Khi
Trung Quốc, Nga và Mỹ cùng trên đường đua đến Mặt trăng
Anh Vũ - RFI
Đăng ngày: 11/08/2023 - 15:54
Với việc đưa tàu thăm dò Luna -25
lên Mặt Trăng ngày 11/08/2023, Nga đang bước vào trận chiến mới giữa lúc
cuộc chinh phục không gian đang diễn ra trong sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa
Washington và Bắc Kinh. Ngoài các mục tiêu tìm kiếm nguyên vật liệu, công nghệ
hiện đại, chinh phục Mặt trăng còn là cuộc cạnh tranh địa chính trị mang hơi hướng
của thời chiến tranh lạnh.
Tàu thăm dò Mặt trăng của Nga Luna-25 được tên lửa đẩy
Soyuz-2 phóng lên từ vùng Viễn Đông, Nga, ngày 11/08/2023. AP
Nga đã quyết định nhập lại đường đua ngày càng đông đúc lên Mặt trăng. Bất
chấp xung đột ở Ukraina tốn kém, quốc gia này vẫn cố gắng duy trì chương trình
Luna-25, được khởi động từ giữa những năm 2000 và đã nhiều lần bị hoãn. Việc
phóng tàu đổ bộ bằng tên lửa Soyuz đã diễn ra suôn sẻ rạng sáng ngày 11 tháng 8
từ sân bay vũ trụ Vostochny, cách Matxcơva 5500 km về phía đông. Con tàu thăm
dò của Nga dự kiến sẽ hạ cánh trong 5 năm ngày nữa tại cực nam của vệ tinh Trái
đất. Dù thành công hay không, sứ mệnh này đánh dấu sự trở lại của Nga trong hoạt
động thăm dò mặt trăng, một lĩnh vực đang lôi cuốn ngày càng nhiều nước lao
vào.
Cuối những năm 1970, cuộc chinh phụ Mặt trăng đã mất đi sức hấp dẫn,
nhưng chỉ trong vài năm gần đây, giống như thời Chiến tranh lạnh, vệ tinh tự
nhiên của Trái đất một lần nữa trở thành điểm đến hàng đầu cho các cường quốc
và những nước đang khát khao tạo dựng tầm vóc quốc tế hay mong muốn hướng tới một
chân trời khoa học và công nghệ mới.
Nga
trở lại Mặt trăng sau gần 50 năm vắng bóng
Đến thời điểm này người ta đã thấy trong đoàn đua lên Mặt trăng không chỉ
có Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ, Châu Âu, mà còn có Nhật Bản, Các Tiểu vương quốc Ả
Rập Thống nhất, Israel, Hàn Quốc….
Bà Isabelle Sourbès-Verger, chuyên gia về địa chính trị không gian thuộc
Viện Khoa Học Quốc Gia Pháp (CNRS) cho biết : “Người ta ước tính rằng
sẽ có khoảng 40 chương trình Mặt trăng vào năm 2030”. Nhiều quốc gia khác,
như Thổ Nhĩ Kỳ chẳng hạn, cũng đã thông báo về chương trình chính phục Mặt
trăng riêng của mình với mục đích để được quốc tế nhìn nhận và nâng
cao niềm tự hào dân tộc, nhưng các nước này đều sẽ phải trông chờ vào hợp tác để
thực các dự án liên quan đến việc đưa các tàu thăm dò lên quỹ đạo hay hạ cánh
xuống bề mặt của ngôi sao này. Trong khi đó kể từ năm 1976, Nga đã không đưa một
cỗ máy nào lên Mặt trăng.
Trong số tất cả các chương trình không gian này, chương trình của Mỹ,
mang tên gọi Artemis, kế thừa sứ mệnh của Apollo (anh trai của Artemis trong thần
thoại Hy Lạp) tỏ ra có nhiều tham vọng. Artemis có kế hoạch đưa các phi
hành gia lên Mặt trăng sớm nhất vào năm 2025 và sau cùng nhằm mục đích thiết lập
một trạm trên quỹ đạo quanh Mặt Trăng (Lunar Gateway) cũng như một căn cứ thường
trực trên Mặt Trăng.
Nếu như chương trình chinh phục Mặt trăng của Hoa Kỳ ít mang nhiều
tham vọng thương mại, thì Trung Quốc và Nga chủ yếu tập trung vào thăm dò khoa
học. Kể từ năm 2014, các quan hệ với phương Tây bị thu hẹp và trở nên khó khăn,
Nga đã từ bỏ quan hệ đối tác với Hoa Kỳ và chọn hợp tác với Trung Quốc trong
lĩnh vực không gian. Giống như Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nga có kế hoạch thiết lập
một căn cứ trên mặt trăng.
Dù sao đi nữa, cuộc chinh phục Mặt trăng lần này sẽ không bị giới hạn ở
việc thực hiện một vài bước đi ở trên đó hoặc mang về trái đất một ít đất đá Mặt
trăng. Việc khai thác các nguồn tài nguyên cũng được dự tính, có thể liên quan
đến đất hiếm (được sử dụng trong thiết bị điện tử) hoặc thậm chí là helium 3
(được sử dụng cho phản ứng tổng hợp hạt nhân).
