Việt
Á vẫn chưa thể ‘knock out’ được tính chính danh của chế độ
Hoàng
Thành
05/01/2022
https://www.voatiengviet.com/a/viet-a-chua-knock-out-duoc-tinh-chinh-danh-che-do/6382643.html
https://gdb.voanews.com/577259C3-F513-4457-A1DB-3EAB8BDAFDA0_cx0_cy15_cw0_w650_r1_s.jpg
(Hình: Trích xuất từ
VnExpress.net)
Chỉ mặt đặt tên:
“Lũng đoạn Nhà nước”
Ngày 4/1/2022, Chính phủ Việt Nam thừa nhận vi
phạm của Công ty cổ phần công nghệ Việt Á (trong bài viết tắt là “Việt Á”) là vụ
việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng, lợi dụng dịch bệnh COVID-19 để trục lợi. Cụ
thể, truyền thông Nhà nước loan tin, nội dung báo cáo Chính phủ gửi Quốc hội,
nhấn mạnh vụ việc xảy ra tại “Việt Á”, đã được Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo Bộ
Công an điều tra và khởi tố các cá nhân vi phạm. Việt Á lợi dụng tình trạng dịch
bệnh để trục lợi, đồng thời một số cá nhân đã vi phạm các quy định trong tổ chức
thực hiện mua sắm, đấu thầu và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành
công vụ. Vụ án đã được Ban Chỉ đạo Trung ương phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
đưa vào diện Ban Chỉ đạo theo dõi. Thủ
tướng đã có các văn bản chỉ đạo khẩn trương điều tra và xử lý nghiêm các trường
hợp vi phạm pháp luật, lợi dụng dịch bệnh để trục lợi bất chính.
Với bức ảnh được truyền thông trong nước đăng
tải sáng 4/1/2022, “Bộ Tứ” dắt tay nhau trước ông kính các nhà báo như muốn
tuyên bố trước quốc dân đồng bào rằng, “Việt Á” vẫn chưa thể đánh “knock out”
được tính chính danh của chế độ. Chiều 4/1, tiếp tục chương trình làm việc của
Kỳ họp bất thường lần thứ nhất của Quốc hội, Chủ tịch Phúc chỉ đề nghị bổ sung
nhóm giải pháp làm tăng hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, bảo đảm thu ngân
sách nhà nước bền vững hơn; tăng tính minh bạch, công bằng, tăng vai trò điều
tiết công cụ thuế. “Cần có một hệ thống giải pháp chứ không phải chỉ ‘tung’ tiền
ra mà không có biện pháp quản lý sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng trong thực hiện
chính sách tài khóa, tiền tệ”, Chủ tịch nước nhấn mạnh. Như vậy, trong ngày
đầu tiên, chưa
thấy ai trong “Bộ Tứ” nói bất cứ điều gì tới “Việt Á” cả.
Trước đó, ngày 3/1/2022, theo TS. Nguyễn Đức
Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS),
toàn bộ chi tiết liên quan đến vụ đại án Việt Á đang sục sôi trong dân chúng từ
Bắc vô Nam, đã diễn ra qua các bước cụ thể sau đây:
1. Việc hình thành các chính sách hạn chế nhập
khẩu các bộ kit từ nước ngoài, nhằm chuẩn bị thị trường độc quyền cho sản phẩm.
2. Việc hình thành đề tài nghiên cứu cấp nhà
nước, với nguồn vốn lớn từ ngân sách, do các cơ quan chính thống trong ngành y
đồng tham dự, để tăng tính chính danh cho sản phẩm. 3. Việc các bộ và cơ quan
chuyên môn cùng đồng loạt công bố thông tin về chất lượng sản phẩm (mà hiện nay
đã bị phanh phui là sai) để xây dựng tính chính danh cho sản phẩm.
4. Đồng thời tạo dự luận và nâng cao tinh thần
dân tộc, sử dụng sản phẩm tự chế của người Việt, thậm chí trao Huân chương Lao
động cho đơn vị tạo ra sản phẩm.
5. Việc ban hành các quy định yêu cầu xét nghiệm
trên quy mô rộng, trong thời hạn ngắn, để
việc bắt buộc phải sử dụng sản phẩm trên quy mô và thời gian tương ứng.
Theo dõi các đại án tham nhũng trong 20 năm
qua, gây thiệt hại nhiều chục ngàn tỷ, ta thấy chúng “ăn không chừa thứ gì” và
vẫn qua mặt hệ thống luật pháp đã có sẵn. Kẻ tham nhũng đã trục lợi thông qua
quá trình thực thi hệ thống pháp luật đó, nhưng trên thực tế chúng đã từng bước
“chuyển hoá” hệ thống theo ý mình. Tất nhiên, “Việt Á” là điểm ngoặt, là “bước
nhảy vọt về chất” của quá trình trục lợi từ tài sản của nhà nước và dân chúng.
Theo Giám đốc VESS, đây là sự lũng đoạn công khai đối với toàn bộ hệ thống Đảng,
Nhà nước và Chính quyền (Chủ tịch nước kiêm Tổng Bí thứ tặng Huân chương “rởm”).
Điều khác biệt lớn nhất so với các đại án trước đây là “mối chúa” đã liều lĩnh
đứng ra kết nối các khâu trong quá trình hoạch định chính sách và hình thành
nên các quy định pháp luật. Trên cơ sở đó, hệ thống quy định ấy được thực thi
dưới lớp vỏ “chính danh” và “hợp pháp”, đem
lại lợi nhuận kếch xù cho những kẻ lũng đoạn từ trung ương đến 63 tỉnh thành.
