Người Mỹ Bất
Mãn Với Hệ Thống Y Tế Của Hoa Kỳ, Không Còn Muốn Đi Khám Bệnh Nữa.
TIME ngày 15/3/2023
Nguyễn
Minh Tâm dịch
March 8, 2023
·
Trung bình một bệnh nhân
mới phải đợi 21 ngày mới được bác sĩ gia đình cho cái hẹn để gặp mặt lần đầu
tiên. Buổi hẹn gặp bác sĩ gia đình diễn ra rất nhanh, trung bình 18 phút, với
thái độ vội vàng, lạnh lùng của người bác sĩ. Khoảng 43% dân Mỹ nói họ không
hài lòng với hệ thống chăm sóc y tế của Hoa Kỳ. Một giáo viên ở Florida phải
than: “Người y sĩ thú y chăm sóc con chó của tôi còn tận tình chú ý đến bệnh
nhân hơn là bác sĩ gia đình của tôi. Ước gì tôi được gặp bác sĩ thú ý hơn là
bác sĩ gia đình. Thái độ của ông ta ấm áp và có tình người hơn là bác sĩ gia
đình của tôi.”.
Lúc gần đây, bạn cảm thấy trong người không được khỏe,
thường bị mệt, cơ thể uể oải. Bạn thắc mắc phải chăng
việc ăn uống của mình không được tốt. Hay là mình bị bệnh thiếu máu? Bạn điện thoại
cho bác sĩ gia đình- primary care- để xin một cái hẹn. Văn phòng bác sĩ cho biết
bạn phải đợi ba tuần mới được gặp bác sĩ.
Thế là bạn đành phải đợi.
Và chưa hết, còn nhiều màn chờ đợi khác nữa
theo sau
Đến hẹn, bạn còn phải đợi nữa.
Bạn phải lấy bút điền hàng núi giấy tờ, trả lời
vài chục câu hỏi, song bác sĩ vẫn chưa sẵn sàng gặp bạn đâu. Bạn ngồi ở phòng đợi,
nhẩn nha liếc mắt đọc qua mấy tạp chí lá cải, ngồi lướt nhanh điện thoại của
mình, cho đến khi bạn được gọi vào để gặp bác sĩ. Vào trong, bạn phải mặc bộ đồ
khám bệnh, và lại chờ thêm ít lâu nữa để được nói chuyện với bác sĩ. Được gọi
là nói chuyện kể ra cũng hơi quá đáng, không đúng. Bởi vì bà bác sĩ chẳng thèm
nhìn vào mặt bạn đâu. Bà cứ chúi mũi xem trên màn hình “computer” về những
thông tin liên quan đến bạn, kéo dài khoảng 10 phút. Sau đó, bà ta ấn vào tay bạn
một phiếu gửi đi phòng thí nghiệm để xét nghiệm máu. Bạn ra về với phiếu
xét nghiệm máu cầm trong tay.
Sau đó, bạn phải gọi điện thoại xin cái hẹn lấy
máu ở phòng thí nghiệm, và lại phải theo thủ tục đợi chờ kế tiếp.
Vài tuần sau, bạn nhận được giấy tính tiền
trong thùng thư của nhà bạn, bạn phải trả hàng trăm đô la cho việc xét nghiệm
máu. Cuộc hẹn với bác sĩ chỉ kéo dài chừng vài phút, nhưng tiền trả cho xét
nghiệm máu làm bạn đau bụng cả tháng trời.
Đi gặp bác bác sĩ là một việc hết sức ngao
ngán, chẳng có gì là vui. Coi vậy chứ, nó còn đỡ hơn thời kỳ đang có bệnh dịch
COVID-19. Hồi năm 2019, khi chưa xảy ra bệnh dịch, thăm dò ý kiến dân chúng Mỹ,
người ta thấy 43% dân Mỹ không hài lòng với hệ thống chăm sóc y tế ở Hoa Kỳ. So
với nước Anh, chỉ có 22% dân chúng không hài lòng, và với Canada, chỉ có 26%
dân chúng không hài lòng mà thôi. Sang đến năm 2022, ba năm sau khi xảy ra bệnh
dịch, theo Trung Tâm Nghiên Cứu Dịch Vụ Công cộng của hãng thông tấn Associated
Press chỉ có 12% dân Mỹ nói họ hài lòng với hệ thống y tế của Hoa Kỳ.
