Bài
học từ Ukraine (6): Các đại dương đã trở thành chiến trường của các công nghệ mới
Cù
Tuấn biên dịch
Tóm tắt: Ukraine đã đẩy lùi Hạm đội Biển Đen. Nhưng máy bay không người lái dùng
trong hải quân có thể là không đủ để đánh bại Hạm đội này.
Chuẩn Đô đốc James Parkin, giám đốc phát triển của Hải quân Hoàng gia Anh
cho biết: “Bên nào có hạm đội lớn hơn sẽ giành chiến thắng." Ông cho biết
trong số 28 trận chiến trên biển, các hạm đội lớn hơn đã thắng 25, chỉ thua 3
trận. Khi Nga xâm lược Ukraine năm ngoái, Nga có khoảng 20 tàu chiến ở Biển
Đen. Hải quân Ukraine hầu như không tồn tại. Vào ngày đầu tiên, Ukraine đã đánh
đắm chiếc tàu khu trục nhỏ duy nhất của mình—một chiếc tàu tuần dương gỉ sét từ
thời Liên Xô mà phóng viên này đã từng có mặt trên boong tới Odessa—để ngăn nó
rơi vào tay quân Nga. Tuy nhiên, cuộc chiến trên biển, giống như cuộc chiến
trên đất liền, đã làm đảo lộn các kỳ vọng. Phó đô đốc Oleksiy Neizhpapa, chỉ
huy hải quân Ukraine cho biết: “Sau chiến tranh, chắc chắn chúng tôi sẽ viết lại
sách giáo khoa. Và chúng tôi sẽ gửi nó đến tất cả các học viện quân sự của
NATO.”
Bước ngoặt xảy ra vào ngày 14 tháng 4 năm 2022, khi Ukraine đánh chìm tàu
tuần dương Moskva, một chiến hạm của Nga, và đây là tổn thất tàu chiến lớn nhất
kể từ chiến tranh Falklands năm 1982. Hạm đội Biển Đen nhanh chóng di chuyển
lùi lại và vẫn còn cách bờ biển Ukraine 100-150 hải lý, Đô đốc Neizhpapa nói.
Việc này đã loại bỏ mối đe dọa về một cuộc tấn công đổ bộ vào Odessa: các chướng
ngại vật chống tăng từng được bảo vệ trên các con đường của thành phố này đã bị
gạt sang một bên và binh lính phòng thủ Odessa được gửi đến các khu vực khác của
mặt trận. Và nó đã mở đường cho một thỏa thuận vào tháng 7, theo đó Nga đồng ý
để Ukraine tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc. Điều này không chỉ giúp Ukraine, 70%
thương mại trước chiến tranh của họ đi qua Biển Đen, mà còn giúp cả các nước
chưa phát triển có thể nhập khẩu ngũ cốc.
Không có gì mang tính cách mạng trong chiến dịch đánh chìm tàu Moskva.
Niklas Granholm của FOI, cơ quan nghiên cứu quốc phòng của Thụy Điển, cho biết:
“Đối với tôi, nó cho thấy tầm quan trọng của tên lửa chống hạm trên đất liền,
thủy lôi và thông tin tình báo tốt. Tất cả được kết hợp với nhau trong một chiến
dịch nhất quán”. May mắn đã đóng một vai trò nào đó: điều kiện khí quyển có thể
đã cho phép các radar của Ukraine nhìn xa một cách bất thường. Sự kém cỏi của
Nga cũng vậy. Giống như tổn thất lớn về xe tăng của Nga là do chiến thuật kém
chứ không phải các thay đổi về công nghệ khiến tấm chắn đạn xuyên thấu trở nên
lỗi thời, vì vậy tàu Moskva là một câu chuyện cảnh báo về việc đã làm đúng những
điều cơ bản [nhưng vẫn thất bại].
Bị tấn công là một chuyện; không kiểm soát được đám cháy xảy ra sau đó là
chuyện khác. Alessio Patalano của King's College London kết luận: “Kiểm soát
thiệt hại vẫn là thước đo chính để đánh giá các tiêu chuẩn hải quân chuyên nghiệp.
Vào ngày xảy ra vụ chìm tàu, tôi đã đối mặt với các đồng nghiệp khác làm việc
trong quân đội: có phải đây là dấu chấm hết cho ý tưởng đóng các tàu chiến lớn?”
