Chiến
dịch “phi Nga hóa” Ukraine đang diễn ra
The Economist
Cù
Tuấn dịch thuật
Tại một nhà máy tái chế ở ngoại ô Kiev, cách
nơi xảy ra vụ rơi máy bay trực thăng khiến 14 người thiệt mạng (trong đó có bộ
trưởng Nội vụ Ukraine) một tuần trước đó một quãng lái xe ngắn, một nhóm công
nhân phân loại, hầu hết là phụ nữ trung niên, đang xé toạc hàng trăm cuốn sách
tiếng Nga. Trang bìa cuốn “Thời thơ ấu, thời niên thiếu và tuổi trẻ” của
Tolstoy, bị bỏ vào một túi rác và chỉ vài ngày nữa là có thể được tái chế thành
một cái nắp đậy cốc cà phê hoặc một hộp đựng trứng. Các trang của cuốn tiểu thuyết
này, cuối cùng sẽ trở thành giấy trắng để in những cuốn sách khác, bằng tiếng
Ukraine, hoặc được chuyển đổi thành các cuộn giấy vệ sinh rẻ tiền. Tiếp theo là
tuyển tập các bài thơ của Mayakovsky. Sau đó là sách giáo khoa vật lý của Liên
Xô. Rồi đến tiểu sử của Pushkin và Dostoevsky. Và cứ như thế.
Phản ứng dữ dội chống lại văn hóa Nga ở
Ukraine đã gia tăng kể từ năm 2014, khi Nga chiếm đóng Donbas và Crimea. Nhưng
cuộc xâm lược vô cớ của Nga vào Ukraine, cùng với những nỗi kinh hoàng mà quân
đội nước này gây ra, đã khiến nước này rơi vào tình trạng điên cuồng chống Nga.
Phi Nga hóa chủ yếu là một quá trình từ dưới lên hoặc là vấn đề sở thích cá
nhân, trái ngược với chính sách của chính phủ. Hàng triệu người Ukraine tiếp tục
nói tiếng Nga mà không bị phân biệt đối xử. Nhưng chính quyền địa phương ở nhiều
nơi trên đất nước đang thay đổi tên đường phố và kéo đổ các bức tượng của Nga
và Liên Xô.
Tại Uzhhorod, thủ phủ của tỉnh Transcarpathia
phía tây, những ngôi sao màu đỏ đã bị gỡ khỏi bia mộ của những người lính Liên
Xô đã ngã xuống. Tượng bán thân của Alexander Pushkin đã biến mất khỏi hàng chục
thị trấn. Ở Odessa, một bức tượng lớn của Catherine Đại đế, nữ hoàng Nga thế kỷ
18, người đã thành lập thành phố, đã bị gỡ xuống và đóng hộp vào cuối tháng 12
và hiện đang phủ bụi trong tầng hầm của bảo tàng mỹ thuật thành phố này. Vào
ngày 27 tháng 1, Học viện Kyiv-Mohyla, một trong những trường đại học lâu đời
nhất của Kyiv, tuyên bố cấm nói tiếng Nga trong trường, mặc dù giám đốc của trường
này sau đó đã rút lại và nói rằng lệnh cấm trên sẽ không được thi hành.
Việc phi Nga hóa cũng đã ảnh hưởng đến văn học.
Syayvo, một hiệu sách ở Kyiv, đã đóng cửa khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược. Khi nó
mở cửa trở lại ba tháng sau đó, ban quản lý và một số khách hàng đã nảy ra ý tưởng
hô hào dân chúng để thu thập sách bằng tiếng Nga, tái chế chúng và quyên góp số
tiền thu được cho một tổ chức từ thiện mua quần áo và thiết bị cho quân đội
Ukraine. Kể từ tháng 7, khách hàng đã mang đến 60 tấn sách.
Nga, quốc gia kiểm soát phần lớn Ukraine từ thế
kỷ 17 và Liên Xô, quốc gia mà Ukraine là một phần cho đến năm 1991, đã nhiều lần
đàn áp ngôn ngữ và văn hóa Ukraine. Việc Nga hóa đạt đến đỉnh điểm dưới thời
Alexander II, một sa hoàng ở thế kỷ 19, người đã cấm giảng dạy, xuất bản sách
và dàn dựng các vở kịch bằng tiếng Ukraina.