Người Mỹ phải đóng tiền bảo hiểm y tế để được
nhận một sự chăm sóc mà họ đánh giá là rất tồi, thấp kém. Hoa Kỳ chi tiêu rất
nhiều tiền cho hệ thống chăm sóc y tế, tình theo lợi tức trên đầu người, cao
hơn nhiều nước tiền tiến, phát triển trên thế giới, để rồi họ nhận được sự chăm
sóc y tế rất kém cỏi, sức khỏe người dân Mỹ thua xa dân của nhiều nước khác. Tuổi
thọ trung bình của người Mỹ thấp hơn người dân ở nước giàu có khác. Khoảng 60%
dân Mỹ vướng phải những căn bệnh mãn tính. Và khoảng 10% dân số không có bảo hiểm
y tế.
Đặc biệt dịch vụ y tế rất tồi, khiến dân Mỹ
chán ngán, vô cùng bất mãn. Bệnh nhân ở Hoa Kỳ phải đợi chờ nhiều tuần lễ, có
khi hàng tháng mới có được cái hẹn gặp bác sĩ, và cuộc hẹn đó chỉ diễn ra trong
vòng ít phút. Họ ngao ngán, chán nản khi nhận được giấy tính tiền, vì quá đắt.
Họ bất mãn vì các bác sĩ, y tá đối xử với họ như là đối xử với con số trên hồ
sơ ghi trong computer, không phải là cách đối xử giữa con người với nhau.
Những bất mãn, bực dọc kể trên khiến cho bệnh
nhân nản lòng, không muốn nhận sự chăm sóc y tế nữa. Nếu điều này xảy ra, nước
Mỹ nói chung sẽ gánh hậu quả là dân chúng Mỹ trở nên bệnh hoạn, nặng hơn tình
trạng hiện nay. Nói tóm lại, bệnh nhân Mỹ ngày nay hết sức bất mãn đối với hệ
thống chăm sóc y tế của Hoa Kỳ.
Primary care- chăm sóc y tế cơ bản- hay bác sĩ gia
đình- là nền tảng của hệ thống chăm lo y tế ở Hoa Kỳ. Trên lý thuyết, hàng năm bệnh nhân cần được khám nghiệm để bác sĩ có thể
thẩm lượng tình trạng sức khỏe tổng quát, và phát hiện những triệu chứng có thể
đưa đến những bệnh hiểm nghèo, để gửi bệnh nhân đến gặp các bác sĩ đặc biệt,
chuyên môn, trước khi những triệu chứng này trở thành bệnh mãn tính. Hiện nay,
người ta vẫn còn tranh luận về việc mọi người có cần phải đi khám nghiệm định kỳ
hàng năm hay không. Tuy nhiên, rõ ràng là những người đi khám định kỳ hàng năm
có hy vọng sống lâu hơn người không đi khám định kỳ khoảng 5 năm.
Vậy mà có đến một phần tư dân số Mỹ, ở tuổi
trưởng thành không có bác sĩ gia đình để lo việc khám định kỳ. Thống kê
thực hiện trong năm 2021 cho thấy có đến 20% dân Mỹ không hề đi gặp bác sĩ gia
đình trong hơn một năm qua. Có nhiều lý do khiến họ không đi gặp bác sĩ gia
đình: Phải mất quá lâu, nhiều tuần lễ mới xin được một cái hẹn gặp bác sĩ, nhất
là ở vùng đồng quê, nơi bác sĩ rất hiếm. Hay cuộc hẹn với bác sĩ bị hãng bảo hiểm
tính tiền đắt quá. Nghiên cứu cho thấy, 40% người Mỹ trưởng thành trì hoãn
không đi khám định kỳ vì áp lực tài chính, cụ thể là phải trả tiền bảo hiểm đắt
quá, trong khi chỉ gặp bác sĩ được vài phút là xong. Do đó, họ trì hoãn, hay bỏ
luôn, không đi khám định kỳ.