Rune Andersen, chỉ huy hải quân Na Uy nhớ lại. “Tôi đã nói là không: đó là dấu
chấm hết cho việc sở hữu một tàu chiến 40 tuổi chưa được đại tu và thủy thủ
đoàn không được đào tạo mới”. Một tàu chiến mới hơn với hệ thống phòng không tốt
hơn và thủy thủ đoàn nhạy bén hơn có thể đã đánh chặn được các tên lửa của
Ukraine.
Cuộc đấu của hải quân đang đi vào bế tắc. Ukraine đã đạt được "hành
lang trên biển" gần bờ biển của mình, ngăn chặn các tàu Nga đến gần. Nhưng
các máy bay chiến đấu của Nga vẫn tự do hoạt động, ngăn cản các tàu hải quân
Ukraine xuất kích. Đô đốc Neizhpapa cho biết kết quả là một “khu vực xám” rộng
25.000 km2 ở tây bắc Biển Đen mà không bên nào có thể “di chuyển tự do”. Hạm đội
Biển Đen của Nga có được sự an toàn tương đối, áp đặt một cuộc phong tỏa từ xa
và thường xuyên phóng tên lửa hành trình Kalibr vào Ukraine. Ukraine có thông
tin tình báo tốt về các chuyển động của hạm đội này nhờ Mỹ và Anh, hai nước đã
hợp nhất dữ liệu từ vệ tinh và máy bay giám sát. Nhưng Ukraine thiếu các tên lửa
có đủ tầm bắn để tấn công những gì nó nhìn thấy. Điều đó đã buộc Ukraine phải
chuyển sang các phương tiện khác.
Một đặc điểm nổi bật của cuộc chiến là việc Ukraine sử dụng các tàu nổi
không người lái (USV), về cơ bản là các tàu được điều khiển từ xa, để tiếp cận
các vùng biển do Nga kiểm soát. Vào tháng 10 và tháng 11, chúng được triển khai
cùng với các máy bay không người lái để tấn công Sevastopol, trụ sở của Hạm đội
Biển Đen của Nga và một kho chứa dầu ở Novorossiysk, một cảng của Nga. Các cuộc
tấn công khác đã diễn ra sau đó, bao gồm một cuộc tấn công thành công lớn vào một
tàu do thám gần biển Bosporus vào ngày 24 tháng Năm. Ukraine vốn đã có truyền
thống chuyên cướp bóc bằng đường biển từ nhiều thế kỷ trước.
Phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn đã sử dụng một chiếc USV để tấn công
một tàu khu trục nhỏ của Ả Rập Xê Út vào năm 2017. Mỹ đã thử nghiệp những chiếc
thuyền không người lái ngay từ những năm 1940. Nhưng các thiết bị điện tử hiện
đại, trí tuệ nhân tạo mạnh mẽ và thông tin liên lạc vệ tinh phổ biến - trong
trường hợp của Ukraine thông qua Starlink - đã tạo ra những chiếc USV kiểu dáng
đẹp, ít bị radar chú ý hơn và có khả năng điều hướng và tìm mục tiêu trong khoảng
cách xa. Hải quân Ukraine không thể ngang bằng với Hạm đội Biển Đen. Nhưng
Ukraine có thể phá hoại các cảng và hậu cần của hạm đội này.
Đô đốc Neizhpapa nói: “Máy bay không người lái là yếu tố rất quan trọng
trong chiến tranh của chúng tôi hiện nay. Chiến tranh của tương lai là cuộc chiến
của máy bay không người lái.” Ông nói thêm rằng Ukraine đang vừa học vừa làm.
“Không có quốc gia nào khác có nhiều kinh nghiệm sử dụng máy bay không người
lái hải quân như Ukraine.” Liệu điều đó có đủ để phá vỡ sự phong tỏa của Nga
hay không là một câu hỏi khác. Một cuộc đột kích vào Sevastopol vào tháng 3 dường
như đã bị đẩy lùi, với một chiếc USV bị một thiết bị nổ chặn lại và hai USV
khác bị súng máy tiêu diệt. Không phải USV nào cũng vượt qua được hàng phòng thủ
của Nga. Nhưng công nghệ này đang chứng tỏ bản thân trên một mặt trận âm lãnh
khác của cuộc hải chiến.
Vào ngày 26 tháng 9 năm 2022, các vụ nổ đã xé toạc đường ống dẫn khí đốt
Nord Stream 1 và 2 từ Nga đến Đức qua Biển Baltic. Thủ phạm vẫn chưa biết là
ai. Nhưng các sự cố đã nhấn mạnh tính dễ bị phá hoại của cơ sở hạ tầng chìm dưới
nước. Theo các quan chức an ninh Mỹ và châu Âu, việc do thám các dây cáp và đường
ống của Nga đã có từ nhiều thập kỷ trước, với nguồn lực dồi dào và cường độ
ngày càng tăng.
