ĐÔLA MẤT GIÁ : HIỆN TƯỢNG KHÔNG THỂ ĐẢO NGƯỢC? (Thanh Hà / RFI)

 

Đô la mất giá : Hiện tượng không thể đảo ngược ?

Thanh Hà  -  RFI

Đăng ngày: 19/09/2025 - 16:08

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20250919-%C4%91%C3%B4-la-m%E1%BA%A5t-gi%C3%A1-hi%E1%BB%87n-t%C6%B0%E1%BB%A3ng-kh%C3%B4ng-th%E1%BB%83-%C4%91%E1%BA%A3o-ng%C6%B0%E1%BB%A3c

 

Mỹ muốn ghìm giá đô la. Tỷ giá đô la Mỹ so với đồng tiền chung châu Âu euro rơi xuống mức thấp nhất từ 4 năm trở lại đây trong phiên giao dịch hôm 17/09/2025. Khuynh hướng này có nguy cơ kéo dài với quyết định của Ngân Hàng Trung Ương Mỹ giảm lãi suất chỉ đạo. Giới đầu tư lo ngại một cuộc chiến tiền tệ giữa đồng đô la, nhân dân tệ Trung Quốc và euro của khu vực đồng tiền chung châu Âu.   

 

HÌNH :

Đô la Mỹ AP - Elise Amendola

 

Trong 8 tháng đầu năm 2025 đơn vị tiền tệ của Mỹ mất giá 11 % so với  « một rổ ngoại tệ », (gồm euro của châu Âu, đồng bảng Anh, đồng yen Nhật Bản, franc Thụy Sĩ, đô la Canada …). So với đồng tiên chung châu Âu, hiện tại, một euro tương đương với 1,18 đô la Mỹ. Tỷ giá hối đoái này bất lợi cho các du khách Mỹ tham quan châu Âu, bất lợi cho các hãng sản xuất của châu Âu muốn xuất khẩu sang Hoa Kỳ : Mỹ là thị trường lớn nhất của các tập đoàn sản xuất mỹ phẩm Pháp với doanh thu hàng năm lên tới 3 tỷ đô la, nhưng vì đô la mất giá so với euro, xuất khẩu nước hoa của Pháp sang Hoa Kỳ giảm 12 % trong 6 tháng đầu năm 2025, theo thống kê của Hải quan Mỹ.

 

80 % thân chủ của Deutsche Bank mua bảo hiểm

 

Ngân hàng Đức Deutsche Bank ghi nhận : nhu cầu đầu tư của các khách hàng châu Âu vào Mỹ « vẫn vững mạnh » để tận dụng sức hấp dẫn của thị trường tài chính Wall Street hiện nay nhưng ngày càng có nhiều thân chủ của Deutsche Bank mua bảo hiểm đề phòng « đồng đô la Mỹ biến động bất thường ». Đây là một « hiện tượng hiếm hoi » phán ảnh « mối lo ngại từ phía các nhà đầu tư ngoại quốc muốn bắt rễ vào Hoa Kỳ » theo giải thích từ kinh tế gia George Saravelos thuộc ngân hàng này.

 

Trả lời nhật báo kinh tế Pháp Les Echos, ông giải thích « Cho đến cuối 2024 các nhà đầu tư ngoại quốc vào Mỹ không tìm cách đề phòng rủi ro tỷ giá hối đoái của đồng đô la dao động thất thường ». Nhưng dưới nhiệm kỳ của tổng thống Donald Trump thì khác. Chính sách kinh tế « hung hăng » của Mỹ về thương mại, cộng thêm với « áp lực » của Nhà Trắng, đe dọa tính độc lập của Ngân Hàng Trung Ương Hoa Kỳ - Cục Dự Trữ Liên Bang FED làm « hủy hoại mức độ tín nhiệm với đồng đô la ».  

 

Về « ngắn hạn », lãi suất ngân hàng Mỹ giảm, có nghĩa là đầu tư vào Mỹ kém lãi. Mọi người chờ đợi, trong những tuần lễ tiếp theo, các nhà đầu tư quốc tế bán đi bớt đô la để đưa vốn sang những thị trường « tốt hơn, an toàn hơn » như châu Âu hay Thụy Sĩ chẳng hạn. Bán bớt đô la để tích trữ vàng cũng là một giải pháp « không tệ » do giá vàng đang tăng lên cao và « dễ kiếm lời ».  