Tất nhiên, nhận định này
chỉ là có công “chỉ mặt đặt tên” thôi, còn cái Đảng/Chính phủ/Nhà nước nầy đã bị
lũng đoạn từ rất lâu rồi.
Các bài học rút
mãi không hết, nếu…
Trong một động thái chưa từng có tiền lệ như
đã nói ở đầu bài, Thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham
nhũng, tiêu cực đã thống nhất yêu cầu Đảng ủy Công an Trung ương, Ban cán sự đảng
Viện kiểm sát nhân dân tối cao phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan, chỉ
đạo các cơ quan chức năng tập trung lực lượng, khẩn trương, quyết liệt, mở rộng
điều tra làm rõ bản chất của vụ án, xử lý nghiêm các sai phạm theo quy định của
pháp luật; không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không
chịu bất kỳ sự can thiệp trái pháp luật của bất kỳ tổ chức, cá nhân nào.
Tuy nhiên, có điều kỳ lạ là mặc dù trước đây, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình
Huệ đã có tuyên bố mạnh mẽ về đại án “Việt Á”, nhưng tại bài phát biểu khai
mạc kỳ họp bất thường lần thứ nhất sáng 4/1, ông cũng chỉ đề cập đến việc xử
lý Việt Á như một trong những sai phạm, tiêu cực trong công tác phòng, chống dịch
COVID-19 nói chung.
Để xử lý nghiêm đại án “Việt Á” đã lừa toàn xã
hội phải hành động nhanh và quyết liệt. Tuy quá trình điều tra vụ “Việt Á” còn
đang tiếp diễn và mở rộng, nhưng ngay từ bây giờ đã có thể rút ra được các bài
học:
- Thứ nhất là, Việt Á không thể một mình dắt
voi qua rào nếu không có hậu thuẫn của các Bộ liên quan.
- Thứ hai là, nhóm lợi ích về y – dược dù mạnh
đến đâu cũng không dễ thao túng được chính sách, nếu không có lỗ hổng do thể chế
lỗi thời.
- Thứ
ba là, “Việt Á” và các quan chức suy thoái không dễ gì lừa toàn xã hội nếu Quốc
Hội và báo chí làm tốt vai trò giám sát quyền lực.
- Thứ tư là, sự móc nối giữa các nhóm mafia
không dễ qua mặt được nhân dân nếu dân trí cao và có xã hội dân sự mạnh.
Cả bốn bài học này cho thấy,
điểm tắc nghẽn lớn nhất là ý thức hệ và thể chế lỗi thời đang ngăn cản quá
trình đổi mới vòng hai, làm cho đổi mới nửa vời và thiếu đột phá, chỉ nặng về
hình thức mà thiếu thực chất. Nói cách khác, quá trình đổi mới bị các nhóm lợi
ích thân hữu thao túng và vô hiệu hóa trong thời kỳ quá độ kéo dài vô hạn. Kết
cục là mục tiêu công nghiệp hóa đã bị đẩy lùi, nền pháp trị và xã hội dân sự bị
thui chột, làm cơ chế kiểm soát và giám sát quyền lực không có hiệu quả.
Trong bối cảnh đó, không tránh được tham nhũng
và độc quyền, đặc biệt là tham nhũng chính sách, lợi dụng thể chế để trục lợi.
Việt Á chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, với các nhóm lợi ích như con bạch tuộc
ba đầu sáu tay. Muốn dẹp được các sân sau như “VN Pharma” hay “Việt Á”, phải đổi
mới thể chế toàn diện và triệt để. “Việt Á” và các quan chức suy thoái đã lừa
toàn xã hội, theo cựu đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc, vì vai trò giám sát
quyền lực của Quốc hội và báo chí bị vô
hiệu hóa bởi các nhóm lợi ích độc quyền đang thao túng thể chế.
Thách thức lớn nhất của cải cách thể chế là
gì? Tính chính danh của ĐCS phụ thuộc vào thành tích kinh tế, nhưng tăng trưởng
phải dựa vào các doanh nghiệp. Trong giai đoạn khủng hoảng trước Đại hội toàn
quốc ĐCS lần thứ 12 năm 2016 hệ thống các doanh nghiệp nhà nước đã sụp đổ, nền
kinh tế nay nhờ vào doanh nghiệp FDI và tư nhân trong nước. Mặc dù Đảng muộn mằn
nhận ra “kinh tế tư nhân là động lực quan trọng”, “Chính phủ kiến tạo” đã thúc
đẩy khởi nghiệp và môi trường kinh doanh, nhưng vụ “Việt Á” cho thấy cải cách
chính trị đã không đáp ứng tình hình thực tế. Tiếp tục cải cách phải thay đổi mục
tiêu và nhiệm vụ. Nếu trong nhiệm kỳ Đại hội 12 (2016-2021) Chính phủ đã tập
trung “cải cách thể chế là dư địa tăng trưởng”, thì trong nhiệm kỳ Đại hội 13
(2021-2026) cải cách thể chế phải “vì dân”, phục hồi sức dân và tăng quyền tự
do, dân chủ của người dân để kiểm soát quyền lực đảng. Các bài học
sẽ rút mãi không hết, nếu… “đảng
quyền” không được thay thế bằng “pháp quyền”.
No comments:
Post a Comment