Liệu
Pháp có phụ thuộc vào uranium từ Niger ?
Chi Phương - RFI
Đăng ngày: 07/08/2023 - 15:34
Tại Pháp, cuộc đảo chính tại Niger gần
đây đã dấy lên những lo ngại về việc khai thác uranium của tập đoàn Orano của
Pháp (tiền thân là Arena), hoạt động tại quốc gia châu Phi này từ 50 năm qua.
Liệu Pháp có phụ thuộc vào uranium của Niger hay không ? Ngành công nghiệp
nguyên tử của Pháp có bị đe dọa ?
https://s.rfi.fr/media/display/ec67d7a0-3286-11ec-b1e1-005056bfb2b6/w:980/p:16x9/AP356841092456.webp
Mỏ khai thác uranium Somaïr của doanh nghiệp Pháp
Orano tại Niger, gần Arlit, vào tháng 01/2023. AP - Maurice Ascani
Theo đài truyền hình France 24, với khoảng 70% điện năng đến từ
năng lượng hạt nhân, Pháp trở thành quốc gia phụ thuộc vào hạt nhân lớn
nhất trên thế giới. Pháp cũng là nước xuất khẩu năng lượng hạt nhân, với thu nhập
khoảng 3 tỷ euro mỗi năm. Điều đáng chú ý là để vận hành các nhà máy điện hạt
nhân, Pháp phải nhập khẩu 20% uranium từ Niger. Vài ngày sau cuộc đảo chính tại
Niger, hôm 29/07, nghị sĩ đảng Xanh của Pháp, Sandrine Rousseau khẳng định trên
mạng xã hội X (tiền thân là Twitter) : “Niger cung cấp lượng uranium
thiết yếu cho các nhà máy điện hạt nhân của Pháp”. Liệu cuộc đảo chính
có tác động đến các hoạt động khai thác, xuất khẩu uranium của tập đoàn Pháp
hay không, trong bối cảnh bài Pháp ngày càng gia tăng ? RFI xin tổng hợp các
câu hỏi chính xoay quanh vấn đề này.
Bức
tranh toàn cảnh về hoạt động khai thác Uranium của Pháp tại
Niger ?
Theo báo Le Monde, với hơn 700 nhân viên và 1000 nhà thầu phụ
(sous-traitant), Orano đã khai thác 2186 tấn uranium vào năm 2021. Ở
phía bắc Niger, Orano đã khai thác hai mỏ uranium từ 50 năm qua : Somaïr và
Akokan. Cơ sở khai thác Somaïr sẽ tiếp tục hoạt động cho đến năm 2040, theo thỏa
thuận giữa tập đoàn này và chính phủ Niger từ tháng 5 năm ngoái. Cơ sở tại
Akokan thì đã ngừng hoạt động vào năm 2021 nhưng có thể sẽ được mở rộng phát
triển. Ngoài ra, Orano cũng đang tiến hành các nghiên cứu để khai thác tại
Imouraren, một trong những mỏ uranium lớn nhất thế giới, cũng nằm ở phía bắc
Niger, có trữ lượng ước tính khoảng 200.000 tấn.
Liệu
hoạt động của Orano tại Niger có bị đe dọa sau cuộc đảo chính ?
Trên mạng xã hội, một số bài đăng được loan truyền đưa tin quân đội đảo chính đã
ra lệnh cấm xuất khẩu vàng và uranium sang Pháp, nhưng vẫn chưa có thông
cáo chính thức nào về việc này. Mặc dù Pháp đã thông báo sơ tán công dân khỏi
Niger, nhất là vì không khí bài Pháp ngày càng gia tăng, đại diện của Orano vẫn
bảo đảm “tiếp tục hoạt động” khai thác “trong khuôn khổ lệnh
giới nghiêm được thiết lập trên toàn bộ lãnh thổ Niger”. Công ty này khẳng
định cuộc đảo chính ở Niger “không tác động về ngắn hạn đến khả năng
giao hàng của Orano cho Pháp và các khách hàng quốc tế”.
Để tránh rủi ro từ bất ổn chính trị, Orano cũng đã giảm bớt phụ thuộc vào
các nước châu Phi. Trong những năm gần đây, tập đoàn này đã đầu tư vào các mỏ ở
Canada và đặc biệt là ở Trung Á như Kazakhstan và Uzbekistan. Cho đến nay, các
mỏ khai thác uranium tại Kazakhstan cung cấp trữ lượng uranium lớn nhất (45%).
Nguồn
cung uranium từ Niger tác động như thế nào đến Pháp ?
Theo Teva Meyer, nghiên cứu về địa lý và địa chính trị, chuyên gia về hạt
nhân tại đại học Mulhouse, được tạp chí Le Point trích dẫn, Pháp tiêu thụ khoảng 15-17
% uranium từ Niger trong mười năm qua, “tỷ lệ này đang có xu hướng giảm
không phải vì vấn đề an ninh mà là do chi phí vận hành ngày càng đắt đỏ tại
Niger, cao hơn so với các mỏ khác của Orano, chẳng hạn như ở Uzbekistan”. Không
giống như khí đốt và than đá, việc ngừng chuyển uranium đột ngột, nếu có, không
tác động về ngắn hay trung hạn đối với Pháp.
