The Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/08/17/the-gioi-hom-nay-17-08-2023/
Một tàu chở hàng vừa rời cảng Odessa của Ukraine sau
nhiều tháng mắc kẹt; nó đã ở đây từ ngày Nga bắt đầu xâm lược vào tháng 2 năm
ngoái. Tuần trước, Ukraine công bố một hành lang mới ở Biển Đen để giải phóng
tàu buôn bị kẹt tại các cảng của họ, dù Nga không đưa ra đảm bảo gì. Moscow thậm
chí đã dọa coi tất cả các tàu rời cảng Ukraine là mục tiêu quân sự.
Một tòa phúc thẩm Mỹ đã áp hạn
chế với thuốc phá thai mifepristone. Phán quyết của toà sẽ cấm người dùng nhận
thuốc qua đường bưu điện và theo kê đơn trực tuyến, nhưng không cấm hoàn toàn
loại thuốc này như một tòa án cấp dưới ở Texas trước đây. Lệnh sẽ không có hiệu
lực ngay lập tức; Tòa án Tối cao đã ra phán quyết hồi đầu năm rằng loại thuốc này
vẫn phải được cung cấp trong khi kiện tụng diễn ra.
Biên bản họp tháng 7 của Cục Dự trữ
Liên bang Mỹ cho thấy các lãnh đạo ngân hàng trung ương không thống nhất
về việc tăng lãi suất trong tương lai. Các thành viên uỷ ban đã cân nhắc giữa
nguy cơ gây ra suy thoái kinh tế và “những rủi ro lạm phát đáng kể” tiềm tàng.
Tin này khiến thị trường giảm. Fed sẽ đưa ra quyết định lãi suất tiếp theo tại
cuộc họp vào tháng 9.
Trung Quốc đã gián tiếp làm thất
bại thương vụ mua lại trị giá 5,4 tỷ đô la của Intel, một gã khổng
lồ bán dẫn Mỹ đã hoạt động nhiều năm ở Trung Quốc, đối với hãng chip Tower
Semiconductor của Israel. Các cơ quan quản lý chống độc quyền của Trung Quốc đã
không đưa ra phán quyết trong thời hạn quy định của các bên, khiến Intel phải hủy
bỏ thỏa thuận. Đây là diễn biến mới nhất cho thấy mối quan hệ kinh doanh xấu đi
giữa Mỹ và Trung Quốc.
Tòa án hiến pháp Thái Lan đã
bác bỏ đơn kháng cáo của đảng Tiến lên. Đảng này thắng nhiều ghế nhất trong cuộc
tổng tuyển cử vào tháng 5, nhưng đề cử thủ tướng của lãnh đạo Pita Limjaroenrat
bị thượng viện do quân đội kiểm soát chặn lại, khiến họ quay sang kháng cáo lên
toà hiến pháp. Hiện đối tác ủng hộ dân chủ cũ của Tiến lên, đảng Pheu Thai,
đang xem xét một thỏa thuận với các đảng thân quân đội.
Chính phủ Đức ủng hộ dự thảo
luật cho phép người trưởng thành sở hữu tới 25g cần sa tiêu dùng cá nhân. Luật
có thể được thông qua vào cuối năm nay và đưa Đức trở thành một trong những quốc
gia lớn đầu tiên ở châu Âu hợp pháp hóa loại thuốc này. Luật pháp Đức xem mua cần
sa là tội hình sự, nhưng tiêu thụ là hợp pháp.
Giới nghiên cứu lần đầu tiên công bố nghiên cứu
cho thấy thận lợn
cấy ghép — được biến đổi gen để hoạt động tốt hơn ở người — có
thể thực hiện các chức năng duy trì sự sống ở bệnh nhân chết não. Trong khi đó,
các bác sĩ phẫu thuật ở New York nói trong một trường hợp, thận lợn vẫn hoạt động
tốt 32 ngày sau khi được cấy ghép. Các nhà khoa học hy vọng phương pháp này sẽ
mang đến chiếc phao cứu sinh cho khoảng 2 triệu người mắc bệnh suy thận.
Con số trong ngày:
237 triệu, là số người theo đạo Hồi ở Indonesia, quốc gia có đa số người theo đạo
Hồi lớn nhất thế giới.
TIÊU ĐIỂM
Thế bế tắc ở Tây Phi
Vào thứ Năm, các chỉ huy quân đội từ khoảng một
chục quốc gia Tây Phi sẽ gặp nhau để lên kế hoạch can thiệp quân sự vào Niger.
Cộng đồng Kinh tế Các Quốc gia Tây Phi (ECOWAS) muốn phục chức cho tổng thống
Niger, Mohamed Bazoum, người đã bị lật đổ trong cuộc đảo chính hôm 26 tháng 7.
Tuần trước, khối đã ra lệnh triển khai lực lượng dự phòng để khôi phục trật tự
hiến pháp ở Niger. Nhưng họ cũng hứa tiếp tục theo đuổi các giải pháp ngoại
giao.
Trong khi đó các tướng lĩnh của Niger tỏ ra
không khoan nhượng. Họ nói sẽ truy tố ông Bazoum, người đang bị bắt làm con
tin, vì tội phản quốc. Đáp lại, ECOWAS gọi đây là một “hành động khiêu khích.”
