TỰ DO NGÔN LUẬN NHÌN TỪ VỤ JIMMY KIMMEL (Hiếu Chân / Người Việt)

 

Tự do ngôn luận nhìn từ vụ Jimmy Kimmel

Hiếu Chân/Người Việt

September 19, 2025 : 8:02 PM

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/tu-do-ngon-luan-nhin-tu-vu-jimmy-kimmel/#google_vignette

 

Sự kiện đài truyền hình ABC đình chỉ vô thời hạn chương trình hài hước đêm khuya rất nổi tiếng của ông Jimmy Kimmel đang gây nên một cuộc tranh luận gay gắt về quyền tự do ngôn luận của người Mỹ – một quyền thiêng liêng được quy định trong Tu Chính Án Thứ Nhất. Quyền tự do ngôn luận của ông Kimmel có bị xâm phạm khi ông bị “cắt sóng?”

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/09/A1-Tu-do-ngon-luan-Jimmy-Kimmel-1920x1280.jpg

Ông Jimmy Kimmel phát biểu trên sân khấu ABC tại The Langham Huntington, Pasadena, California, hôm 5 Tháng Hai, 2019. (Hình minh họa: Frederick M. Brown/Getty Images)

 

Lời mở đầu của Hiến Pháp Hoa Kỳ công nhận công dân có quyền tự do bất đồng ý kiến với nhau, kể cả những vấn đề gây tranh cãi như sống và chết, chiến tranh và hòa bình, kiểm soát súng đạn, bảo hiểm y tế hoặc phê phán chính sách của nhà cầm quyền. Tự do ngôn luận tuy vậy không phải là vô hạn mà bị hạn chế trong những trường hợp cực đoan, có thể gây hại ngay lập tức cho cộng đồng hoặc kích động hành vi bạo lực.

 

Vì sao Jimmy Kimmel bị đình chỉ?

 

Ông Jimmy Kimmel bị “cắt sóng” sau chương trình “Jimmy Kimmel Live!” tối Thứ Hai, 15 Tháng Chín, trong đó ông nói “băng đảng” MAGA “đang làm tất cả những gì có thể làm để ghi điểm chính trị” từ vụ ám sát nhà hoạt động cánh hữu Charlie Kirk. Ông cũng chế giễu ông Donald Trump, tổng thống Mỹ, khi cho chiếu lại một đoạn phim, khi nhà báo hỏi ông Trump cảm xúc của ông sau cái chết của ông Kirk, ông Trump lại nói về công trình xây dựng Phòng Khiêu Vũ mới ở Tòa Bạch Ốc. “Đây không phải là cách một quý ông thương tiếc người mà ông ta coi là bạn, chỉ là kiểu thương tiếc của cậu bé 4 tuổi sau cái chết của chú cá vàng,” ông Kimmel giễu.

 

Hai hôm sau, ông Brendan Carr, chủ tịch Ủy Ban Truyền Thông Liên Bang (FCC) – cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép hoạt động cho các hệ thống phát thanh truyền hình toàn nước Mỹ – cho rằng, nhận định của ông Kimmel là một phần trong nỗ lực nói dối với công chúng Mỹ và FCC đang tìm cách “sửa chữa.” “Chúng tôi có thể xử lý chuyện này theo cách nhẹ nhàng hoặc cứng rắn,” ông Carr nói.

 

 

Sau phát ngôn của ông Carr, tập đoàn truyền thông Nexstar Media Group thông báo họ sẽ ngừng phát sóng chương trình Jimmy Kimmel Live! trên 32 đài truyền hình của họ liên kết với hệ thống truyền hình ABC. Nexstar làm chủ mạng lưới đài địa phương lớn nhất nước Mỹ, tiếp sóng chương trình của các mạng truyền hình lớn, trong đó có hệ thống truyền hình ABC. Quyết định của Nexstar dẫn tới việc tập đoàn giải trí Disney – ông chủ của ABC – cũng quyết định đình chỉ vô thời hạn chương trình tấu hài đêm khuya của ông Jimmy Kimmel mặc dù đây là chương trình có lượng khán giả lớn và đã phát sóng hơn 20 năm.

 

 

Tổng Thống Trump, trên phi cơ trở về Mỹ sau chuyến công du Anh, khen ngợi hành động của ông Carr, đồng thời nói rằng các đài truyền hình thường chỉ trích ông chính là “cánh tay nối dài của đảng Dân Chủ” và nên bị tước giấy phép hoạt động. Ông Trump cũng hối thúc FCC tăng cường giám sát các đài địa phương tiếp sóng chương trình của các mạng truyền hình lớn.

 

Có một chi tiết nên lưu ý là tập đoàn Nexstar Media đang cạnh tranh quyết liệt với đối thủ cạnh tranh Sinclair trong thương vụ thâu tóm đối thủ nhỏ hơn là Tegna với giá $3.54 tỷ, trở thành tay chơi lớn nhất trong lĩnh vực truyền hình, phủ sóng đến 80% số gia đình Mỹ và cạnh tranh hiệu quả về doanh thu quảng cáo với các tập đoàn công nghệ như Google, Facebook, TikTok. Thương vụ này cần phải được FCC phê chuẩn, Nexstar cần phải “lấy lòng” ông Carr và đó có thể là lý do mà chương trình của ông Kimmel nhanh chóng bị Nexstar đình chỉ, dẫn tới quyết định tương tự của Disney.