Lại nữa, mọi người nói chung đều không muốn đi
khám định kỳ. Khoảng một phần ba bệnh nhân trả lời cuộc thăm dò vào năm 2015
nói rằng họ không muốn đi gặp bác sĩ để khám định kỳ vì họ cảm thấy không vui
khi đi gặp bác sĩ. Họ kể ra một loạt những lý do khiến cho cuộc gặp không mấy
gì vui, gồm có: Thái độ lạnh lùng, bất nhã của bác sĩ, y tá, nói chung là người
cung cấp dịch vụ y tế, đợi chờ quá lâu, khó tìm được thời điểm thuận tiện cho
cuộc hẹn, và sau cùng cuộc hẹn này có thể tốn tiền rất nhiều vì loại bảo hiểm họ
có. Trong thời gian có bệnh dịch COVID-19 nhiều người bỏ hẳn không đi gặp bác
sĩ để khám định kỳ. Lý do chính là sợ tiếp xúc với người bệnh, dễ bị lây nhiễm,
một phần khác họ cảm thấy những lần đi gặp bác sĩ gia đình trước đó đều không
vui, và vô bổ. Đa số người da màu, phụ nữ, hay béo mập đều mang mặc cảm là họ bị
bác sĩ, và y tá đối xử không tốt.
Jen Russon, 48 tuổi, một giáo viên dạy Anh
Văn, là một bà mẹ có hai con nhỏ ở Florida kể rằng bà chưa bao giờ có cảm giác
vui thích khi đi gặp bác sĩ gia đình của bà. Tháng nào bà cũng phải bấm bụng
đóng $400 tiền bảo hiểm sức khỏe cho gia đình, thế mà khi có hẹn gặp bác sĩ gia
đình bà chỉ nhận được thái độ lạnh lùng vô cảm, vội vàng của người bác sĩ. Khi
so sánh với bác sĩ thú y chăm sóc cho con chó của bà, bà thấy mình bị đối xử
thua cả con chó. Bà nhủ thầm trong lòng: “Phải chi tôi gặp người bác sĩ thú y,
thay vì người bác sĩ gia đình.”. Bác sĩ thú y quả thực còn chịu khó dành thời
giờ cho con chó, còn bác sĩ gia đình thì vội vàng đuổi người bệnh đi chỗ khác
cho xong việc.
Một trong những nguyên nhân của tệ nạn bác sĩ
đối xử lạnh lùng, máy móc với bệnh nhân cũng vì việc huấn luyện bác sĩ thiếu
sót. Giáo sư Jennifer Taber dạy về khoa tâm lý ở trường đại học Kent State
University viết cuốn sách về tình trạng bệnh nhân né tránh không muốn gặp
bác sĩ, giải thích rằng trường y khoa ở Hoa Kỳ giỏi trong việc dạy một sinh
viên am hiểu về y khoa và trở thành một bác sĩ giỏi, nhưng họ không chuẩn bị
cho người bác sĩ tương lai kỹ năng giao tiếp với người xung quanh. Trong khi
đó, nếu bệnh nhân không thích một bác sĩ nào, họ có quyền không gặp người bác
sĩ đó. Chỉ cần một vài cử chỉ, động tác nhỏ như một cái nhìn ân cần, ấm áp, một
câu hỏi thăm xã giao tử tế cũng đủ để tạo được mối quan hệ tốt giữa bác sĩ và bệnh
nhân, nhưng đa số bác sĩ rất kiệm lời, chẳng nói năng gì cả.
Bệnh dịch xảy ra lại càng làm tăng sự xa cách
giữa bác sĩ và bệnh nhân. Họ ngần ngại không dám đến gần bệnh nhân là có lý do
chính đáng, sợ bị lây nhiễm. Bệnh dịch COVID-19 còn làm cho nhiều bác sĩ mệt mỏi,
chán ngán muốn bỏ nghề đi làm việc khác. Tình trạng thiếu nhân viên ngành y tế
lại càng làm cho các bác sĩ bị “burn-out”. Họ phải làm việc vô cùng vất vả, bên
cạnh những nguy hiểm có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Theo cuộc thăm dò năm 2022,
có đến 30% y sĩ ở Hoa Kỳ nói họ muốn bỏ nghề đi làm việc khác. Sáu tháng trước
có rất nhiều người nghĩ đến việc bỏ nghề bác sĩ.
