ĐẰNG SAU VIỆC CAMPUCHIA . . . NỊNH TRUMP (Trúc Phương/Người Việt)

 

Đằng sau việc Cambodia… nịnh Trump

Trúc Phương/Người Việt

September 20, 2025 : 9:32 PM

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/dang-sau-viec-cambodia-ninh-trump/

 

Được xem là “đệ ruột” của Trung Quốc nhưng Cambodia ngày càng công khai nịnh ông Donald Trump, tổng thống Mỹ, kẻ thù số một của Bắc Kinh. Phần mình, Mỹ cũng nới lỏng chính sách hà khắc đối với Cambodia.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/09/A1-Cambodia-ninh-Trump-1920x1277.jpg

Sư sãi Cambodia xuống đường, cầm biểu ngữ ủng hộ ông Donald Trump, tổng thống Mỹ, hôm 10 Tháng Tám ở thủ đô Phnom Penh. (Hình: Tang Chhin Sothy/AFP via Getty Images)

 

Nếu không có gì thay đổi, Tháng Mười Một tới, Cambodia dự kiến tiếp ông Pete Hegseth, bộ trưởng Quốc Phòng, bàn về việc Cambodia có thể đồng ý cho tàu chiến Mỹ cập quân cảng Ream theo yêu cầu của Mỹ từ nhiều năm qua.

 

Cambodia có thật sự “khoái” Trump?

 

Trên bề mặt, Cambodia dường như đang trở thành một quốc gia… MAGA bên ngoài nước Mỹ. Dân Cambodia sùng bái Trump một cách đáng ngạc nhiên. Sư sãi xuống đường, cầm biểu ngữ ủng hộ Trump và các cố vấn chính phủ lẫn giới doanh nhân nước này ví tổng thống Mỹ như một vị thần.

 

Cái tên của Tổng Thống Trump bắt đầu “chiếm sóng” ở Cambodia đặc biệt sau khi ông Trump “dàn xếp” cuộc xung đột giữa Cambodia và Thái Lan vào Tháng Bảy. Bằng chiêu dọa đánh thuế “cho tụi bây chết cả đám” nếu hai bên không ngưng chiến cuộc, ông Trump đã làm xẹp cuộc gấu ó quân sự giữa hai nước.

 

“Ông ấy đã làm một việc tuyệt vời giúp những người vô tội ở cả hai bên,” ông Yon Seng Yeath, phó giám đốc Hội Đồng Tăng Lữ Cambodia, phát biểu khi dẫn đầu hàng ngàn nhà sư đi bộ cầu nguyện vì hòa bình và để thể hiện lòng biết ơn ông Trump.

 

Ông Hun Sen, cựu thủ tướng, gọi động thái của ông Trump là có “tầm nhìn xa.” Ông Lim Menghour, tổng giám đốc Ủy Ban Đối Ngoại của Quốc Hội, ca ngợi vai trò của ông Trump là “vô giá.” Chưa hết, ông Suos Yara, chủ tịch Ủy Ban Đối Ngoại, Hợp Tác Quốc Tế, Thông Tin và Truyền Thông của Quốc Hội Cambodia, nói rằng ông Trump là “độc nhất vô nhị,” là “một viên kim cương.”

 

Và ngày 7 Tháng Tám, trong lá thư gửi Ủy Ban Nobel Na Uy đề cử Nobel Hòa Bình cho ông Trump, ông Hun Manet, thủ tướng Cambodia, viết: “Đây là một ví dụ điển hình khi đề cập những thành tựu đặc biệt của Tổng Thống Trump trong việc hạ nhiệt căng thẳng tại những điểm nóng nguy hiểm nhất thế giới… Đề cử này không chỉ phản ảnh sự đánh giá cao của tôi mà còn là lòng biết ơn chân thành của nhân dân Cambodia đối với vai trò quan trọng của ông trong việc khôi phục hòa bình và ổn định.”

 

Phản hồi trong thư ngày 20 Tháng Tám gửi ông Hun Manet, ông Trump nói rằng đó là “vinh dự lớn,” rằng “Tôi nhận thấy ngài là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, trân trọng sinh mạng con người và yêu quý hòa bình.”

 

Liệu Cambodia có thật sự đánh giá cao Tổng Thống Trump? Có ít nhất hai lý do khiến Phnom Penh tâng bốc ông Trump. Thứ nhất, mô hình điều hành quốc gia của ông Trump ngày càng gần với hình thức cai trị của nhà nước Cambodia. Ông Virak Ou, giám đốc viện nghiên cứu Future Forum (Phnom Penh), nhận định: “Cách điều hành kiểu Trump là điều mà giới lãnh đạo Cambodia hiểu được,” và sự xem thường các tiến trình dân chủ của ông Trump “chính là kiểu lãnh đạo mà họ quen thuộc.”