 

Kimmel kiện được không?

 

Đến đây có thể thấy rằng, chương trình đêm khuya của ông Jimmy Kimmel bị đình chỉ theo quyết định của một doanh nghiệp tư nhân, cụ thể là của ban lãnh đạo đài ABC, không trực tiếp theo lệnh ông Trump, ông Carr hay FCC. Luật liên bang cấm FCC thu hồi giấy phép của các đài truyền hình chỉ vì chính quyền không thích nội dung hoặc diễn ngôn trong các chương trình phát sóng.

 

Theo một số luật gia, ông Kimmel có thể kiện FCC vi phạm quyền tự do ngôn luận của ông nhưng thắng kiện là chuyện thiên nan vạn nan.

 

Tu Chính Án Thứ Nhất bảo vệ quyền tự do ngôn luận của công dân, giới hạn sự can thiệp của chính quyền; đồng thời không cho phép chính quyền gây áp lực với bên thứ ba – trong trường hợp này là đài ABC và đại công ty Disney – để “kiểm duyệt” hay thủ tiêu quyền tự do ngôn luận của cá nhân. Trong một vụ án năm 1963 ở tiểu bang Rhode Island, xét việc một cơ quan chính quyền đe dọa xử lý các nhà phát hành sách báo không chịu ngừng bán ra một số ấn phẩm mà họ cho là không phù hợp, Tối Cao Pháp Viện phán quyết rằng chính phủ không thể tạo ra “một hệ thống kiểm duyệt không chính thức.”

 

Để được bảo vệ theo các án lệ này, ông Kimmel phải chứng minh rằng, đài ABC đột ngột ra quyết định như vậy là do bị ông Carr và FCC đe dọa hoặc cưỡng bức chứ không phải thuyết phục trong giới hạn được phép. Đài ABC chắc chắn sẽ phủ nhận rằng họ hành động theo chỉ đạo của ông Carr.

 

Hơn nữa, đài ABC và tập đoàn Nexstar cũng có quyền tự do ngôn luận của riêng họ, họ có quyền không phát sóng những chương trình mà ban giám đốc cho rằng có thể gây thiệt hại cho công ty và không ai buộc được họ phải phổ biến những nội dung mà họ không đồng ý. Nếu ông Kimmel không chấp nhận bị đình chỉ chương trình, ông có quyền khởi kiện đài ABC nhưng cho dù thắng kiện đi nữa thì tòa án cũng không thể buộc đài ABC phải khôi phục và tiếp tục phát sóng chương trình của ông Kimmel vì điều đó vi phạm quyền tự chủ, tự do ngôn luận của chính đài này.

 

Từ Kimmel đến báo động về tự do ngôn luận

 

Chuyện đình chỉ chương trình của ông Jimmy Kimmel vốn chẳng to tát gì nhưng đã trở thành đề tài tranh cãi nóng, một phần vì sự chia rẽ và đối lập gay gắt trong dư luận Mỹ hiện nay. Sau vụ ám sát Charlie Kirk hôm 10 Tháng Chín, nhà cầm quyền và những tổ chức khuynh hữu đang săn lùng và thanh trừng những ý kiến đối lập một cách ráo riết, làm cho vụ Kimmel trở nên nổi bật.

 

Đặt trong bối cảnh chính quyền Trump liên tục tấn công vào các cơ quan truyền thông tư nhân như The Washington Post, ABC, CBS, The Wall Street Journal và The New York Times… – vốn thường chỉ trích những chính sách của chính quyền Trump – vụ Kimmel đang trở thành hồi chuông báo động về vi phạm quyền tự do ngôn luận của người Mỹ. Nhiều tiếng nói đã vang lên cả trong nghị trường lẫn trên đường phố phản đối cách đối xử của chính quyền Trump với truyền thông độc lập, coi đây là bước đi đến việc thủ tiêu các tiếng nói đối lập, tiến tới chế độ chuyên chế kiểu Trung Quốc hoặc Bắc Hàn.

 

Ngay sau khi ông Kirk bị ám sát, ông JD Vance, phó tổng thống, đã thúc giục những người ủng hộ ông Kirk truy tìm tất cả những ai “hân hoan” về vụ ám sát, “vạch mặt và báo cho ông chủ của chúng.” Bà Pam Bondi, bộ trưởng Tư Pháp, thề sẽ xử lý những ai tỏ ra vui mừng hoặc chế giễu cái chết của ông Kirk, coi đó như một “tội thù ghét.”

