Đông
Âu bị chiến tranh ảnh hưởng nặng nề đang có phản ứng cứng rắn nhất ở Ukraine
The
Economist
DCVOnline dịch thuật
POSTED ON MAY
10, 2022
Nền kinh tế Đông Âu
còn chịu hậu quả của cuộc chiến trong nhiều chục năm tới
Một bảng quảng cáo
viết “Nie Karm Putina” có nghĩa là “Đừng cho Putin ăn” ở Warsaw, Ba Lan vào
ngày 25 tháng 4 năm 2022.
Khi Nga xâm lăng Ukraine, nhiều quốc gia Đông
Âu đã phản ứng với quyết tâm chiến đấu, và sợ họ có thể là nước sẽ bị xâm lăng
sau Ukraine. Chính phủ của họ đã cổ động EU làm tê liệt nền kinh tế Nga và
chính họ dùng ngân sách lớn để gửi vũ khí và viện trợ cho Ukraine (một
số đã chi nhiều hơn những nước phương Tây). Các quốc gia ở phía đông EU đã
đón nhận hầu hết trong số 5,6 triệu người tị nạn chiến tranh. Nhưng hành
động đúng đắn phải trả giá đắt, và sự
suy thoái kinh tế của việc trở thành những quốc gia tiền tuyến đầu bắt
đầu bộc lộ.
Thương mại là nạn nhân đầu tiên. Nga đã và
đang là thị trường xuất cảng lớn của một số nền kinh tế trong khu vực. Thương mại
với Nga chiếm 6% GDP ở Latvia và Lithuania vào năm 2021 và 1,5% ở Ba Lan và
Slovakia. Vào năm 2021, Nga nhận được khoảng 1/10 số hàng xuất cảng không phải
của EU từ Ba Lan và các nước Baltic. Hầu hết những trao đổi như vậy có thể bị cắt
đứt vĩnh viễn, nhưng họ xem đó là một cái giá đáng để trả. Piotr Arak, người đứng
đầu Viện Kinh tế Ba Lan, một tổ chức tư vấn của chính phủ ở Warsaw, cho biết: “Lợi
ích chính trị quan trọng của Ba Lan là phương Tây không quay lại làm ăn với
Nga.”
Giao thương trực tiếp chỉ là một phần của câu
chuyện. Những quốc gia phía Đông EU đã tích hợp vào chuỗi cung ứng phía Tây. Nền
kinh tế của họ, đặc biệt là của Cộng hòa Czech, Hungary và Slovakia, đang hướng
nhiều vào xuất cảng sang Đức. Vì vậy, một ảnh hưởng đến ngành kỹ nghệ của Đức,
chẳng hạn như việc cắt giảm khí đốt của Nga, sẽ gây tổn hại nặng nề cho những
công ty cung cấp của nước này ở phía đông.
Nhập cảng năng lượng đặc biệt khó khăn.
Slovakia và Hungary, hai nước nhập 96% và 58% số dầu của họ từ Nga hồi năm
ngoái, nói rằng bất kỳ lệnh cấm vận dầu nào của EU cũng nên được thực hiện
dần dần. Các nước khác chuẩn bị tốt hơn. Các nước Baltic đã chấm dứt nhập cảng
khí đốt của Nga vào tháng 4 và hiện dựa vào khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập
cảng bằng đường thủy. Ba Lan đã cấm vận than của Nga và giống như hầu hết các
quốc gia khác, từ chối yêu cầu của Nga về việc thanh toán khí đốt bằng đồng
rúp. Đáp lại Gazprom, công ty cung cấp 40% lượng khí đốt của Ba Lan, đã tạm dừng
giao hàng tới
Ba Lan (và Bulgaria) vào tuần trước. Nhưng Ba Lan cũng có kế hoạch nhập
cảng khí đốt thay thế qua trạm LNG của riêng mình và các đường ống dẫn mới tới
các mạng lưới khí đốt của Na Uy và Lithuania.
Không mua năng lượng của Nga có nghĩa là phải
trả giá cao hơn. Điều đó sẽ đặc biệt ảnh hưởng mạnh ở phía đông nghèo hơn
của Châu Âu. Lạm phát đã cao hơn ở Đông Âu trước chiến tranh; vào tháng 4, nó
đã đạt đến mức hai con số ở nhiều quốc gia. Trong một số, chi phí về năng lượng
của người tiêu dùng được cố định theo quy định, giúp trì hoãn ảnh hưởng xấu. Ví
dụ: ở Slovakia, giá sẽ chỉ được cập nhật vào tháng Giêng. Nhưng Michal Horvath,
kinh tế trưởng của ngân hàng trung ương cho biết, “dân chúng vẫn chưa cảm
thấy giá khí đốt dùng trong nhà có thể tăng100%.”
