70
năm sau chiến tranh Đông Dương : Cuộc tìm kiếm hài cốt binh sĩ Pháp vẫn tiếp
diễn
Đăng ngày: 08/05/2024 - 17:03
Cách nay 30 năm, gia đình Dieudonné đã bắt đầu cuộc tìm kiếm
người chú phi công "mất tích bí ẩn" trong cuộc chiến ở Việt Nam.
Một bộ hài cốt đã được tìm thấy nhưng vẫn chờ giám định ADN. Sau khi chiến
tranh kết thúc năm 1954, nhiều cuộc tìm kiếm, hồi hương các hài cốt binh lính
chiến đấu cho Pháp đã được thực hiện, nhưng hàng ngàn di hài vẫn bị chôn vùi dưới
các lớp đất đá ở Việt Nam, Lào hay Cam Bốt.
Ông Vincent Dieudonné cùng anh trai tại buổi quật mộ ở Thái
Nguyên, Việt Nam vào tháng 10/2023. © Hình ảnh do gia đình cung cấp
Ông
Vincent cũng chỉ biết đến người chú phi công qua các bức tranh ảnh hay các mẩu
chuyện vụn vặt được ghép lại. “Từ nhỏ chúng tôi đã nghe nói về vụ
mất tích bí ẩn của người chú, nhưng không ai trong gia đình tôi có thể làm sáng
tỏ, nói rõ ràng về vụ mất tích đó. Sự bí ẩn kích thích trí tò mò của chúng tôi
về người chú chưa từng gặp mặt. Tìm hiểu về sự ra đi của chú tôi, trước tiên là
một nghĩa vụ lưu giữ ký ức của gia đình. Vụ mất tích của chú tôi còn mang tính
quân sự, lịch sử, và cả lịch sử khá quan trọng. Chúng tôi đã tìm thấy nhiều tài
liệu liên quan từ kho lưu trữ của quân đội Pháp, gặp được những nhân chứng. Nếu
chúng tôi không làm, thì sau này chắc sẽ không còn ai quan tâm đến vụ việc này
nữa”.
Vụ
rơi chiếc máy bay B-26 Invader “mới tinh”, mang số hiệu 354558, với một phi
hành đoàn kỳ cựu, vào tháng Tư năm 1951, được chuyên gia nghiên cứu về chiến
tranh Đông Dương tại bộ Quân Lực Pháp, Philippe Gras, cố gắng tìm lời giải đáp.
(Philippe Gras cũng từng là giám đốc phòng tư liệu của Bảo tàng Hàng không và
Vũ trụ Le Bourget). Theo bài viết của nhà sử học được đăng trên trang aviateurs.e-monsite, máy bay do Jacques Dieudonné, một
phi công dày dặn kinh nghiệm, cầm lái, chở tướng André Hartemann, chỉ huy
lực lượng không quân của Pháp ở Đông Dương và hai người khác, đã mất liên lạc
vào ngày 28/04/1951 khi đang đi trinh sát. Ngay sau đó, nhiều cuộc tìm kiếm đã
được thực hiện, nhưng không tìm được bất cứ dấu vết nào của máy bay.
Đọc
thêm : Cao Bằng 1950 thảm bại đầu tiên của Pháp ở Đông Dương
Nhà
nghiên cứu đã trích dẫn những tư liệu tuyên truyền từ Việt Minh, chỉ ra rằng
chiếc máy bay có thể đã gặp tai nạn, hoặc bị bắn rơi, cả 4 người đều bị thiệt mạng.
Cuộc đàm phán trả lại thi hài giữa Pháp và Việt Minh lúc đó thất bại, nên có khả
năng hài cốt của phi hành đoàn đã bị chôn tại một địa điểm không xác định ở miền
bắc Việt Nam.
Bức
thư do tướng Lê Quang Đạo gửi cho phía Pháp về tung tích của 4 người trong phi
hành đoàn trên máy may B.26, trong đó có tướng Pháp André Hartemann và phi công
Jacques Dieudonné. © Hình ảnh do gia đình Dieudonné cung cấp
Vào
năm 1955, một năm sau khi chiến tranh Đông Dương kết thúc, Pháp và Việt Nam đã
nhiều lần trao đổi về việc trao trả hài cốt binh lính, nhưng đa số không thành.
Qua tìm kiếm trong kho tư liệu của quân đội Pháp, ông Vincent đã phát hiện một
bức thư từ phía Việt Minh gửi cho phía Pháp vào ngày 25/02/1955, chỉ ra địa điểm
chôn cất 4 thi hài, bỏ mạng trong chiếc máy bay B-26 Invader. Đây cũng là tư liệu
duy nhất mà ông Vincent có trong tay khi đến Việt Nam cách nay 30 năm, nhân một
chuyến công tác, bắt đầu cuộc tìm kiếm hài cốt của người chú.