 

Đi xa hơn, Bộ Ngoại Giao thông báo sẽ truy tìm những công dân nước ngoài nào “khen ngợi, biện hộ hoặc coi nhẹ” cái chết của ông Kirk, sẽ trục xuất nếu họ đang ở Mỹ, hoặc không cấp thị thực nếu họ muốn xin vào Mỹ… Rõ ràng vụ ám sát Charlie Kirk đang là cái cớ để chính quyền Trump đẩy mạnh can thiệp vào sự biểu đạt ý kiến, cảm xúc của người Mỹ – chuyện tưởng như chỉ có trong xã hội Cộng Sản.

 

Lo ngại trước xu hướng đàn áp truyền thông lộ liễu và rộng lớn, các nhà lãnh đạo đảng Dân Chủ trong Quốc Hội như Thượng Nghị Sĩ Chuck Schumer (New York), trưởng Khối Thiểu Số Thượng Viện, công khai kêu gọi ông Brendan Carr từ chức hoặc Tổng Thống Trump phải sa thải ông ta.

 

 

Ông Schumer gọi ông Carr là “mối đe dọa riêng lẻ và lớn nhất đối với quyền tự do ngôn luận mà người Mỹ từng biết,” theo Reuters. Tất nhiên, ông Carr, một lý thuyết gia cực hữu, tác giả chương về quản lý truyền thông trong “Đề Án 2025” trước khi được ông Trump bổ nhiệm vào ghế lãnh đạo FCC, sẽ không bao giờ từ chức mà còn thề sẽ tiếp tục xử lý các hãng truyền thông và bảo vệ “lợi ích công cộng.”

 

Đáng chú ý là ngay cả những chính trị gia và nhà truyền thông cánh hữu cũng phản đối việc chính quyền Trump chèn ép truyền thông Mỹ. Thượng Nghị Sĩ Ted Cruz (Cộng Hòa-Texas) so sánh ông giám đốc FCC với ông trùm xã hội đen khi đưa ra lời đe dọa các cơ quan truyền thông Mỹ. Ông Cruz gọi phát ngôn của ông Carr là “nguy hiểm;” ông Cruz tự nhận bản thân ông đã bị Kimmel chế giễu trên sóng truyền hình “nhiều lần đến mức không đếm nổi” và ông ghét bình luận của ông Kimmel về ông Kirk. Nhưng “chúng ta không nên đe dọa dùng quyền lực chính phủ để đẩy ông ta khỏi sóng truyền hình,” ông Cruz nói.

 

Ông Karl Rove, nhà chiến lược chính trị nổi tiếng của đảng Cộng Hòa, gương mặt chủ chốt trong chính quyền Tổng Thống George W. Bush, cảnh báo: “Dùng vụ ám sát Charlie để biện minh cho cuộc trả thù các đối thủ chính trị là sai lầm và nguy hiểm. Nó sẽ càng chia rẽ và làm cho đất nước thêm cay đắng. Không có điều gì tốt sinh ra từ đó cả.”

 

Ông Tucker Carlson, nhà bình luận bảo thủ nổi tiếng nhất, thì cáo buộc chính quyền Trump đang dùng vụ ám sát Charlie Kirk để giẫm nát Tu Chính Án Thứ Nhất. “Tin tôi đi, nếu chuyện đó xảy ra thì bất tuân dân sự sẽ không được biện minh nữa. Bởi vì, nếu họ có thể bảo bạn nói những gì, suy nghĩ như thế nào… thì sẽ không có chuyện gì mà họ không thể làm cho bạn, bởi vì họ không còn coi bạn là con người. Họ không tin bạn có một linh hồn,” ông Carlson nói gay gắt trong chương trình đặc biệt The Tucker Carlson Show hôm Thứ Tư, 17 Tháng Chín, mà không nói rõ họ là ai.

 

Di sản của Charlie Kirk

 

Người Mỹ kinh hoàng và khinh bỉ vụ ám sát hèn hạ nhà hoạt động cánh hữu Charlie Kirk. Những bằng chứng mà cơ quan công lực công bố cho đến nay xác nhận ông Kirk bị giết chỉ vì nói lên quan điểm của mình một cách công khai, đúng lúc ông đang thực thi quyền tự do ngôn luận thiêng liêng của mình. Ám sát ông Charlie Kirk thay vì tranh luận với ông bằng lý lẽ là hành vi vi phạm tự do ngôn luận kinh tởm nhất. Hầu hết những người bảo thủ và cấp tiến đều lên án vụ bạo lực chính trị đó.

 

Nếu tôn trọng di sản của ông Kirk như họ tự nhận thì lẽ ra chính quyền Trump và những người bảo thủ, thay vì hạn chế thì nên mở rộng cửa hơn nữa cho tự do ngôn luận, để mọi người Mỹ không phân biệt tả hữu, đều có quyền nói lên tiếng nói của mình mà không sợ bị đàn áp, quấy rối, thậm chí bị mất mạng như ông Kirk. Như ông Tucker Carlson khẳng định: “Một con người có linh hồn, một người tự do phải có quyền nói những gì mà người đó tin, không phải để làm tổn thương người khác mà để bày tỏ quan điểm.” [qd]