 

Quan hệ song phương Washington-Phnom Penh từng vướng vào vấn đề nhân quyền. Sau khi thoát khỏi chế độ diệt chủng Khmer Đỏ những năm 1990, Cambodia từng thiết lập quan hệ an ninh với Mỹ; tuy nhiên, trong giai đoạn 2017-2018, quan hệ hai bên rạn nứt nghiêm trọng khi Mỹ chỉ trích mạnh mẽ Cambodia bởi chính sách đàn áp đối lập. Thủ Tướng Hun Sen gọi đại sứ Mỹ là “kẻ nói dối.” Chỉ ít ngày trước khi ông Trump bước vào Tòa Bạch Ốc năm 2017, Cambodia bất ngờ hủy bỏ cuộc tập trận chung “Angkor Sentinel” với Mỹ, vốn diễn ra liên tục suốt bảy năm.

 

Không lâu sau đó, đại sứ Mỹ nhắc lại yêu cầu Cambodia trả hàng trăm triệu đô la nợ từ thập niên 1970 – vốn là khoản viện trợ lương thực cho chính quyền Lon Nol. Cambodia từ chối, cho rằng món nợ này gắn liền với di sản bom đạn Mỹ để lại. “Họ mang bom đến ném xuống Cambodia, và giờ bắt người dân Cambodia trả tiền,” ông Hun Sen nói. Những năm sau đó, chính quyền Trump lẫn chính quyền Joe Biden đều áp đặt nhiều lệnh trừng phạt và hạn chế thị thực nhằm vào giới chức Cambodia, với lý do vi phạm nhân quyền và tham nhũng. Đó là thời gian Cambodia gắn bó sâu hơn với Bắc Kinh. Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn nhất, nhà đầu tư hạ tầng số một, và cũng là đồng minh quân sự chặt chẽ.

 

Đến năm 2023, sau khi kế nhiệm cha, Thủ Tướng Hun Manet – từng học tại Học Viện Quân Sự West Point của Mỹ – bày tỏ mong muốn hàn gắn quan hệ với Mỹ. Đầu năm 2025, ông Hun Manet đề nghị khôi phục lại chương trình tập trận song phương “Angkor Sentinel.”

 

Hơn nữa, chính sách ngoại giao Mỹ cũng trở nên dễ thở hơn. Ngay sau khi nhậm chức đầu năm 2025, ông Trump đã cắt ngân sách cho các dự án hỗ trợ xã hội dân sự ở Cambodia và đóng cửa ban ngôn ngữ Cambodia ở đài Tiếng Nói Hoa Kỳ (VOA) lẫn đài Á Châu Tự Do (RFA). Chẳng có gì khiến Phnom Penh nhẹ nhõm hơn thế.

 

Cựu Thủ Tướng Hun Sen, cha của Thủ Tướng Hun Manet, không giấu được vui mừng khi nói hành động của ông Trump “đóng góp rất lớn trong việc loại bỏ tin giả, xuyên tạc, dối trá, kích động và hỗn loạn trên toàn thế giới.” Chính giới Cambodia tin rằng đảng Cộng Hòa Mỹ có “giá trị chung” với họ; và Tổng Thống Trump luôn “tôn trọng” chính trị nội bộ Cambodia.

 

 

Đu dây phiên bản Phnom Penh

 

Việc giới chức cấp cao Cambodia không ngượng miệng dành những ngôn từ tâng bốc ông Trump cho thấy đó không đơn thuần là hành động “biết ơn” trong việc ông Trump làm xẹp cuộc xung đột quân sự của họ với Thái Lan, mà phản ảnh “khả năng khéo léo” của Cambodia trong việc xoay xở giữa những đường ranh ngày càng dịch chuyển của cuộc cạnh tranh cường quốc ở khu vực Đông Nam Á.

 

Ông Sophal Ear, phó giáo sư tại Trường Quản Trị Toàn Cầu Thunderbird, đại học Arizona State University, nhận định với This Week in Asia rằng việc Cambodia đề cử Nobel cho ông Trump không hẳn vì thành tích “kiến tạo hòa bình” mà phản ảnh “chiến lược định vị” của Phnom Penh.

 

“Đây chủ yếu là cử chỉ mang tính biểu tượng. Một cách tranh thủ thiện cảm chẳng tốn xu nào nhưng tạo ảnh hưởng lớn đối với một tổng thống Mỹ vốn khó lường và luôn đặt lợi ích lên hàng đầu như Trump,” ông Sophal Ear nhận xét.

 

Lý do thứ hai khiến Phnom Penh vuốt ve ông Trump là họ biết ông… khoái nịnh. Như tác giả Tom Nagorski viết trên TIME (“The Trump Era of Flattery Diplomacy is Here”) rằng việc nịnh cá nhân ông Trump là một chiến lược, thậm chí là chính sách. Ông Mark Rutte, tổng thư ký NATO (cựu thủ tướng Hòa Lan), từng gọi ông Trump là “bố yêu” (“daddy”).