Bác sĩ Bengt Armets, Giáo sư y khoa ở trường
Michigan State University nghiên cứu kỹ về đề tài: “Làm cách nào cải thiện việc
chăm sóc sức khỏe của bác sĩ gia đình- primary care.”, ông cho biết hiện tượng
bác sĩ chán nản muốn bỏ nghề lại càng làm cho bệnh nhân không muốn đi gặp bác
sĩ. Bác sĩ Arnetz kết luận: “Bệnh nhân thì muốn bác sĩ tận tình theo dõi sức khỏe
của họ. Nhưng bác sĩ lại chán nghề, bị áp lực, nên tỏ ra lơ đãng, không muốn
làm việc.”
Tuy nhiên, bác sĩ Lori Knutson, Giám đốc điều
hành Viện Nghiên Cứu Whole Health Institute cho rằng tình trạng lơ là, lạnh
lùng, máy móc, của bác sĩ gia đình đối với bệnh nhân bắt đầu xảy ra từ trước
khi có bệnh dịch COVID-19, tuy chậm chạp, song nó chỉ chờ dịp để nổ tung
ra.
Để giải thích đầy đủ những vấn đề đang xảy ra trong
hệ thống chăm sóc sức khỏe ở Hoa Kỳ, chúng ta phải bàn về vai trò của công ty bảo
hiểm y tế. Bệnh nhân Hoa Kỳ phải trả nhiều tiền túi
hơn người dân của những nước phát triển, giàu có. Đa số những nước này đều có hệ
thống bảo hiểm y tế cho tất cả mọi người – universal health coverage. Bác sĩ
Ateev Mehrotra, Giáo sư ở trường y khoa Harvard nói rằng các hãng bảo hiểm thường
hay thay đổi chính sách liên tục khiến cho nhiều khi bác sĩ không hiểu các loại
xét nghiệm họ đề nghị làm cho bệnh nhân tốn kém bao nhiêu, nhất là khi các bệnh
nhân mua nhiều loại bảo hiểm khác nhau, họ sẽ giật mình ngạc nhiên khi nhận được
giấy tính tiền chi phí xét nghiệm. Nhiều trường hợp bệnh nhân phải gọi điện thoại
cho hãng bảo hiểm, và phải mất rất nhiều thì giờ để hiểu về chính sách và chi
phí xét nghiệm hãng bảo hiểm tính toán. Một nghiên cứu thực hiện vào năm 2020
cho thấy Hoa Kỳ phí phạm khoảng $20 tỷ đô la về năng suất làm việc chỉ vì phải
dùng thì giờ để gọi cho công ty bảo hiểm sức khỏe.
Phương thức trả tiền cho bác sĩ cũng ảnh hưởng
rất nhiều đến những phiền toái gây cho bệnh nhân. Nhiều hệ thống y tế trả tiền
cho bác sĩ dựa vào những lần bác sĩ dùng thủ tục đặc biệt để nhét thêm cuộc hẹn
cho bệnh nhân. Chẳng trách bác sĩ phải làm việc vội vàng, chớp nhoáng cho qua,
đế còn tính tiền. Bác sĩ Knutson cho biết với cách trả tiền cho bác sĩ theo kiểu
này sẽ khuyến khích bác sĩ đề nghị làm những xét nghiệm không cần thiết để có
tiền thêm cho ông ta. Trong lúc đó, bệnh nhân bị thêm nhiều phiền toái, và hệ
thống bảo hiểm sức khỏe phải tốn kém thêm nhiều tiền.