Theo Cộng đồng Năng lượng Nguyên tử châu Âu (Euratom) chịu trách nhiệm về
nguồn cung cho các nhà máy điện hạt nhân trong Liên Hiệp Châu Âu, Niger là nhà
cung ứng hàng đầu của Liên Âu vào năm 2021, với 2905 tấn uranium, đứng trước
Kazakhstan (2905) và Nga (2358 tấn). Ba quốc gia này cung cấp gần 67 % uranium
cho khối 27 nước. Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Teva Meyer, “số lượng
này có thể thay đổi năm này qua năm khác, nhất là khi cần phải thay nhiên liệu
ba năm một lần tại nhà máy điện hạt nhân có nhu cầu lớn”.
Tại Pháp, bà Teva cho rằng kho dự trữ uranium chiến lược có thể đủ dùng
được trong hai năm. Dữ liệu từ Orano chỉ ra rằng kho dự trữ uranium tự nhiên
lên đến 39.800 tấn (tức là hơn 5 năm tiêu thụ), 3.380 tấn uranium đã làm giàu
(tức là 2 đến 3 năm tiêu thụ).
Hoạt
động tại các nhà máy điện hạt nhân của Pháp và châu Âu có bị ảnh hưởng hay
không ?
Tập đoàn điện lực Pháp EDF, chủ của các nhà máy điện hạt nhân, có thể tìm
các nguồn cung khác, thay vì mua từ Orano. Do vậy, 56 lò phản ứng hạt nhân của
Pháp không có nhiều điều đáng bận tâm mà Orano mới là bên phải lo lắng. Theo Le
Figaro, bộ Chuyển Đổi Năng Lượng Pháp xác nhận rằng EDF có nhiều nguồn cung cấp
và đa dạng về mặt địa lý, từ 4 châu lục, để bảo đảm an toàn nguồn cung nhiên liệu
cho các nhà máy hạt nhân. Nếu như quân đội đảo chính cản trở việc xuất khẩu
uranium từ Niger, thì Pháp có thể tìm các đối tác khác. Nhà kinh tế Anna Creti trả lời Le Figaro, cho rằng
Pháp “có thể sửa đổi các hợp đồng ngắn hạn hoặc tìm đến các nguồn cung
từ thị trường quốc tế”.
Cơ quan hạt nhân của Euratom xác nhận với Reuters rằng nếu nhập khẩu
uranium từ Niger bị giảm, thì sẽ không có rủi ro ngay lập tức đối với việc sản
xuất năng lượng hạt nhân về ngắn hạn. Ủy Ban Châu Âu cho biết
các lò điện hạt nhân tại các nước Liên Âu có “đủ dự trữ uranium để giảm
thiểu rủi ro cung cấp ngắn hạn”.
Liệu
Uranium có thể trở thành quân bài địa chính trị trong cuộc chiến năng lượng
?
Chuyên gia Cyrille Cormier, trả lời France 24, nhắc lại rằng Matxcơva xâm
lược Ukraina, “rõ ràng là Nga đã sử dụng năng lượng như một vũ khí kinh tế”. Ngoài
Niger, gần 50 % uranium tự nhiên mà Pháp nhập khẩu đến từ Kazakhstan và
Uzbekistan. Theo chuyên gia Cormier, “nếu quay lưng lại với uranium Niger,
thì Pháp sẽ phải duy trì việc mua nhiên liệu ở Trung Á.” Tuy
nhiên, tất cả nhiên liệu từ hai quốc gia này được vận chuyển dưới sự kiểm soát
của Rosatom, công ty năng lượng hạt nhân quốc gia Nga.
Ông Cormier cho biết “hai phần ba lượng
uranium đã được làm giàu, mà Pháp nhập khẩu đến từ Nga. Như vậy chẳng khác
nào tài trợ gián tiếp cho cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraina”.
Theo ước tính từ năm 2021, Canada và Úc lần lượt là nhà cung cấp
uranium lớn thứ ba và thứ tư cho Pháp. Tuy nhiên, chuyên gia Cormier
đặt câu hỏi : Giữa lúc một cuộc chiến năng lượng đang diễn ra trên toàn cầu, liệu các
đồng minh ngày nay có còn quan tâm đến việc giúp Pháp duy trì khả năng cạnh
tranh kinh tế, bằng cách cung cấp nhiên liệu giá rẻ cho nước này hay
không ? Theo ông Cormier, những vấn đề năng lượng
không chỉ đơn giản là câu hỏi về nguồn cung uranium mà là việc
phải đưa ra các lựa chọn chiến lược trong một thế giới đang thay đổi.
----------------------------
Các nội dung liên quan
Hơn
350 công dân Pháp được sơ tán khỏi Niger
Paris
sơ tán người Pháp và châu Âu ra khỏi Niger
No comments:
Post a Comment