Việt
Nam “vũ khí hoá” ông Hồ Chí Minh trong cuộc chiến Nga-Ukraine
RFA
2022.06.17
RFA edited
50 năm sau
khi ông Hồ Chí Minh qua đời, hình ảnh của ông vẫn được Chính quyền Việt Nam sử
dụng để tuyên truyền cho các mục tiêu chính trị của mình. Điển hình là trong cuộc
chiến tranh Nga xâm lược Ukraine đang diễn ra.
Ông Hồ Chí Minh: Công cụ tuyên truyền hữu hiệu
Trong một
bài luận được đăng trên trang web của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ngày
13/6, có tên “Weaponizing Ho Chi Minh in Vietnamese Discourse on the War in
Ukraine” (tạm dịch: Vũ khí hoá Hồ Chí Minh trong diễn ngôn của Việt
Nam về cuộc chiến Nga - Ukraine), Tiến sỹ Lịch sử Olga Dror nhận định kể từ khi
Nga xâm lược Ukraine, Chính phủ Việt Nam đã tỏ ra thân thiện với Moscow, không
muốn tố cáo hành động xâm lược của họ.
Tuy vậy,
trước những lời chỉ trích từ dư luận về hành động Việt Nam “giống hệt” Trung Quốc
khi hai lần bỏ phiếu trắng lên án cuộc xâm lược của Nga với Ukraine và yêu cầu
bảo vệ dân thường cùng phiếu chống đề nghị trục xuất Nga khỏi Hội đồng nhân quyền
Liên Hiếp Quốc, bộ máy tuyên truyền của Việt Nam đã vận dụng hết các kênh truyền
thông mạng xã hội để biện minh cho quan điểm của chính phủ. Đồng thời mạng xã hội
cũng trở thành “cánh tay đắc lực” loại bỏ luận điệu phản bác của truyền thông
nước ngoài mà nhà nước VN cho là “chống chính phủ” “thế lực thù địch”.
Tiến sỹ
Olga lấy ví dụ điển hình là trang Facebook Mắt thần, vào ngày 19/3/2022, đã
đăng một video có tiêu đề “Phẫn nộ! Truyền thông Ukraine dựng phim xúc
phạm Chủ tịch Hồ Chí Minh - Gọi Người là Độc tài của lịch sử”.
Video này
“đào” lại hai sản phẩm truyền thông được phát hành tại Ukraine, gồm một bài báo
năm 2013 và một bộ phim tài liệu năm 2017, cho rằng các bài báo, phim tài liệu
này đã vu khống, xúc phạm Hồ Chí Minh bằng cách gọi ông là một nhà độc tài. Tuy
nhiên, đến ngày 17/6, video này đã bị gỡ bỏ khỏi trang Facebook Mắt Thần.
Theo tiến
sỹ Olga, trong khi dư luận Việt Nam còn đang tranh cãi về cuộc chiến tranh Nga
và Ukraine, các trang Facebook như Mắt thần đã cố gắng “vũ khí hóa” Hồ Chí
Minh nhằm huy động sự ủng hộ của công chúng đối với lập trường của Việt Nam về
cuộc xung đột ở Ukraine.
Nhà văn Võ Thị Hảo từ Đức bình luận với RFA về vấn đề
này rằng :
“Mặc dù
đây chỉ là một trang Facebook, nhưng nếu dựa vào sự phân tích các nguồn lực,
đến mức họ có thể đưa ra bảy đến tám video trong một ngày thì không có một nguồn
lực cá nhân nào nào làm được như vậy.
Hơn nữa,
cái việc sử dụng hình ảnh nhân danh bảo vệ uy tín của ông Hồ Chí Minh để bảo vệ
Nga, và nói rằng Nga là một bên có chính nghĩa trong cuộc xâm lược Ukraine thì
tôi nghĩ rằng nó phải được một sự ngầm cho phép của phía chính quyền Việt Nam.”
Một doanh
nhân người Việt không muốn nêu tên, đã sinh sống ở Ukraine gần 20 năm, nói với
RFA rằng Ukraine là một đất nước dân chủ nên sẽ có nhiều thông tin trái chiều.