 

 

Mỹ hài lòng với đồng đô la mất giá

 

Nhìn rộng ra hơn, có nhiều lý do cho thấy đô la mất giá « trong một thời gian  dài ». Đầu tiên hết là chính quyền Trump chủ trương « ghim giá đô la để tạo sức cạnh tranh cho nền công nghiệp của Mỹ » như Scott Bessent, bộ trưởng Tài Chính Mỹ đã ghi nhận. Đô la « mềm giá » thì hàng của Mỹ sẽ trở nên « hấp dẫn hơn », tăng khả năng cạnh tranh cho cách nhà sản xuất của Hoa Kỳ. Cùng với Stephen Miran, người vừa được tổng thống Trump bổ nhiệm vào hội đồng các thống đốc Fedreal Reserve, bộ trưởng tài chính Bessent hoạch định chính sách tiền tệ của Mỹ hiện nay.  

 

Tháng 11/2024, Stephen Miran đã công bố cặn kẽ những bước để thực hiện điều mà « chiến lược gia » về tiền tệ và tài chính này báo trước sẽ là một « cuộc Big bang ».

 

Kế hoạch đó gồm 3 đoạn : Mở một cuộc thương chiến « tàn khốc » để buộc các đối thủ phải cầu cạnh Washington. Bước kế tiếp, Mỹ « giả vờ » đồng ý nhượng bộ về thuế quan  đổi lại đòi các chủ nợ « bán bớt đồng đô la », qua đó giảm tỷ giá hối đoái của đồng tiền Mỹ. Ở giai đoạn cuối cùng Washington sẽ đòi các chủ nợ thay thế công trái phiếu của Mỹ họ đang nắm giữ bằng những « công trái có giá trị cả trăm năm ».

 

Đây là giải pháp để « giảm nhẹ gánh nặng nợ nần » của nước Mỹ, giảm bớt lãi suất tín dụng mà hàng năm chính quyền Liên Bang vẫn phải thanh toán cho các chủ nợ nước ngoài mà đứng đầu là Nhật Bản, Trung Quốc và Liên Hiệp Châu Âu.

 

Trả lời RFI tiếng Việt hồi tháng 4/2025 giáo sư Eric Monnet, trường Paris School of Economics từng giải thích : Một trong hai cách để làm giảm giá trị đồng đô la là đòi Ngân Hàng Trung Ương giảm lãi suất chỉ đạo. Đây là điều mà sau nhiều tháng « kháng cự » cuối cùng hôm 17/09/2025 thống đốc Powell đã nhượng bộ.

 

Lý dó thứ hai khiến thị trường nghi ngờ khả năng đồng tiền Mỹ lấy lại được niềm tin từ các nhà đầu tư xuất phát từ lo ngại chính sách kinh tế và thuế quan « tai hại »  của Nhà Trắng đe dọa tăng trưởng của Hoa Kỳ.

 

 

Đô la còn rớt giá thêm 4 % 

 

Ngân hàng Goldman Sachs dự báo đô la ít có khả năng phục hồi trong năm nay và hiện tượng này sẽ kéo dài. Một số khác bi quan hơn thậm chí còn cho rằng, đô la sẽ mất giá thêm 4 % nữa trong những tháng sắp tới. Hãng tin Mỹ Bloomberg trích dẫn giới trong ngành không loại trừ kịch bản « đô la Mỹ sụp đổ » với tỷ lệ hối đoái có thể lên tới 1 euro đổi lấy 1,35 đô la (thay vì 1,18 đô la như trong phiên giao dịch hôm 16/09/2025)

 

Nhưng, một đồng đô la « yếu » không hẳn đã bất lợi cho Mỹ. Câu hỏi được giới tài chính đặt ra hiện nay là sự suy yếu đó có đe dọa quy chế đặc biệt của đơn vị tiền tệ Hoa Kỳ hay không, câu trả lời là không, kể cả trong trường hợp đô la có mất giá từ « 15 đến 20 % trong một khoảng thời gian nhất định » như Stephen Jen, đồng giám đốc quỹ đầu tư Eurizon SLJ, trụ sở tại Luân Đôn đã ghi nhận.

 

Đối với Hoa Kỳ và chủ nghĩa « đặt quyền lợi của nước Mỹ lên trên hết » thì sự suy yếu đó có nghĩa là quốc gia này sẽ mất đi những « ưu thế » so với phần còn lại của thế giới hay không ?

 

Câu trả lời hiện tại cũng là không, bởi tới nay, các quốc gia « thặng dư mậu dịch với Mỹ » (như Trung Quốc hay châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc …) và nhận thành toán bằng đồ la (như các quốc gia xuất khẩu dầu hỏa ở Trung Đông…) luôn dùng khối đô la đó có được để « đầu tư trở lại vào Hoa Kỳ » dưới nhiều hình thức khác nhau, hoặc là mua công trái phiếu của chính phủ Mỹ, hoặc mua vào cổ phần của các tập đoàn Mỹ … Điều đó làm nên « sức mạnh » và sức « hấp dẫn » của Hoa Kỳ. Có điều mô hình đó đang bị chiến tranh thương mại của tổng thống Trump thách thức, như Steve Englander, thuộc ngân hàng Anh Standard Chartered ghi nhận.