“Đó
là vào tháng 05/1994, cách đây đúng 30 năm, vào một ngày chủ nhật khi tôi đang
công tác tại Việt Nam. Cùng với một số cộng sự viên người Việt, chúng tôi đến địa
điểm được chỉ dẫn trong bức thư. Chúng tôi hỏi những người cao tuổi trong làng
về mộ của lính Pháp và họ ngay lập tức dẫn tôi đến một mồ đất... Trong số đó có
ông Trọng, một cụ già ở trong làng, ngay khi gặp chúng tôi, đã nói: ‘Tôi vẫn đợi
các ông từ hàng chục năm qua. Những hài cốt của phi công Pháp được chôn trong
ruộng của tôi’. Lúc đó, chúng tôi rất ngạc nhiên vì chưa ai đề cập đến vụ rơi
máy bay hay lính Pháp. Và chính ông ấy là người đã chôn cất những hài cốt này”.
Tuy
nhiên, lúc đó, theo ông Vincent, các thông tin từ tư liệu chính thức của Pháp lại
không khớp với lời kể của ông Trọng, vì các hài cốt lại được chôn cất ở một tỉnh
khác, cách xa địa điểm bị bắn rơi 250 km. Họ đã thử đào xung quanh, nhưng không
phát hiện ra dấu vết có chôn hài cốt ở đó. Hơn nữa, tại khu vực này, cũng đã có
những vụ rơi máy bay khác, nên có nhiều khả năng mọi người nhớ nhầm. Sau nhiều
năm tìm kiếm hài cốt người chú cùng anh trai Bertrand Dieuddonné, gần chục chuyến
đi tới Việt Nam, và vô số các cuộc gặp gỡ với các cựu chiến binh người Pháp, Việt,
những người dân ở Tuyên Quang hay Cao Bằng,…, gia đình nhà Dieudonné hiểu rằng
các hài cốt đã bị di dời, chôn cất ở nhiều địa điểm khác nhau, và quyết định
quay trở lại manh mối thu được đầu tiên ở Thái Nguyên.
Trong
chuyến trở lại tỉnh miền bắc Việt Nam vào 11/2022, nhờ máy dò kim loại, họ đã
phát hiện được một hòm sắt được cho là chứa hài cốt được chôn trong một khu vườn.
“Hòm sắt mà chúng tôi phát hiện chỉ ở cách vài mét địa điểm mà người dân
trong làng chỉ cho chúng tôi cách đây 30 năm. Do vậy, chúng tôi bắt đầu làm các
thủ tục liên quan để xin cấp phép quật mộ”.
Một
năm sau, vào tháng 10/2023, được sự đồng ý từ chính quyền tỉnh Thái Nguyên và sự
can thiệp từ sứ quán Pháp tại Việt Nam, việc khai quật mộ đã được tiến hành.
"Khi mộ được bốc lên, tất cả chúng tôi đều thở phào nhẹ nhõm", sứ
quán Pháp đã lo liệu tất cả các thủ tục hồi hương. Cỗ quan tài sắt đựng hài cốt
ngay sau đó đã được chuyển về một phòng thí nghiệm ở Pháp để làm xét nghiệm di
truyền học. Sau gần 6 tháng, cho đến nay, phòng thí nghiệm vẫn chưa xác định được
kết quả ADN, mà chỉ cho biết trong hòm chỉ chứa một bộ hài cốt chứ không phải cả
4.
“Sau
nhiều năm, hài cốt đã bị phân hủy. Hơn nữa, trong quá trình tìm kiếm, chúng tôi
đã được một nhân chứng cho chúng tôi biết là các di hài đã bị đốt cháy để dễ vận
chuyển, hoặc vì lý do vệ sinh hay lý do nào khác mà chúng tôi không biết. Do vậy,
sau 70 năm, rất khó xác định về mặt kỹ thuật. Chúng tôi cũng cần phải xin giấy
phép lấy mẫu ADN của các gia đình khác.”
Trong
gia đình ông, đa số mọi người đều ủng hộ, tìm lại một mảnh ghép bị thiếu trong
gia đình Dieudonné, nhưng cũng có một số người cho rằng “những người
lính đã đến đó, thì ở lại đó vẫn tốt hơn”. Thế nhưng, ông Vincent cho
rằng “ở lại đó đồng nghĩa với việc bị lãng quên”. Vào tháng
Sáu tới, ông Vincent Dieudonné sẽ quay trở lại Việt Nam, để tiếp tục tìm 3
thành viên còn lại trong phi hành đoàn của chiếc máy bay B-26. Ông khẳng định rằng
3 bộ hài cốt khác chắc chắn được chôn cất gần đó, nên chỉ cần đến đó và tiếp tục
tìm kiếm thêm thông tin.
Tuy
nhiên, cuộc tìm kiếm này sẽ gặp khó khăn vì dự án xây dựng sân bay Đồng Bằm ở
Thái Nguyên, và cần phải xin nhiều giấy phép.