Do đó, vị doanh nhân này phân tích, nếu một hãng truyền thông nào đó nói ông Hồ
Chí Minh là độc tài thì đó cũng không phải là quan điểm của toàn bộ người dân đất
nước này.
Vị doanh
nhân này nói tiếp:
“Ở bất
kỳ một đất nước dân chủ nào thì nó đều có rất nhiều nguồn thông tin và các ý kiến
trái chiều như thế. Họ đã chủ ý đi moi móc ra để mà dèm pha thôi chứ người dân ở
Ukraine đối với dân Việt Nam quan hệ rất tốt.
Ví dụ ở
Ukraine có một triệu người không thích ông Hồ Chí Minh, người ta bảo ông ấy là
độc tài thì cũng chẳng có liên quan gì đến việc một nước khác đến Ukraine xâm
lược và giết hại 40 triệu người còn lại.
Cho nên
những người Việt Nam nào mà hả hê khi Ukraine bị xâm lược thì họ không suy luận
logic, thậm chí là ngu xuẩn.”
Hình minh hoạ: các cựu chiến binh mang hình ảnh ông Hồ
Chí Minh tại một lễ diễu binh kỷ niệm Quốc khánh 2/9 ở Hà Nội. AFP
“Sùng bái cá nhân” hay “vũ khí hoá”?
Tiến sỹ
Olga, hiện đang nghiên cứu về sự sùng bái cá nhân đối với Hồ Chí Minh, cho rằng
đây là một ví dụ cho thấy hơn 50 năm sau khi ông Hồ Chí Minh qua đời, ông ấy vẫn
là một công cụ hữu ích cho bộ máy tuyên truyền ở Việt Nam.
Tiến sĩ
Olga phân tích thêm, Hồ Chí Minh, cả khi sinh thời lẫn về sau này, đã đóng một
vai trò quan trọng trong việc vận động người dân Việt Nam ủng hộ các chính sách
của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự sùng bái nhân cách, con người ông ấy là không
thể thiếu trong quá trình này.
Riêng với nhà văn Võ Thị Hảo thì lại cho rằng:
“Đối với
Việt Nam thì sử dụng hình ảnh Hồ Chí Minh vẫn còn tác dụng đối với khá nhiều
người. Đây cũng cũng chỉ là một chiêu bài cũ thôi!
Vấn đề
ngạc nhiên là tại sao tất cả những dẫn chứng về Nga xâm lược Ukraine, Tòa án
Hình sự Quốc tế cũng đã đưa ra rất nhiều minh chứng cứ nói về sự bắn giết hại
dân thường của nước Nga. Nga vi phạm tội ác chiến tranh…Những điều đó hết sức
rõ ràng nhưng mà lại có những người ở Việt Nam họ cứ nhất định bỏ qua những chứng
cứ logic như vậy, những chứng cứ hiển nhiên như vậy mà thế giới đã công nhận và
lên án.”
Trả lời
RFA hôm 16/6, Tiến sỹ Olga phân tích rõ hơn về quá trình xây dựng hình ảnh,
cũng như vun đắp sự tôn sùng của người dân Việt Nam đối với Hồ Chí Minh.
Tiến sỹ Olga không quên nhắc lại mốc lịch sử 1945,
khi ông Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân
Chủ Cộng Hoà. Khi đó, theo Tiến sỹ Olga, có rất ít người dân biết Hồ Chí Minh
là ai vì ông ấy đã rời khỏi Việt Nam trong suốt 30 năm. Do đó, vào thời điểm
đó, Việt Nam cần phải tạo ra hình ảnh một người lãnh đạo có khả năng thống nhất
và vận động dân chúng. Tiến sỹ Olga nói tiếp:
"Ông
ấy bắt đầu xây dựng hình ảnh một người lớn tuổi và được yêu cầu phải luôn để
râu. Nếu bạn nhìn vào các lãnh đạo khác của Việt Nam, không có ai để râu như Hồ
Chí Minh.
Hình ảnh
này giống như là một học giả Nho giáo. Và điều đó khiến cho việc giới thiệu nhiều
ý tưởng đến với công chúng được dễ dàng hơn, ví dụ như vì sao chúng ta cần phải
chiến đấu? Chủ nghĩa Tư bàn là gì, Chủ nghĩa Xã hội là gì?...
