làm sức đẩy cho đà tăng
trưởng để thay đầu tư và xuất khẩu. Nhưng diễn đàn
này của chúng ta đã hoài nghi khả năng đó vì sức cản
của các nhóm lợi ích trong hệ thống kinh tế lệch lạc
của họ chả khác gì Việt Nam.
Quả
nhiên là suốt năm 2014 này, việc chuyển hướng lại bị
trì hoãn, chính quyền còn tiếp tục kích thích kinh tế
để giữ đà tăng trưởng. Giới kinh tế Bắc Kinh cho
rằng khi đà tăng trưởng sụt tới mức 7% thì họ sẽ
có vấn đề và nếu giảm tới 6% thì đấy là kịch bản
"hạ cánh nặng nề" cho nên cố duy trì chỉ tiêu
7,5% như Thủ tướng Lý Khắc Cường đã nói hôm mùng 10
Tháng Chín tại Thiên Tân trong Thượng đỉnh Kinh tế gọi
là "Davos Mùa Hè". Hậu quả năm tới và trong
nhiều năm nữa là kinh tế Trung Quốc sẽ có đà tăng
trưởng thấp hơn mà lại bị nhiều bất trắc hơn.
.
Kính
Hòa : Kết
hợp hai chuyện giữa hai bờ Thái Bình Dương là Trung Quốc
và Hoa Kỳ, ở giữa có kinh tế Việt Nam đang buôn bán
với cả hai nước, thì ông nghĩ rằng trong năm tới,
chuyển động lớn khả dĩ gây ra biến động sẽ là
những gì ?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Nếu
nhìn toàn cảnh trong lâu dài, có một sự chuyển động
đáng chú ý là cái thế cung cầu của các loại nguyên
nhiên vật liệu ta gọi chung là "thương phẩm"
hay "commodities".
Khi
kinh tế Tầu tăng trưởng mạnh trong cả chục năm thì
các loại thương phẩm đều lên giá vì nhu cầu rất lớn
của một quốc gia tôi gọi là "đói ăn, khát dầu và
thiếu nước". Khi kinh tế xứ này suy giảm - và tất
yếu suy giảm như nhiều tiền lệ khác, từ Âu Châu đến
Mỹ hay Nhật - thì giá thương phẩm sẽ sụt, điển hình
là đồng, thau, quặng sắt và nhất là dầu khí.
Trong
khi đó, cũng vì dầu khí lên giá nên giới sản xuất
phải tìm giải pháp thay thế và Hoa Kỷ đã sớm áp dụng
công nghệ mới để đào dầu nhiều hơn nên góp phần
nâng số cung trên toàn cầu. Kết quả năm nay là dầu thô
sụt giá và còn sụt giá mạnh trong nhiều năm tới. Đấy
là một chuyển động lớn, tương tự như hiện tượng
Mỹ kim lên giá. Chuyển động này dễ gây ra nhiều biến
động mà người ta nên thấy trước để phòng ngửa.
.
Kính
Hòa : Chúng
tôi xin tạm tổng kết phần trao đổi vừa rồi ở ba
chuyện lớn có ảnh hưởng đến kinh tế năm 2015. Thứ
nhất là dầu thô sụt giá mạnh ; thứ nhì Mỹ kim còn
lên giá ; thứ ba là trận chiến ngoại hối bên ngoài Hoa
Kỳ vì nhiều nước vẫn bơm tiền kích thích kinh tế làm
đồng bạc càng sụt giá nữa. Những chuyển động này
sẽ có hậu quả ra sao trong năm tới ?
Nguyễn-Xuân
Nghĩa : Khi
dầu thô hay thương phẩm sụt giá thì quốc gia sản xuất
bị lỗ và quốc gia tiêu thụ có lời. Việt Nam bán dầu
mà mua xăng thì bị hậu quả trái chiều là thu nhập ít
hơn về ngoại tệ lẫn ngân sách khi dầu sụt giá từ
30% đến 50% hoặc còn sụt hơn nữa nếu dầu thô rơi đến
mức 40-50 đô la một thùng. Nhưng ngược lại, giới tiêu
thụ xăng dầu và điện năng thì có lợi nhờ dầu nhập
với giá thấp hơn và ngân sách nhà nước có thể bớt
được gánh nặng trợ giá.
Khi
ấy, nhà nước giữ vị trí điều tiết quan trọng và tế
nhị giữa các tập đoàn dầu khí quốc doanh và điện
lực nên đòi hỏi một trình độ quản lý cao, nhất là
khi mình mua bán loại hàng hóa chiến lược này bằng Mỹ
kim, một ngoại tệ đang lên giá. Do kinh nghiệm quá khứ,
tôi e là người dân sẽ bị cảnh "họa vô đơn chí",
là không hưởng lợi ích gì từ việc giá xăng giảm mà
còn bị thiệt khi ngân sách hao hụt vì dầu sụt giá và
đồng bạc bị dao động mạnh trước đà tăng giá của
Mỹ kim.
Vì
thời lượng có hạn, tôi chỉ xin nói thêm là dầu thô
sụt giá thì có vẻ có lợi cho một xứ tiêu thụ là
Trung Quốc, nhưng cũng vì vậy mà xứ này càng đình hoãn
việc chuyển hướng và cải cách hiệu năng tiêu thụ.
Trong khi đó, vì các nền kinh tế Âu Châu và Nhật Bản
đều sa sút nên sức nhập khẩu sẽ giảm và dù Bắc
Kinh có cho phá giá đồng Nguyên hơn nữa thì cũng khó
xuất cảng mạnh để thoát hiểm. Kết luận thì năm 2015
sẽ là một thử thách lớn cho cả Hà Nộị và Bắc
Kinh.