“Mục
đích của tôi là tìm lại cả 4 người, nhưng việc quật mộ, đưa hài cốt về Pháp và
xác định họ là ai sẽ không phải do tôi quyết định. Khi tìm được những tài liệu,
manh mối cụ thể, tôi sẽ tiếp tục làm việc với sứ quán Pháp. Chúng tôi cũng
không thể dự tính chuyện gì sẽ xảy ra, liệu có tìm được hay không, vì có thể
các ngôi mộ đó đã bị lãng quên, hoặc trở thành bụi, hoà tan vào đất, chứ không
được đặt vào trong các cỗ quan tài bằng sắt. Hoặc họ đã bị đưa vào những nghĩa
trang dân sự tập thể và giờ không còn dấu tích gì. Nhưng tôi vẫn lạc quan, và
cho rằng tôi sẽ tìm được thứ gì đó… Vì đó không chỉ là nghĩa vụ của một gia
đình mà còn là cả một lịch sử quân sự. Pháp luôn muốn tôn vinh những người lính
từng đi chiến đấu, những người đã tử trận. Cuộc tìm kiếm của gia đình tôi chỉ
góp phần nhỏ, để nước Pháp công nhận những người lính ở Đông Dương, ngay cả những
người không được nói đến nhiều… Nếu như mỗi người bỏ chút công sức thì tôi tin
chắc rằng sẽ tìm được nhiều người lính mất tích hơn nữa”.
Cuộc
tìm kiếm người thân của gia đình Dieuddonné đã thuận lợi khi một trong 4 phi
hành đoàn là một vị tướng của Pháp. Ông Vincent cho biết có nhiều thân nhân các
binh sĩ mất tích trong chiến tranh, cũng nỗ lực tìm kiếm như ông, nhưng không
phải ai cũng tìm ra đủ các bằng chứng thuyết phục để nhờ sự can thiệp của sứ
quán Pháp.
Sắp
tới, nếu kết quả giám định ADN xác nhận bộ hài cốt được mang về Pháp hồi tháng
10 năm 2023 là của phi công Jacques Dieudonné, thì một lễ tưởng niệm sẽ được tổ
chức. Gia đình ông sẽ hoặc là tự chọn địa điểm chôn cất, hoặc là an táng tại
nghĩa trang ở Fréjus – khu tưởng niệm những người đã hy sinh cho nước Pháp ở
Đông Dương, được khánh thành vào năm 1993, và là nơi yên nghỉ của gần 24.000
binh lính hoặc thường dân, bỏ mạng trong chiến tranh Đông Dương.
Trong
cuộc chiến kéo dài 9 năm, 80.000 binh sĩ Pháp đã bỏ mạng tại Đông Dương (khoảng
500 000 người ở phía Việt Minh). Sau khi hiệp định Genève được ký kết, từ năm
1955 đến năm 1975, hài cốt của 2.243 binh sĩ đã được hồi hương về Pháp. Một số
nghĩa trang an táng các chiến sĩ vô danh cũng được xây dựng ở Việt Nam. Tuy
nhiên, theo Marie Vanackère, nhà nghiên cứu về Đông Dương, trong bài phân tích
trên tạp chí Revue historique des armées, quá trình này là lính nước
ngoài, chiến đấu cho Pháp), chưa kể việc chính quyền Bắc Việt gây khó dễ.
Kể
từ thỏa thuận với chính phủ Việt Nam từ năm 1986 dưới thời tổng thống François
Mitterrand, hàng chục ngàn bộ hài cốt đã được hồi hương về Pháp. Theo một báo
cáo của Thượng Viện Pháp, khoảng 55.000 hài cốt đã được trao trả cho thân nhân
(hơn 15.000), hoặc chuyển về nghĩa trang ở Fréjus. Gần đây nhất là hồi tháng
03/2024, Pháp đã đưa về nước 6 bộ hài cốt, vốn đã được phát hiện và thông
báo cho sứ quán Pháp từ năm 2012, 2021, 2022. Tuy nhiên hàng ngàn thi hài binh
sĩ Pháp hiện vẫn bị chôn vùi trên lãnh thổ Việt Nam.
---------------------------
Các
nội dung liên quan
PHÁP
- VIỆT NAM - ĐIỆN BIÊN PHỦ
Pháp
chuẩn bị đưa 6 hài cốt binh sĩ tử trận ở Điện Biên Phủ về nước
HOA
KỲ
70
năm sau, Mỹ vẫn đi tìm hài cốt binh sĩ mất tích trong Đệ nhị Thế chiến
VIỆT
NAM - XÃ HỘI
Việt
Nam: Nhờ đến các nhà "ngoại cảm" để tìm hài cốt người mất tích trong
chiến tranh
No comments:
Post a Comment