Vladimir Putin, Sa hoàng
thời hiện đại của Nga, đã phủ nhận sự tồn tại của một nền văn hóa Ukraine riêng
biệt. Các lực lượng chiếm đóng của Nga ở miền đông
và miền nam Ukraine đã lên kế hoạch phá hủy nền văn hóa này. Truy cập vào các
trang web tin tức Ukraine đã bị chặn. Địa danh đã được thay đổi và cách viết tiếng
Nga đã thay thế tiếng Ukraina. Tại thành phố Mariupol bị tàn phá, quân chiếm
đóng đã phá bỏ một đài tưởng niệm các nạn nhân của Holodomor, nạn đói mà Liên
Xô đã gây ra cho Ukraine vào những năm 1930 và đã giết chết hàng triệu người.
Các trường học tại Mariupol hiện buộc phải tuân theo chương trình giảng dạy của
Nga. Vô số người Ukraine bị nghi ngờ có liên hệ với chính phủ ở Kiev đã bị vây
bắt và lạm dụng. Một số đã bị bắn chết.
Kết quả, ít nhất là ở phần còn lại của
Ukraine, không hoàn toàn giống như những gì ông Putin đã nghĩ. Theo một nghiên
cứu, gần đây nhất là vào mùa hè năm 2021, 41% người Ukraine đồng ý với quan điểm
rằng Ukraine và Nga là cùng một dân tộc. Đến mùa xuân năm ngoái, sau khi Nga
xâm lược, con số này đã giảm mạnh xuống còn 8%.
Hầu hết người Ukraine ủng hộ ý tưởng thay đổi
các địa danh của Liên Xô hoặc Nga. Liệu các nhà văn Nga bị chôn vùi một hoặc
hai thế kỷ trước có nên trả giá cho những tội ác chiến tranh ngày nay hay không
là một câu hỏi gây chia rẽ hơn nhiều. Giống như nhiều người Ukraine bị tổn
thương bởi chiến tranh, Vasyl, đang tìm kiếm một cuốn tiểu thuyết mới tại hiệu
sách Syayvo, cho biết ông và vợ, những người lớn lên ở Nga, đã quyết định ngừng
nói tiếng Nga. Anh nói: “Nó làm tôi đau tai." Nhưng anh cũng cho rằng văn
chương không nên có giới hạn, và việc biến sách tiếng Nga thành bột giấy là một
bước đi quá xa. “Điều này khiến tôi nhớ đến Mussolini,” anh nói, tỏ ra không bị
thuyết phục bởi lập luận của ông Dyak rằng việc tái chế sách không giống như việc
đốt chúng. “Sách là sách.”
Andrey Kurkov, có lẽ là nhà văn đương đại nổi
tiếng nhất Ukraine, sinh ra ở Nga và viết bằng tiếng Nga. “Tôi hiểu cảm xúc của
họ,” ông nói, nhưng nói thêm rằng một số trí thức Ukraine đang sử dụng quá
trình phi Nga hóa để nâng cao uy tín về tình yêu nước của chính họ. Ông biết những
cuốn sách của mình có thể sẽ không được xuất bản bằng tiếng Nga tại Ukraine cho
đến sau chiến tranh. Ông nói: “Phản ứng đối với mọi thứ liên quan đến Nga là cực
kỳ tiêu cực và hung hăng." Nhưng trong khi các nhà văn viết tiếng Nga có
thể bị phớt lờ ở một số vùng của Ukraine, thì ở những nơi khác, nơi tiếng Nga
thống trị, ông nói, họ “không thể bị loại bỏ”.
.
Bài gốc
https://www.economist.com/.../a-campaign-to-de-russify...
ECONOMIST.COM
A campaign to “de-Russify” Ukraine is under
way
A campaign to “de-Russify” Ukraine is under way
No comments:
Post a Comment