Song khả năng ECOWAS can thiệp vũ trang là không nhiều. Liên minh châu Phi và Mỹ,
vốn muốn giữ các căn cứ máy bay không người lái của họ ở Niger, tỏ ra không mấy
hào hứng.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho ECOWAS giữ thể
diện, chính quyền quân sự có thể đưa ra một vài cử chỉ ít tốn kém. Họ gần đây
đã bổ nhiệm một thủ tướng dân sự và có thể đưa ra những lời hứa (đáng ngờ) về
nhanh chóng tiến hành bầu cử. Nhưng kể cả khi chính quyền trả tự do cho ông
Bazoum, nó vẫn có thể là chưa đủ trong mắt ECOWAS.
Đảng cầm quyền Úc tổ chức hội nghị
Đảng Lao động trung tả của Úc sẽ có dịp ăn mừng
khi tổ chức hội nghị ba năm một lần tại Brisbane vào thứ Năm. Kể từ khi giành
chiến thắng trong cuộc bầu cử liên bang năm ngoái, đảng này đã tạo ra một làn sóng
đỏ quét qua đất nước. Lao động hiện nắm quyền ở mọi tiểu bang và vùng lãnh thổ
trong nước, chỉ ngoại trừ đảo Tasmania. Bất chấp lạm phát và nền kinh tế chậm lại,
chính phủ liên bang của Anthony Albanese vẫn được lòng dân như ngày mới được bầu.
Nhưng thử thách lớn nhất vẫn còn ở phía trước.
Ông Albanese đã đánh cược danh tiếng của mình trong một cuộc trưng cầu dân ý để
đưa “Tiếng nói trước Quốc hội” của người bản địa vào hiến pháp và trao cho họ
tiếng nói lớn hơn trong hoạch định chính sách. Song nó không được ủng hộ rộng
rãi. Hầu hết người Úc phản đối, vì không chắc cuộc trưng cầu có ý nghĩa gì hoặc
không tin nó có thể giúp ích gì cho thổ dân. Nếu đề xuất bị đánh bại, ông
Albanese sẽ bị mất kha khá vốn liếng chính trị.
Bắt mạch kinh tế Nhật Bản
Sức khỏe kinh tế của Nhật Bản sẽ được bắt mạch
rõ ràng hơn trong tuần này. Nền kinh tế lớn thứ ba thế giới đã tăng trưởng với
tốc độ năm 6% trong quý gần nhất, theo số liệu thống kê được công bố hôm thứ
Ba. Cán cân thương mại sẽ được công bố vào thứ Năm, theo sau là số liệu lạm
phát vào thứ Sáu.
Các chỉ số cơ bản đều mạnh. Xuất khẩu bùng nổ
đẩy những con số tăng trưởng mới nhất vượt xa mức tăng 2,9% theo năm như dự báo
của các nhà kinh tế. Và tiền lương năm nay đã tăng với tốc độ nhanh nhất trong
nhiều thập niên. Nhật Bản dường như sắp phá vỡ trạng thái lạm phát thấp và thậm
chí giảm phát kéo dài nhiều năm qua.
Nhưng cũng có những triệu chứng đáng lo ngại.
Tăng trưởng tiền lương kéo theo lạm phát trong phần lớn năm nay, làm giảm lương
thực tế. Bên cạnh đồng yên yếu, điều này đã làm giảm chi tiêu tiêu dùng. Cả
tiêu thụ trong nước và nhập khẩu đều giảm trong quý hai. Và tăng trưởng dựa vào
xuất khẩu hoàn toàn có thể bị đảo ngược một khi môi trường kinh tế thay đổi ở
các đối tác thương mại lớn nhất của Nhật – Mỹ và Trung Quốc. Vẫn còn quá sớm để
đưa ra chẩn đoán rõ ràng.
Tây Ban Nha họp quốc hội sau tổng tuyển cử
Quốc hội mới của Tây Ban Nha sẽ họp vào thứ
Năm trong một thời điểm đầy kịch tính. Cuộc bầu cử hôm 23 tháng 7 khiến cả liên
minh cánh tả lẫn cánh hữu đều không thắng được đa số. Phần còn lại do các đảng
theo chủ nghĩa khu vực — mà chủ yếu là các đảng ủng hộ ly khai — nắm giữ.
Chương trình nghị sự chính thức của thứ Năm là bầu các lãnh đạo hạ viện. Nhưng
vấn đề thực sự là các đảng dân tộc chủ nghĩa này sẽ ngả về phe ai. Họ sẽ quyết
định xem ai có thể thành lập chính phủ — và liệu các cuộc bầu cử mới có cần thiết
hay không.
Đối với thủ tướng Pedro Sánchez của Đảng Xã hội,
để tiếp tục nắm quyền, ông cần sự hỗ trợ của ít nhất năm đảng khác. Nhưng vấn đề
là trong số này có một số đảng muốn tách Tây Ban Nha ra làm nhiều nước khác
nhau. Junts per Catalunya (“Cùng nhau vì Catalonia”) là một trong hai đảng muốn
độc lập cho khu vực. Lãnh đạo Carles Puigdemont, người đã sống lưu vong kể từ
cuộc trưng cầu dân ý về độc lập bất hợp pháp năm 2017, vừa tweet một cách khó
hiểu về một “cuộc đấu giá” để có được sự ủng hộ của ông. Thứ Năm này chúng ta sẽ
được biết ai là bên thắng đấu giá.
No comments:
Post a Comment