 

 

7.000 tỷ đô la nợ công và 18.000 tỷ cổ phần của Mỹ trong tay các nhà đầu tư nước ngoài

 

Dù vậy theo thăm dò gần đây của ngân hàng Mỹ Bank of America, 50 % những người được hỏi cho biết họ « có thể sẽ đánh giá lại » việc đầu tư vào Mỹ nếu đô la « mất giá trong một thời gian lâu dài » nhất là hiện tại « 7.000 tỷ đô la nợ của chính phủ Mỹ (dưới dạng công trái phiếu) và 18.000 tỷ đô la cổ phiếu của các tập đoàn Mỹ do các chủ nợ nước ngoài nắm giữ ».

 

Thêm một dấu hiệu khác cho thấy các chủ nợ của Hoa Kỳ không còn « yên tâm » : từ tháng 4/2025 chính phủ Mỹ phải đi vay tín dụng dài hạn 10 năm với lãi suất gần 4,5 %. Lý do nhiều người lo rằng, lạm phát, chính sách thuế quan của ông Trump đè năng lên tăng trưởng của Hoa Kỳ. Cùng lúc, chiến tranh thương mại với Trung Quốc vẫn tồn tại và cũng không có dấu hiệu nào báo trước Nhà Trắng kềm hãm được các mức thâm hụt ngân sách và thương mại.

 

Dave Rolley thuộc quỹ đầu tư Loomis Sayles, trụ sở tại Boston, được báo Les Echos trích dẫn cho biết, công ty này đang từng bước « hướng dẫn và khuyến khích các thân chủ chuyển hướng đầu tư sang khu vực đồng euro và Nhật Bản ». Đương nhiên hai thị trường này không đủ sức để « thay thế » thị trường của Hoa Kỳ, nhưng Loomis Sayles nhận thấy « nếu có đầu tư vào Mỹ thì xu hướng chung là nhắm tới các dự án không vượt quá ngưỡng 10 năm »

 

 

Tiền ảo thay cho tiền thật

 

Cuối cùng trong bài viết hôm 16/09/2025 Jean Marc Vittori trên báo Les Echos đưa ra thêm một giải thích về ý đồ của Washington muốn ghìm giá đô la : Hoa Kỳ đang chuẩn bị thay thế đồng tiền thật đó bằng tiền ảo crypto : bên cạnh những « ồn ào » của thị trường vì giá vàng tăng cao, vì những chuyển biến trên thị trường năng lượng quốc tế bị các cuộc xung đột chi phối, vì những hiệp đấu triền miên giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trên mặt trận thương mại … cốt lõi của vấn đề nằm liên quan đến « một trận chiến tiền tệ xoay quanh ba trục : eurozone, Trung Quốc và Mỹ ». « Mỗi bên đều có những mục đích và công cụ riêng ».

 

Mỹ thường xuyên lên án các đối tác (hay đối thủ) thao túng tiền tệ, nhưng chính Washington mới là bên khai thác triệt để công cụ tiền tệ đó để áp đặt luật chơi với thế giới. Nhận thức được rằng vai trò của đô la đang bị suy yếu, đồng tiền Mỹ bắt đầu bị một số đối thủ tiềm tàng cạnh tranh, Nhà Trắng đánh cược vào « sức mạnh trong tương lai của tiền ảo stablecoin » : đây là một đơn vị tiền tệ kỹ thuật số được các tài sản an toàn bảo đảm và cũng là « phiên bản digital » của đô la hiện nay, với tất cả những « đặc quyền » mà Mỹ đang có được với đồng đô la thật hiện tại.

 

Trong kế hoạch « chuyển đổi từ tiền thật sang tiền ảo đó », Trung Quốc đang « theo sát nút » Hoa Kỳ. Bắc Kinh muốn « thoát bóng » đô la bằng cách xây dựng một hệ thống tiền tệ khác để thay thế. Mỹ có đồng « stablecoin » thì Trung Quốc đánh cược vào đồng « tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương CBDC » và DBDC bắt đầu được sử dụng « ngoài phạm vi biên giới » lãnh thổ Trung Quốc.

 

Về phía châu Âu, tác giả bài báo nhìn nhận Bruxelles đang phát triển hệ thống tiền digital nhưng khác với Washington hay Bắc Kinh, Bruxelles « không có hẳn một chiến lược rõ ràng », Liên Âu cũng không có được trọng lượng tài chính như Mỹ, hay thương mại của Trung Quốc để có thể dễ dàng khẳng định vị trí của đồng tiền ảo châu Âu với phần còn lại trên thế giới, đặc biệt là tại châu Á.