Sự kiện Novaland cắt giảm 50% nhân sự hay Hòa
Phát đóng 5 lò luyện thép chỉ là “phần nổi của tảng băng”. Dân chúng vừa mất những
khoản tiền chắt chiu nhiều năm lại đang bắt đầu đối diện với nạn thất nghiệp, với
cơ hội mưu sinh dần dần thu hẹp. Doanh nghiệp, dân chúng không chỉ “mất thanh
khoản”, người dân đang mất niềm tin vào nhiều định chế.
Điều gì đang là thứ tự ưu tiên trong các quyết
định ở tầm vĩ mô. Các nhà lãnh đạo, các nhánh quyền lực [theo Hiến định] có [xếp
giáo gươm] đứng bên nhau để chia sẻ tình huống mà quốc gia đang phải đối diện:
kinh tế suy thoái, đời sống xã hội diễn biến khó lường.
Quốc hội vừa bế mạc với yêu cầu “ổn định vĩ
mô”. Hy vọng là trong cái “vĩ mô” ấy có dân và đó không phải là sự “ổn định” của
những “con số đẹp”.
Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Cố thủ tướng Võ
Văn Kiệt [23-11-1922 – 23-11-2022], Cựu bộ trưởng Võ Hồng Phúc viết bài, kể hai
câu chuyện:
1 – Xây dựng khu tái định cư cho những người
dân bị cô lập – do cách di dời “tiết kiệm” – trong lòng hồ thủy điện Hòa Bình
(1982);
2 – Kéo điện lên Văn Yên cho 30.000 dân phải
di cư từ lòng hồ thủy điện Thác Bà [1988 – Thác Bà phát điện từ 1971 mà 30.000
dân này tới khi đó vẫn không có điện].
Cả hai quyết định đều được triển khai trước
khi làm thủ tục xây dựng cơ bản và được đưa vào kế hoạch. Nguyên tắc của ông Võ
Văn Kiệt rất đơn giản, “điều gì có lợi cho dân thì làm”.
Đất nước lúc này có ai sẵn sàng làm ngay những
gì “có lợi cho dân”.
Ông Võ Văn Kiệt trở thành ủy viên chính thức Bộ
chính trị năm 1982 và được đưa ra Hà Nội làm Phó Chủ tịch HĐBT vì những dấu ấn
mà ông tạo được ở Sài Gòn nhờ “dám nghĩ, dám làm”, dám “xé rào”, phá bỏ cơ chế
quan liêu, bao cấp. Ông từng nói với bà Ba Thi, người được ông giao “đi buôn”,
kiếm gạo cho người dân Thành phố: “Đừng tham ô thôi, nếu làm thế này mà phải đi
tù thì tôi đưa cơm”.
Cùng thời với ông Võ Văn Kiệt, những nhà lãnh
đạo địa phương được điều ra Trung ương đều phải là những người có thành tích nổi
bật ở các địa phương như Đoàn Duy Thành (Hải Phòng), Nguyễn Văn Chính (Chín Cần
– Long An), Nguyễn Văn Hơn (Sáu Hơn – An Giang)…
Thử nhẩm xem ở cả “Hùng Vương Đông” và “Hùng
Vương Tây”, có những ai được cất nhắc trong mấy nhiệm kỳ qua nhờ từng gây dấu ấn
ở địa phương hay ở ban, ngành cũ.
Phần lớn được cất nhắc, thay vì có thành tích
lại thường do “quy hoạch”. Nhiều người trong số họ, khi ở địa phương hoặc khi
được luân chuyển về địa phương, chỉ cố giữ cho tròn trịa, đảm bảo an toàn để bước
lên những nấc thang đã được cơ cấu trước. Những người táo bạo, cho dù tạo ra
nhiều thay đổi tích cực, thường lại chịu nhiều rủi ro hơn, cả chính trị và pháp
lý, so với những người “chém vè”.
Ai bây giờ đứng ra tuyên bố, “Đừng tham ô
thôi, nếu làm những việc có lợi cho dân mà có sai sót về thủ tục thì không ai kỷ
luật”.
Chúng ta đang sống ở thời đại đã có những
“hành lang pháp lý cho kinh tế thị trường”[phần lớn được xây dựng dưới thời Thủ
tướng Võ Văn Kiệt và người kế nhiệm ông, Thủ tướng Phan Văn Khải]. Nhưng, với một
số “hành lang pháp lý” nếu áp dụng cứng nhắc sẽ chỉ là nơi để cho các nhóm lợi
ích diễn trò “quân xanh, quân đỏ”.