Vào tháng 4, một bộ phim tài liệu của Scandinavia đã tiết lộ chi tiết về
một hạm đội tàu Nga, cải trang thành tàu đánh cá và tàu nghiên cứu, hoạt động ở
Biển Bắc. Một trong những con tàu đó, Đô đốc Vladimirsky, bị phát hiện gần bảy
trang trại điện gió ngoài khơi bờ biển Anh và Hà Lan trong một chuyến đi. Khi
các nhà báo đến gần, họ được các tay súng đeo mặt nạ chào đón.
Các quan chức hải quân thừa nhận việc bảo vệ từng inch dây cáp hoặc đường
ống dẫn khí đốt là không thể. Nhưng máy bay không người lái là một phần của câu
trả lời. Sau các cuộc tấn công vào Nord Stream, các chính phủ châu Âu đã khẩn cấp
vạch ra các mối đe dọa tiềm tàng. Đô đốc Andersen cho biết Na Uy đã tiếp cận với
các công ty tư nhân hoạt động ngoài khơi trong các hoạt động như dầu khí.
“Chúng tôi đã có một ngành công nghiệp có tinh thần trách nhiệm cao và sẵn sàng
đóng góp.”
Trong vòng vài ngày, Na Uy đã có 600 máy bay không người lái tiên tiến dưới
biển, một số được điều khiển từ xa và một số khác hoạt động tự động. Làm việc với
Anh, Đan Mạch, Đức và Hà Lan, những cơ sở hạ tầng khí đốt này đã được càn quét
“từng inch” trên 9.000 km vuông của cơ sở hạ tầng ngầm của khí đốt, trước khi
chuyển sang kiểm tra cơ sở ngầm của cáp điện và cáp dữ liệu. Dự án cho thấy
công nghệ đã từng thẩm thấu từ thế giới quân đội vào thế giới dân sự giờ đây có
thể thẩm thấu ngược lại. Vào ngày 15 tháng 2, NATO đã thành lập một đơn vị điều
phối cơ sở hạ tầng quan trọng dưới biển mới để khuyến khích những việc hợp tác
phòng thủ như vậy.
Hành vi phạm tội là một vấn đề khác. Nghịch lý là các quốc gia giúp
Ukraine xây dựng các hệ thống như vậy - thường là hoàn toàn tuyệt mật - và cung
cấp cho Ukraine thông tin tình báo cần thiết để sử dụng chúng một cách hiệu quả,
chẳng hạn như bản đồ cập nhật về khả năng gây nhiễu của Nga, lại bị hạn chế khả
năng phát triển của chính công nghệ đó ở quê nhà của họ. Đô đốc Parkin than thở:
“Những điều mà một công ty Anh tài trợ bằng tiền đóng thuế của người dân Anh và
được các sĩ quan quân đội Anh điều hành nhằm hỗ trợ cho Ukraine, thì tôi lại
không thể làm được ở Anh vì các quy định thời bình tại Anh cấm làm điều đó”.
Các nhà chức trách hàng hải châu Âu không muốn các máy bay không người
lái đi lạc vào vùng biển dân sự. Điều đó ngăn cản lực lượng hải quân huấn luyện
và thử nghiệm một cách táo bạo nhất có thể. Đáng tiếc cho vị đô đốc đầy tham vọng
Parkin. “Đặc biệt, chúng ta đang ở một thời điểm mà các tàu nổi không có người
lái đang hoành hành trên biển, điều này tương đương với việc một người cầm cờ đỏ
chạy ngang qua trước mũi một chiếc ô tô.”
.
Bài gốc :
https://www.economist.com/.../how-oceans-became-new...
ECONOMIST.COM
How oceans became new technological battlefields
How
oceans became new technological battlefields
================================================
Bài học từ Ukraine
The Economist
P1: Công nghệ thay đổi chiến trường
21-7-2023
P2: Cuộc chiến gây nhiễu bằng tia điện tử
22-7-2023
P3: Hậu cần là công việc rất quan trọng, không nên giao
hoàn toàn việc này cho các tướng lĩnh
25-7-2023
P4: Công nghệ đang khiến người dân tham gia vào chiến
tranh nhiều hơn
26-7-2023
P5: Nga, kẻ thù của Ukraine, cũng học được nhiều bài học,
dù chậm
29-7-2023
P6: Các đại dương đã trở thành chiến trường của các công
nghệ mới
4-8-2023
No comments:
Post a Comment