Ở Ba Lan, lạm phát đã lên đến mức 12,3% trong
tháng 4, một vấn đề nhức đầu đối với đảng cầm quyền, đang phải đối phó với những
cuộc bầu cử vào năm tới. Sự hào phóng của chính phủ một phần có lỗi trong việc
tăng giá sinh hoạt và ông Arak cho rằng cử tri sẽ đổ lỗi chuyện đó cho
chính phủ:
“Trong thời cộng sản, chính phủ đưa ra mức giá cao
hơn, thường gây ra các cuộc biểu tình lớn. Đối với đa số người Ba Lan, vẫn rõ
ràng rằng nhà nước có trách nhiệm duy trì mức giá.” (Piotr Arak)
Để giảm nhẹ áp lực, chính phủ đã giảm thuế giá
trị gia tăng trên thực phẩm, khí đốt, nhiên liệu và phân bón. Họ gọi giải pháp
kinh tế sắp tới là một “lá chắn chống Putin”.
Các ngân hàng trung ương cũng sẽ phải hành động,
đặc biệt là bằng cách tăng lãi suất. Nhưng điều đó sẽ gây ra những hậu quả khó
chịu. Ở Ba Lan, nơi có khoảng 90% các khoản cho vay cho những gia đình và doanh
nghiệp có tỷ lệ thay đổi, những người có nợ nhà phải chịu nhiều rủi ro. Ngân
hàng đã thắt chặt các tiêu chuẩn tín dụng một cách đáng kể. Adam Czerniak, trưởng
nhóm nghiên cứu tại Polityka Insight, một tổ chức tư vấn ở Warsaw, cho biết
cùng với lạm phát, giá nhà tăng cao và niềm tin kinh doanh giảm sút, điều đó có
thể tạo nên một “cơn bão hoàn hảo”. Lãi suất cao hơn và nền kinh tế suy yếu đồng
nghĩa với việc nợ chính phủ tăng lên sẽ trở nên đắt đỏ hơn, đặc biệt là ở các
nước như Hungary, nơi nợ đã cao.
The Economist
Chi tiêu cho người tị nạn sẽ tiếp tục đẩy lạm
phát cao hơn. Ví dụ về nhà ở. Tại Warsaw, giá thuê đã tăng hơn 30% kể từ cuối tháng
Hai. Các dịch vụ công cũng tương tự như vậy. Người tị nạn đã khiến
dân số Ba Lan tăng gần 8% kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine bắt đầu vào
cuối tháng Hai. Điều đó gây áp lực lên việc chăm
sóc sức khỏe và giáo
dục đã kém từ trước. Tuy nhiên, điều này sẽ được bù đắp một phần với
những người mới gia nhập lực lượng lao động địa phương. Ở Slovakia và Hungary,
sự cống hiến của NGO và tư nhân đã bù đắp cho sự thiếu hụt các dịch vụ công cho
người tị nạn.
Chi phí kinh tế của chiến tranh đối với Đông
Âu trông rất kinh khủng. Nhưng điều đó dường như không làm giảm quyết tâm của
những quốc gia Đông Âu. Ảnh hưởng kinh tế được coi là có thể kiểm soát được.
Wojciech Kopczuk ở Đại học Columbia cho biết nền kinh tế của Ba Lan, vốn vẫn mạnh
mẽ, không hề suy thoái trong gần ba chục năm cho đến khi xảy ra đại dịch
COVID-19.
Trường đại học. Morten Hansen thuộc Trường
Kinh tế Stockholm ở Riga cho biết thêm, các nước vùng Baltic đã phải gánh chịu
hậu quả tệ hơn nhiều trong cuộc khủng hoảng tài chính. Người dân đã thấm nhuần
nỗi khổ đó vì cần phải tham gia vào EU, một phần trong động lực chiến lược của
những quốc gia đó để hội nhập vào phương Tây. Như trong cuộc khủng hoảng hiện tại,
họ sẵn sàng chịu đựng những khó khăn về kinh tế để bảo vệ nền độc lập của mình.
The Economist
Chiến tranh và hậu quả của nó sẽ mang lại một
số lợi ích kinh tế cho Đông Âu. Bulgaria đặt mục tiêu trở thành một trung tâm
năng lượng của khu vực. Ba Lan đặc biệt có lợi từ
công cuộc tái thiết sau chiến tranh của Ukraine và sự hội nhập ngày
càng sâu rộng vào EU.
Oktawian Zajac thuộc
văn phòng Warsaw của Boston Consulting Group cho biết:
“Không có quốc gia phương Tây nào có quan hệ liên
chính phủ chặt chẽ với Ukraine như Ba Lan.”
Kopczuk lập luận rằng mối quan hệ mà người di
cư và người tị nạn Ukraine đang hình thành cũng sẽ mang lại lợi ích kinh tế.
Sona Muzikarova của Globsec, một tổ chức tư vấn
ở Bratislava, nói phản ứng của các quốc gia Trung và Đông Âu đối với cuộc khủng
hoảng Ukraine “sẽ xác định khu vực trong nhiều chục năm tới”.
Không nản lòng trước nỗi đau kinh tế của chiến
tranh, họ đang chứng minh bằng hành động rằng phải kiên quyết chống lạihành động
xâm lăng của Nga.
© 2022 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng
lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: Europe’s hard-hit east is
pushing the toughest response in Ukraine | The Economist| May 7,
2022
No comments:
Post a Comment