Cạnh
tranh địa chính trị không gian
Sáu mươi năm sau cuộc chạy đua tranh giành các vì sao trong Chiến tranh Lạnh
giữa Liên Xô và Hoa Kỳ, cuộc cạnh tranh địa chính trị đang quay trở lại trong
không gian. Trước hết là cuộc đua giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Kể từ đầu những năm 2000, Trung Quốc đã tạo đà phát triển với một chương
trình cực kỳ tham vọng nhằm cạnh tranh với siêu cường Mỹ. Năm 2003, Bắc Kinh
đưa phi hành gia đầu tiên lên quỹ đạo, trước khi đưa được nguyên mẫu đầu tiên
trạm vũ trụ của riêng mình vào năm 2011, sau đó là phiên bản thứ hai vào
năm 2016. Một kỳ tích chưa từng có, người Trung Quốc hạ thiết bị xuống vùng tối
của Mặt trăng vào năm 2018 và đưa được cỗ xe tự hành lên sao Hỏa vào năm
2021.
Marc Julienne, chuyên gia về Trung Quốc tại Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (
Ifri) nhấn mạnh: "Đối với Bắc Kinh, không gian trên hết là một
phương tiện thể hiện uy tín. Trung Quốc mong muốn trở thành cường quốc thế giới
đầu tiên trong mọi lĩnh vực vào năm 2049, để kỷ niệm một thế kỷ thành lập Cộng
hòa Nhân dân Trung Hoa, và không gian rõ ràng là một trong những lĩnh vực mà với
họ, phải đi trước các cường quốc khác, kể cả Hoa Kỳ."
Ngược lại, Washington không dễ để bị làm lu mờ như vậy. Cho đến nay, cường
quốc không gian hàng đầu Hoa Kỳ tiếp tục đầu tư 50 tỷ đô la mỗi năm vào lĩnh vực
này, không tính đến sự tham gia của các công ty tư nhân. Trong khi đó, ngân
sách hàng năm cho không gian của Trung Quốc không công bố nhưng được các chuyên
gia ước tính từ 10 đến 15 tỷ đô la “Người
Mỹ đầu tư rất nhiều tiền vào không gian để duy trì vị trí dẫn đầu của họ so với
tất cả các cường quốc không gian khác", chuyên gia Isabelle
Sourbès-Verger cho biết. Chi phí 10 tỷ đô la mỗi năm, đó là tương đương với
toàn bộ ngân sách dành cho không gian của châu Âu, bao gồm cả các quốc gia
trong và ngoài Liên Hiệp châu Âu.
Trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh trở lại, hai siêu cường hiện tại đang chạy
đua cho cùng một mục tiêu: Chiếm cứ Mặt trăng. Bắc Kinh và Washington đều muốn
đưa công dân của họ bước đi trên Mặt trăng trước năm 2030, nhưng cũng để khai
thác các nguồn tài nguyên ở đó và thiết lập một căn cứ trên mặt trăng, làm cơ sở
hướng tới khám phá Sao Hỏa.
"Trên Mặt trăng, thách thức đối với người
Mỹ là chuyển sang một giai đoạn mới của hoạt động không gian bằng cách phát triển
hoạt động kinh tế, công nghiệp và con người trực tiếp trong không gian,
Isabelle Sourbès-Verger giải thích. Hiện tại, người Trung Quốc chỉ đang tìm
cách làm điều mà họ chưa từng làm trước đây, đó là đặt chân lên Mặt trăng."
Không
gian Nga suy yếu Trung Quốc lợi
Trong cuộc chạy đua giành không gian hiện đại này, Trung Quốc có thể hoàn
toàn dựa vào một tác nhân lịch sử của lĩnh vực này. Nga, quốc gia đầu tiên đưa
người vào không gian năm 1961, nhưng giờ đây thiếu kỹ sư, công nghệ mới và nhất
là không có chính sách không gian từ khi Liên Xô sụp đổ. "Cùng
với hạt nhân, không gian vẫn là lĩnh vực cuối cùng mà Matxcơva vẫn có được vị
thế quốc tế, bà Isabelle Sourbès-Verger cho biết . Nhưng cuộc chiến ở
Ukraina đã làm mất đi những phương tiện mà Matxcơva có thể dành cho nỗ lực
này ». Ngược lại với Trung Quốc luôn bị loại khỏi hợp tác
công nghệ quốc tế, Nga đã có nhiều hợp tác với phương Tây kể từ khi Liên Xô sụp
đổ và rất phụ thuộc vào các sản phẩm của phương Tây trong một số lĩnh vực nhất
định, đặc biệt là điện tử.
Lệnh trừng phạt của phương Tây buộc Matxcơva xích lại gần người khổng lồ
Trung Quốc để tiếp tục tồn tại trong không gian. Kể từ năm 2014 sau vụ sáp nhập
Crimée, hai nước đã trở thành đối tác không gian, Bắc Kinh tận dụng kinh nghiệm
lâu năm của Liên Xô trong lĩnh vực này. Đầu năm 2021, Trung Quốc và Nga thông
báo rằng họ đang hợp tác xây dựng một trạm khoa học mặt trăng, đặt lên trên bề
mặt hoặc trên quỹ đạo của Mặt trăng, nhằm cạnh tranh với chương trình Artemis của
Mỹ. Marc Julienne lưu ý: " Quan hệ đối tác với Trung Quốc đang trở nên
quan trọng trong lĩnh vực không gian của Nga, nước đang mất dần khả năng một
mình đi vào quỹ đạo. Mặt khác, Trung Quốc ngày càng ít cần đến các kinh nghiệm
của Nga, ngoại trừ khía cạnh chính trị. Hợp tác trong không gian của hai
cường quốc này vừa mang tính chiến lược, khoa học và tham vọng, đồng thời cũng
là dấu hiệu cho thấy chiến tranh lạnh đang quay trở lại trong không
gian.
(Tổng hợp từ các báo Pháp)
No comments:
Post a Comment