Vì vậy,
hình ảnh Hồ Chí Minh ra đời như là cầu nối cho những khái niệm khó nhằn này,
giúp gắn kết nhiều người với đảng và Chính phủ."
Kể từ đó,
nhiều thế hệ người Việt Nam được lớn lên với hình tượng Hồ Chí Minh, được dạy dỗ
rằng phải kính yêu Bác Hồ, hết lòng vì Bác. Tiến sỹ Olga kết luận.
Hình ảnh quen thuộc của ông Hồ Chí Minh với râu dài
thời còn ở Cao Bằng năm 1951. AFP
Tại sao giới trẻ “phai nhạt” hình tượng Hồ
Chí Minh?
Theo lẽ
đó, chính quyền Việt Nam đã và vẫn luôn sử dụng hình ảnh Hồ Chí Minh để tuyên
truyền cho các mục tiêu chính trị của mình kể từ năm 1945.
Tuy nhiên,
theo nghiên cứu của tiến sỹ Olga, sau khi Việt Nam Đổi Mới cho đến nay, dù
không phải là toàn bộ người dân Việt Nam, nhưng ngày càng ít người, đặc biệt là
giới trẻ còn quan tâm hay sùng bái hình tượng Hồ Chí Minh.
“Tôi
cho rằng chính quyền rất muốn sử dụng hình ảnh Hồ Chí Minh vào nhiều mục đích
khác nhau. Ý tưởng về khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh rất quan trọng và Chính phủ
đang nỗ lực để phát triển nó.
Tuy
nhiên, hiện nay, rất nhiều người Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, họ không còn
quan tâm đến vấn đề này nữa.”
Lý giải về
thực trạng này, Tiến sỹ Olga cho rằng có thể do một số nguyên nhân chính sau:
“Lịch sử,
không chỉ ở Việt Nam, mà ở bất cứ đâu cũng không thể kiếm được nhiều tiền.
Thứ
hai, cách giảng dạy lịch sử ở Việt Nam vẫn còn rất hạn chế về mặt ý tưởng. Và
khi Internet phổ biến ở Việt Nam, các bạn trẻ có thể dễ dàng tìm thấy những
thông tin và sẽ đặt câu hỏi về những gì họ được học.
Và một
số người trong họ không còn quan tâm đến Hồ Chí Minh nữa vì ưu tiên của họ
nằm ở chuyện khác.”
Để dẫn chứng
cho nhận định của mình, bà Olga lấy ví dụ các nhà sách ở Việt Nam không còn bán
nhiều ấn phẩm về Hồ Chí Minh như trước đây, bởi vì không nhiều người bỏ tiền
mua những quyển sách đó nữa.
Hay các bộ
phim tài liệu về cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chí Minh không còn được chiếu thường
xuyên như trước:
“Tôi đến
Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1988. Khi đó, những cuốn sách về Hồ Chí Minh, và
do Hồ Chí Minh viết, chiếm ưu thế trong bất kỳ hiệu sách nào, nhưng bây giờ
chúng không còn chiếm nhiều chỗ nữa.
Chúng
ta đến một nhà hát chẳng hạn, thỉnh thoảng có các vở kịch hay phim về Hồ Chí
Minh, nhưng chúng chỉ được trình chiếu trong ngày sinh nhật của ông ấy, hoặc
ngày 2/9 chứ không liên tục.”
Với lập luận
trên, theo Tiến sỹ Olga, Chính phủ VN đang cố gắng tìm cách mới để tạo ra mối
liên kết giữa chính phủ và người dân.
-----------------------
Tin,
bài liên quan
·
Hoá
trang thành Hồ Chí Minh có vi phạm pháp luật?
·
Xây
dựng không gian văn hóa Hồ Chí Minh: một cách nhồi sọ mới của lãnh đạo thành phố?
·
Tranh
cãi xung quanh việc thành phố Hồ Chí Minh muốn đặt lại tên 19 tuyến đường
·
Tăng thu ngân
sách, giảm khoản giữ lại: vắt kiệt Thành phố Hồ Chí Minh
·
Huyền
thoại Hồ Chí Minh có còn nguyên vẹn?
No comments:
Post a Comment