Đấu thầu, đấu giá là một hình thức tiến bộ
trong chi tiêu công. Nhưng, ai tổ chức đấu thầu hoàn hảo hơn AIC, ai “giải
ngân” ngân sách giỏi hơn “Chị Nhàn…”
Những ai vẫn lái xe đường trường, chỉ cần cảm
nhận độ êm của tay lái là đã biết đoạn đường đó do tập đoàn Sơn Hải làm. Nhưng
Sơn Hải vẫn thua thầu nhiều doanh nghiệp đang làm những đoạn đường nghiệm thu
xong là xuống cấp. Cơ chế máy móc dung túng “ngụy nhà thầu” và ngay cả khi biết
là “có lợi cho dân”, ai dám chỉ định thầu cho Sơn Hải.
Không phải là những việc “có lợi cho dân” mà
tham nhũng luôn luôn “đúng quy trình” hơn cả.
Nếu không có tham nhũng, làm sao “ba xác chết”
[Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB), Ngân hàng Đệ nhất (Ficombank) và
Ngân hàng Việt Nam Tín nghĩa], cuối năm 2011, có thể trở thành SCB [Trước khi hợp
nhất, ba ngân hàng nói trên đã lâm vào tình trạng mất thanh khoản]. Nếu không
có tham nhũng, làm sao một ngân hàng đã chết lâm sàng như Phương Nam có thể
thôn tính Sacombank.
Nếu không có tham nhũng, Trương Mỹ Lan đã phải
tra tay vào còng khi tầm sai phạm chỉ mới ở mức trên dưới mười ngàn tỉ.
Tham nhũng chính hiệu phải là những người nắm giữ
các vị trí trong hệ thống quan quyền. Mục tiêu của công cuộc chống tham nhũng, vì thế, phải là quan tham
thay vì chỉ là doanh nhân.
Một hành lang pháp lý mà không phân biệt được
tội phạm kinh tế với những doanh nhân phạm sai lầm, phá sản thì trong cái hành
lang ấy chỉ có thể nuôi dưỡng “thị trường hoang dã”.
Chúng ta biết “nhân dân nức lòng khi bắt được
quan tham” chứ chúng ta không biết công việc làm ăn của dân bị đình trệ vì quan
tham không dám ăn [hoặc có kẻ đánh liều ăn nhiều hơn trước].
Chống tham nhũng là phải làm minh bạch hơn môi
trường kinh doanh chứ không phải là sự đổi ngôi của các ông trùm. Chống tham nhũng
là phải dẹp đường cho những nhà lãnh đạo dám nghĩ, dám làm có cơ hội ra những
quyết định có lợi cho dân chứ không phải khiến cho cả hệ thống thúc thủ hoặc hoảng
sợ “bỏ của chạy lấy người” [như vụ Đồng Nai hủy giấy phép của Aqua City hôm trước]
Công cuộc chống tham nhũng bước sang năm thứ
ba của nhiệm kỳ thứ hai. Trong lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam, chưa có thời
kỳ nào quan tham bị bắt nhiều như thời gian vừa qua. Vụ Việt Á (và cả vụ “giải
cứu [trấn lột] công dân”) cho thấy, không thể không bắt tham nhũng. Nhưng, vụ
Việt Á cũng cho thấy, nếu chỉ bắt bớ thì không thể nào chống được tham nhũng thật.
Cựu Bộ trưởng Lê Doãn Hợp có một ví von rất
đáng suy nghĩ, “Phải xem lại cá đen hay nước đen. Nước đen thì đồng thời phải
làm cho nước trong chứ nếu chỉ thay cá thì một thời gian nước lại làm đen những
con cá sạch”.
Tội phạm không thể lựa chọn con đường lương
thiện khi biết áo mão của các quan tòa chỉ là sự che đậy sơ sài. Quan chức
không thể thôi tham nhũng khi nghĩ rằng những người giơ tay biểu quyết kỷ luật
hay phát lệnh bắt mình chưa chắc đã trong sạch hơn mình. Chỉ khi thiết lập được
niềm tin, thay vì chỉ vào một chiến dịch hay một cá nhân, phải thiết lập được
niềm tin “chỉ làm điều tốt cho dân” vào một đội ngũ, vào cả thể chế thì hệ thống
mới minh bạch, đất nước mới mong phát triển.
Hình :
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5477753062259830&set=pcb.5477764595592010
https://www.facebook.com/photo?fbid=5477753545593115&set=pcb.5477764595592010
.
No comments:
Post a Comment