 

Với Cambodia, việc “bưng bô” ông Trump bằng “đầu môi chót lưỡi” còn là hành động có tính toán, đặc biệt khi ông Trump dọa áp thuế Cambodia đến 49%. Có thể nhờ “khéo mồm khéo miệng” mà Phnom Penh đã khiến ông Trump “nghĩ lại” và cuối cùng quyết định giảm thuế cho Cambodia xuống còn 19% (vào đầu Tháng Tám).

 

Theo Tổng Cục Hải Quan và Thuế Quan Cambodia, năm 2024, có tới $9.9 tỷ hàng hóa sản xuất trong nước Cambodia xuất sang Mỹ, chiếm 37% tổng kim ngạch xuất cảng và tăng 11% so với năm trước. Đà tăng còn kéo dài trong năm tháng đầu năm 2025, với $4.3 tỷ hàng hóa đến Mỹ, tăng 27% so với cùng kỳ. Mỹ trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Cambodia. Phần mình, Phnom Penh đồng ý giảm thuế cho hàng nhập cảng Mỹ từ 35% xuống 0%. Hãng Hàng Không Quốc Gia Cambodia cũng hứa mua 10 chiếc Boeing 737 Max 8…

 

 

Không thể xem nhẹ Trung Quốc

 

Cuối cùng, theo một số nhà quan sát, việc Cambodia tâng bốc ông Trump còn xuất phát từ lý do “tế nhị” là họ có thể muốn dùng Washington làm thế đối trọng với Bắc Kinh trong chiến lược ngoại giao.

 

Trong nhiều năm, Cambodia là một “tỉnh” của Trung Quốc. Bắc Kinh nói gì Phnom Penh luôn nghe vậy. Tính đến thời điểm hiện tại, khoảng 40% trong tổng $10 tỷ nợ nước ngoài của Cambodia là vay từ Trung Quốc. Hiện Bắc Kinh có hơn 100 dự án thuộc khuôn khổ sáng kiến Vành Đai và Con Đường trị giá hàng ngàn tỷ đô la nằm ở Cambodia.

 

Như nói ở trên, việc ông Trump phá vỡ nhân quyền toàn cầu là điều rất “hợp ý” những quốc gia độc tài như Việt Nam hay Cambodia. Và cũng bởi vậy, việc ngả theo Washington của Phnom Penh, nếu có, chỉ là xu hướng nhất thời. Trước mắt, ông Trump khoái nịnh thì cứ việc nịnh. Tổng thống Mỹ kế tiếp là ai thì tính sau. Với Cambodia, Trung Quốc vẫn là kẻ bảo trợ đáng tin cậy. Không chỉ là láng giềng Á Châu của nhau mà chính sách cai trị cũng tương tự.

 

Cambodia học và áp dụng thuần thục mô hình kiểm soát kiểu Trung Quốc: từ hệ thống giám sát bằng camera, nhận diện khuôn mặt, tường lửa Internet… cho tới các biện pháp đàn áp công đoàn và giới hoạt động. Nhiều tờ báo độc lập đã bị đóng cửa. Một số nữ nhà báo thậm chí trở thành mục tiêu quấy rối, buộc phải lưu vong. Về phía Trung Quốc, giới ngoại giao nước này vẫn khẳng định tình hữu nghị với Cambodia là “sắt son.” Năm 2024, Phnom Penh thậm chí đặt tên một con đường là “Đại lộ Tập Cận Bình.”

 

Cambodia khó có thể bứt khỏi gọng kiềm Trung Quốc. Năm 2019, giới truyền thông quốc tế tiết lộ chi tiết việc Bắc Kinh hỗ trợ xây dựng quân cảng Ream. Và năm nay, mức độ gắn kết còn sâu hơn khi các công ty Trung Quốc chuẩn bị khởi công kênh đào Funan Techo dài 180 km trị giá $1.7 tỷ, nối thủ đô Phnom Penh với vịnh Thái Lan. Theo thỏa thuận “xây dựng-vận hành-chuyển giao,” Trung Quốc sẽ nắm quyền khai thác kênh này ít nhất 50 năm.

 

Với tất cả điều này, chuyến công du của bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ đến Cambodia vào Tháng Mười Một có thể chẳng có “ý nghĩa lịch sử” gì. Ông Tea Seiha, bộ trưởng Quốc Phòng Cambodia, vẫn nói rằng một số khu vực của quân cảng Ream vẫn cấm cửa đối với quân đội nước ngoài. Trung Quốc làm gì ở Ream vẫn là bí mật lớn chưa được giải tỏa. Một cách tổng quát, sự độc lập chính trị của Cambodia (hoàn toàn không bị ảnh hưởng Trung Quốc) luôn là vấn đề đáng ngờ. Thậm chí có thể Bắc Kinh “dặn” trước ông Hun Manet phải nói gì khi gặp ông Pete Hegseth. [qd]