Nhà giáo: Ai cho tôi lương thiện
16/11/2022
https://baotiengdan.com/2022/11/16/nha-giao-ai-cho-toi-luong-thien/
Tôi chính thức bước chân vào nghề giáo từ năm
2013, đến năm 2020 thì bước ra, có lẽ là mãi mãi, trong khoảng thời gian ấy có
bị gián đoạn vài lần, vì bỏ việc. Nhưng ở đây, tôi không muốn nói về câu chuyện
của mình, mà là chuyện của những đồng nghiệp tôi.
Đi dạy được vài năm, trường thiếu giáo viên,
đúng hơn là thiếu giáo viên giỏi, vì đó là trường chuyên. Tôi lục lại trong trí
nhớ và hỏi han tìm kiếm. Cuối cùng cũng tìm lại được một người bạn vong niên học
trước tôi mấy khóa, thông minh, giỏi giang. Lúc ấy, anh đang dạy tại thành phố
Biên Hòa, đã vợ con và có cuộc sống yên ổn như bao người. Tôi dùng biết bao
nhiêu lý lẽ về việc cùng nhau “làm một cái gì đó” cho thế hệ trẻ, cuối cùng anh
đồng ý, bỏ thành phố mang theo vợ con lên vùng thị xã miền cao để cùng nhau thực
hiện một “cuộc cách mạng”.
Hơn một năm sau, tôi bỏ việc trước, anh bỏ
sau. Lại dắt díu vợ con trở lại Biên Hòa.
Tôi ở nhà hai năm thì hiệu trưởng cũ gọi, nói
“Mày quay lại giúp tao một chuyến”. Tôi ra điều kiện, rằng tôi phải được tự chủ
về chuyên môn cho cả tổ và phải được quyền tuyển người. Đồng ý. Thế là lại hăm
hở, lập kế hoạch đổi mới, xây dựng chương trình, thay đổi phương pháp… Lúc đó
chương trình 2018 cũng sắp được ban hành…
Tôi tìm được một người bạn học khác, một kẻ
say mê văn chương và nghiêm cẩn trong công việc. Ông thầy giáo này cũng từng đi
dạy và đã bỏ dạy, hiện đang đi làm một công việc chẳng liên quan gì. Nghe lời
ngon ngọt của tôi, anh ấy khăn gói từ thành phố lên. Nhưng giáo viên vẫn còn
thiếu, vì dường như năm nào cũng có người bỏ việc, tôi liên hệ khắp nơi, cuối
cùng cầu cứu thầy tôi, hiện là trưởng khoa của một đại học lớn. Thầy nói có hai
bạn này, tốt lắm. Hai thầy giáo tương lai ấy từ Huế lên đường vào Nam. Ngay sau
ngày đầu tiên vào trường, một người đã không bao giờ quay lại nữa. Bạn ấy nói,
“Có lẽ em không hợp”. May là một người đã ở lại cùng chúng tôi, với thư viện
sách của cậu ấy.
Mấy ngày trước, ngồi lướt Facebook thấy người
bạn “say mê văn chương” kia đăng hình đang ở sân bay, nơi đến là Nhật Bản. Đi
xuất khẩu lao động. Còn cậu giáo viên trẻ từ Huế vào thì cũng đã xuống Sài Gòn
hai năm rồi, từ giã nghề giáo, cũng có lẽ là vĩnh viễn.
Hai hôm trước tôi gặp lại người bạn vong niên,
người đầu tiên đã bỏ việc ở Biên Hòa đến với chúng tôi. Anh nói, hết năm nay
anh nghỉ, kiên trì đến bây giờ là quá đáng lắm rồi. Hết năm mới nghỉ được vì đã
trót hứa với ông giám đốc. Mình đã làm một công việc vô nghĩa quá lâu, chỉ nhồi
nhét để thi. Thương học trò lắm nhưng trong cái hệ thống vận hành kiểu này của
giáo dục thì không còn lựa chọn nào khác. Không thay đổi được nó thì đành phải
dứt mình ra thôi. Tôi hỏi anh, vậy anh làm gì để sống; anh bảo làm gì chẳng được,
có khi còn dễ sống hơn là đi dạy.
Vậy là những người đồng nghiệp mà tôi “cầu hiền”,
đến nay tất cả đã rời bỏ giáo dục. Không ai còn có ý quay lại con đường ấy. Họ
nói với tôi rằng, lên lớp là thợ dạy, ở trường là culi; vừa bị người ta coi thường,
vừa kiếm cơm một cách cay đắng.
Họ là những người hiếm hoi còn đọc sách trong
những giáo viên mà tôi biết, và còn có tủ sách. Họ yêu nghề, yêu văn chương. Là
thầy cô giáo nhưng họ làm thơ, viết truyện đăng báo, xuất bản sách; họ suy tư
và trăn trở, họ đau nhức với nghề nghiệp. Và chính họ lại là những người rời khỏi
giáo dục sớm nhất.
Tôi phải đứng nhìn những người đồng nghiệp giỏi
giang và có nhân cách lần lượt ra đi. Mà không chỉ bạn tôi, lâu lâu lại nghe
tin một người mà mình từng biết và tôn trọng nghỉ việc. Tôi tự hỏi, giáo dục sẽ
còn ai, ai ở lại với trẻ em?
Nhiều năm nay vẫn đều đặn nghe các vị lãnh đạo
nói về việc “ưu tiên dạy người”. Tôi lại tự hỏi, ai dạy, dạy bằng cách nào khi
mà chính họ, những thầy cô giáo, còn chưa được đứng đường hoàng để mà làm người.
Giáo viên phải ngoan ngoãn im lặng, có ai đó trung thực thẳn thắn thì bị hành
cho ra bã, có khi còn công khai cho “tinh giản biên chế”. Muốn yên thân thì phải
hèn đi, phải giả câm giả điếc, phải giả lả mà cười cười nói nói.
Chỉ trong năm 2022 đã có 16.000 giáo viên bỏ việc. Sự
mất giá của nghề giáo không phải chỉ là chuyện lương, mà là lương thiện, “ai
cho tôi lương thiện”. Nếu không có một cuộc cải tổ về bộ máy trong hệ thống
giáo dục, không có công đoàn độc lập để bảo vệ nhà giáo, không phân chia lại
quyền lực trong nhà trường để cân bằng, thì mọi lời hay ý đẹp chỉ là khẩu hiệu.
Và giáo dục, theo thời gian, cứ phải sa mạc hóa dần đi, không thể cưỡng lại được.
.
No comments:
Post a Comment