Điểm chính là công ty bảo hiểm trả tiền cho
bác sĩ gia đình- primary care- theo gia biểu thấp hơn bác sĩ chuyên môn. Vì lý
do đó nhiều người đi học y khoa không chịu học để trở thành bác sĩ gia đình, nhất
là khi họ nghĩ đến món nợ khổng lồ họ vay khi học y khoa. Họ phải tìm các kiếm
ra thật nhiều tiền để trả nợ. Hậu quả là thiếu rất nhiều bác sĩ gia đình, và bệnh
nhân rất khó xin được cuộc hẹn, và bác sĩ gia đình phải làm việc tóe khói mà
không hết việc. Họ vội vàng đi từ cái hẹn này đến cái hẹn khác, sau đó lại còn
phải viết báo cáo, điến nhiều loại mẫu biểu, giấy tờ cho bệnh nhân.
Người ta tìm ra một giải pháp để đỡ gánh nặng
cho bác sĩ gia đình. Bác sĩ Arnetz và các đồng nghiệp đề nghị dành ra một số
nhân viên hành chính quản trị, hay y tá, phụ giúp làm việc giấy tờ cho
các bác sĩ. Kết quả là năng suất làm việc của bác sĩ tăng rất nhanh sau hai tuần
lễ áp dụng phương pháp này. Điều này cũng giúp cho bệnh nhân được hài lòng
thêm.
Một số văn phòng y tế có sáng kiến cho phép bệnh
nhân đi thẳng đến “urgent care center” mà không cần phải lấy hẹn. Một số bệnh
nhân đồng ý trả thêm tiền hội viên để có thể được chăm sóc theo kiểu này. Trong
thời gian có bệnh dịch, hoạt động của “urgent care centers” và hẹn với bác sĩ
qua điện thoại trở nên phổ biến, và được nhiều người tán thưởng.
Thủ tục đi khám bệnh không cần lấy hẹn ở các
“urgent care centers” chỉ đúng, và thuận tiện tùy theo một số vấn đề. Ví dụ khi
đi xin chích ngừa bệnh cúm – flu shot- người làm ở phòng chích thuốc có thể kiếm
thêm xem bệnh nhân có còn thiếu loại chích ngừa nào khác nữa hay không.
Tuy nhiên có một số trường hợp bệnh trạng của
bệnh nhân không cho phép làm được dễ dàng. Ví dụ như trường hợp của bệnh nhân
tên là Ashley, 35 tuổi, có triệu chứng có thể bị ung thư vú, hàng năm bà cẩn phải
được khám vú, và xét nghiệm bằng ultrasound thể theo dõi. Nhưng do công việc
làm, bà phải đi công tác thường xuyên, rất khó cho bà làm những thủ tục giấy tờ
để xin hẹn, mỗi khi gặp bác sĩ mới. Bà tâm sự rằng việc nói chuyện với công ty
bảo hiểm là một cực hình cho bà. Bà nói vì những thủ tục nhiêu khê đó khiến tôi
cứ phải trì hoãn việc đi khám nghiệm và làm ultrasound. Bà Ashley đang nghĩ đến
việc cắt bỏ hẳn hai cặp vú vừa để ngăn ngừa ung thư vừa “tránh khỏi thủ tục xin
hẹn khám vú và làm ultrasound”. Thủ tục này nhiêu khê và phiền toái quá mức.
Còn bà giáo Anh Văn ở Florida, bà Russon, đang có ý định bỏ hẳn bảo hiểm y tế
cho cả gia đình, đỡ tốn $400 mỗi tháng. Bà sẽ đi thẳng đến một văn phòng bác sĩ
tư khi cần, móc tiền túi ra trả thẳng cho ông ta, thay vì xin hẹn như trước
đây, phải đợi đến ba tuần, và chỉ được gặp không đầy vài phút. Bà nói: “người bác
sĩ tư này có thể không khôn ngoan nhất trên đời, nhưng ít ta ông ta cũng trò
chuyện với bà khi khám bệnh, đối xử có tình người, không quá máy móc, lạnh lùng
như bác sĩ gia đình trước đây.”
Nguyễn
Minh Tâm dịch theo báo TIME
ngày 15/3/2023
No comments:
Post a Comment