.
Kính
Hòa : Xin
cảm tạ ông Nghĩa về cuộc trao đổi này.
.
Kính
Hòa,
phóng viên RFA thực hiện
.
-------------------
.
Bài
đọc thêm :
.
Giá
dầu giảm : 'Chuyển rủi thành may' (BBC, 03/12/2014)
Việt
Nam có thể có các biện pháp để kiềm chế tác động
của việc giá dầu giảm và mang lợi về cho nền kinh tế,
theo ý kiến một chuyên gia trong nước.
Nhận
định trên được Tiến sĩ kinh tế Lê Đăng Doanh đưa ra
trong cuộc phỏng vấn với BBC ngày 3/12.
Trước
đó, phát biểu trong buổi họp báo chính phủ thường kỳ
hôm 2/12, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Việt Nam, ông
Nguyễn Văn Nên cảnh báo tình trạng giá dầu giảm đang
gây ra những tác động tiêu cực đối với thu ngân sách.
"Chính
phủ đã báo cáo kế hoạch cân đối ngân sách với Quốc
hội, đã dự tính giá dầu ở mức 100 đôla/thùng",
ông được báo trong nước dẫn lời nói.
"Hiện
tại, giá dầu đã giảm khoảng 30 đôla/thùng và con số
này còn có thể thay đổi".
"Chúng
ta tính rằng, mỗi thùng dầu giảm một đôla thì ngân
sách mất 1.000 tỷ đồng và như thế chúng ta dự tính
nếu năm 2015, con số trên dưới 80 đôla/thùng thì chúng
ta mất 20.000 tỷ đồng".
BBC
:
Tình trạng giá dầu lao dốc đang ảnh hưởng tới kinh tế
và ngân sách của Việt Nam như thế nào, thưa ông ?
Lê
Đăng Doanh : Giá
dầu giảm làm nguồn thu ngân sách của Việt Nam bị ảnh
hưởng khá rõ rệt.
Trước
đây xuất khẩu dầu lửa đem lại cho Việt Nam nguồn thu
ngân sách đến 20%. Có năm cũng có giảm xuống 11% hay 15%
tùy theo sản lượng khai thác hoặc giá dầu trên thế
giới.
Thủ
tướng chính phủ Việt Nam đã chỉ đạo Bộ Tài chính
tìm những nguồn thu thay thế và có các khoản tiết kiệm
chi tiêu hoặc tăng cường phát hành trái phiếu.
Nhưng
việc giá dầu giảm cũng có thể có lợi.
Việt
Nam nhập rất nhiều sản phẩm dầu lửa như xăng dầu.
Số xăng dầu nhập hàng năm cao hơn số dầu thô xuất
khẩu.
Việt
Nam cũng nhập khá nhiều sản phẩm dầu lửa khác như
phân bón, chất dẻo, sợi tổng hợp.
Tất
cả những sản phẩm này nếu giá giảm xuống thì sẽ
giúp Việt Nam có điều kiện giảm giá và kiềm chế lạm
phát, làm nguồn thu thực tế của người dân được lợi.
Nhưng
cho đến nay cuộc họp của chính phủ cuối tháng 11 vừa
rồi, tôi thấy chưa đề cập đến các khoản có lợi
cho kinh tế Việt Nam từ việc giảm giá dầu.
Nếu
Việt Nam biết tận dụng thì có thể giảm đáng kể
thiệt hại từ việc giảm giá dầu, thúc đẩy khu vực
kinh tế tư nhân, ổn định kinh tế vĩ mô.
BBC
:
Một số ý kiến từ giới chuyên gia đã quan ngại rằng
giá dầu có thể chạm ngưỡng 50 đôla/thùng vào đầu
năm sau. Ông đánh giá thế nào về nguy cơ này và tác
động của nó đối với Việt Nam ?
Lê
Đăng Doanh : Tôi
cho rằng Ả Rập Saudi có thể đang sử dụng vũ khí dầu
lửa để gây khó cho Mỹ.
Mỹ
nhờ dùng công nghệ áp suất thủy lực cao có thể khai
thác dầu từ đá phiến ở đáy đại dương.
Nhưng
giá thành của công nghệ đó là khoảng 62-65 đôla một
thùng.
Ả
Rập Saudi với công nghệ và điều kiện khai thác thuận
tiện hơn nhiều, nếu có thể giảm giá xuống 60 đôla
một thùng thì việc khai thác của Hoa Kỳ có thể bị
thua lỗ.
Tôi
nghĩ rằng đây là một tính toán chiến lược và có lẽ
Hoa Kỳ và Ả Rập Saudi sẽ phải bàn luận với nhau để
làm sao không dẫn tới một cuộc chiến dầu lửa giữa
OPEC và Hoa Kỳ.
BBC
:
Ông nghĩ gì khi tình trạng dầu giảm giá lại xảy ra
ngay giữa lúc nợ công của Việt Nam đang chạm ngưỡng
an toàn ?
Lê
Đăng Doanh : Dĩ
nhiên đó là một điều rất không may mắn.
Nhưng
nhiều khi điều không may mắn đó có thể thúc đẩy công
cuộc cải cách.
Trong
trường hợp này tôi hy vọng là sẽ giúp đẩy mạnh cải
cách ngân sách và dùng tiền của dân quá hiệu quả hơn.
No comments:
Post a Comment