Trung
Quốc bị cáo buộc bắt cóc công dân trên lãnh thổ nước ngoài. Việt Nam nằm trong
số đó
19/01/2022
Tổ
chức Safeguard Defenders phơi bày những
hoạt động phi pháp của các điệp viên Trung Quốc tại nước ngoài.
Minh
họa: Luật Khoa. Nguồn: Sarah Grillo/ Axios, Safeguard Defenders
Một báo cáo vừa được công bố của tổ chức Safeguard
Defenders đã chỉ ra các biện pháp đáng nghi ngại, và trong nhiều trường hợp là
phi pháp, mà Trung Quốc đã tiến hành trên các lãnh thổ nước ngoài để truy bắt
công dân của mình. [1] Việt Nam nằm trong số các quốc gia được báo cáo đề cập.
Bối cảnh
Kể từ khi
lên nắm quyền vào năm 2012, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận
Bình đã gây dựng và củng cố vị thế bằng chiến dịch rầm rộ có tên gọi “đả hổ diệt
ruồi”, với danh nghĩa diệt trừ tham nhũng. [2] Hàng triệu quan chức Đảng Cộng sản
Trung Quốc đã bị kỷ luật. [3] Hàng chục ngàn người khác chạy trốn ra nước ngoài, theo số liệu của chính quyền nước
này. [4]
Để bắt giữ
những người chạy trốn, Trung Quốc tiến hành chiến dịch “lưới trời” (sky net),
trong đó có các hoạt động “săn cáo” (fox hunt).
Những chiến
dịch này không chỉ nhắm đến các đối tượng bị xem là tham nhũng mà còn nhằm vào
những người đã chạy trốn khỏi chế độ độc tài của Trung Quốc.
Báo cáo
cho biết dù có hiệp định dẫn độ với nhiều quốc gia, Trung Quốc vẫn gặp khó khăn
trong việc truy bắt công dân của nước mình chạy trốn ra nước ngoài. Điều này diễn
ra từ trước khi Tập Cận Bình lên nắm quyền. Chính quyền nước này vì thế đã dùng
đến các biện pháp bí mật để lách khỏi những ràng buộc pháp lý.
Trung Quốc hợp pháp hóa việc bắt cóc ở nước
ngoài
Báo cáo chỉ
ra Điều 52 trong Luật Giám sát (Supervision Law) của Trung Quốc ghi rõ các biện
pháp “phi chính thống” có thể dùng để truy bắt người đào tẩu ra nước ngoài là
“bắt cóc” và “đặt bẫy dụ dỗ”.
Chính quyền
Trung Quốc sử dụng hai hình thức bắt cóc. Một là các điệp viên Trung Quốc trực
tiếp tham gia bắt cóc mục tiêu. Hai là mục tiêu bị chính quyền của nước sở tại
bắt cóc và trao cho phía Trung Quốc.
Những người
bị bắt cóc đều không được chính quyền nước sở tại ghi nhận chính thức đã rời khỏi
quốc gia đó. Họ chỉ được biết đến khi xuất hiện trở lại trên truyền hình Trung
Quốc.
Tổ chức bắt cóc tại Việt Nam
Báo cáo liệt
kê 18 trường hợp bắt cóc thành công, trong đó có ba trường hợp ở Việt Nam.
Các
trường hợp săn lùng công dân bất hợp pháp được nêu trong báo cáo. Đồ họa:
Safeguard Defenders
Vào tháng
6/2002, Vương Bỉnh Chương (王炳章),
một nhà hoạt động dân chủ có tiếng của Trung Quốc sống lưu vong tại Mỹ, cùng bạn
gái Trương Kỳ (张琦) và một người
bạn của họ là Nhạc Vũ (岳武) có mặt ở
Việt Nam để gặp gỡ các nhà hoạt động Trung Quốc. Cả ba bị bắt cóc và đưa về
Trung Quốc.
Báo cáo
cho biết Trương Kỳ và Nhạc Vũ sau đó được thả, còn Vương Bỉnh Chương bị xét xử
với tội “bán bí mật nhà nước và hỗ trợ cho hoạt động khủng bố bằng việc bắt cóc
và dùng chất nổ”. Năm 2003, Vương bị kết án chung thân, trở thành người đầu
tiên bị chính quyền Trung Quốc kết tội dưới bộ luật mới về gián điệp và khủng bố.
Chính quyền
Việt Nam không những để mặc cho việc tổ chức bắt cóc này diễn ra trên đất mình,
họ còn tuyên bố “không có hồ sơ nào cho thấy những người này (Vương Bỉnh
Chương, Trương Kỳ và Nhạc Vũ) từng vào Việt Nam”.
Ngoài việc
tổ chức bắt cóc, chính quyền Trung Quốc còn dùng hai hình thức khác để truy bắt
công dân của mình ở nước ngoài là gây áp lực lên gia đình và sử dụng các điệp
viên hoạt động ngầm.
Quấy rối, gây áp lực lên gia đình
Chính quyền
“gây áp lực lên các thành viên gia đình ở trong nước nhằm thuyết phục mục tiêu
trở về và đầu thú”, hay thuật ngữ được dùng là “khuyên phản” (劝返) – khuyên nhủ để trở về.
Nhiều trường
hợp trong báo cáo cho thấy chính quyền áp dụng các biện pháp theo dõi, thẩm vấn,
gây áp lực khiến mất việc, phong tỏa tài sản và chia tách trẻ em khỏi cha mẹ để
buộc người nhà của mục tiêu phải hợp tác.
Nếu họ
không chịu hợp tác, chính quyền sẵn sàng giam lỏng, ngăn cản việc đi lại hay trừng
phạt gia đình thay cho mục tiêu ban đầu.
Dùng điệp viên hoạt động ngầm ở nước ngoài
Báo cáo dẫn
thông tin từ CCDI – Ủy ban Kỷ luật Kiểm tra của Trung ương Đảng Cộng sản Trung
Quốc – cho biết chính quyền nước này đã gửi hơn 70 nhóm công tác đến hơn 90 quốc
gia và bắt giữ 229 “kẻ đào tẩu”.
Chính quyền
Trung Quốc khẳng định những hoạt động này đều được các cơ quan chức năng nước sở
tại hỗ trợ. Tuy nhiên, một số chính phủ phương Tây đã bày tỏ lo ngại việc các
điệp viên Trung Quốc bỏ qua những quy tắc thông thường và không thông báo cho
chính quyền địa phương về các hoạt động của họ. Ở những quốc gia có khuynh hướng
độc tài như một số nước Đông Nam Á, các điệp viên Trung Quốc có xu hướng hoạt động
công khai và nhận được sự hợp tác toàn diện từ lực lượng an ninh địa phương.
Các điệp
viên này tìm kiếm bạn bè và người thân của mục tiêu ở nước sở tại, ép buộc họ
cung cấp thông tin về mục tiêu.
Sau khi tiếp
cận được mục tiêu, các điệp viên Trung Quốc áp dụng chiến thuật “củ cà rốt và
cây gậy”; một mặt họ hứa trả tiền hoặc giảm nhẹ hình phạt nếu chịu vâng lời
theo về, mặt khác họ đe dọa, quấy rối mục tiêu với các biện pháp như tác động đến
chủ nhà khiến mục tiêu bị đuổi ra ngoài.
Những khuyến nghị
·
Báo
cáo kết luận những việc làm của chính quyền Trung Quốc “tạo ra mối đe dọa thường
trực và rõ ràng đến những công dân Trung Quốc sống ở nước ngoài”. Ngoài ra, nó
còn ảnh hưởng đến chủ quyền của nước sở tại, xem nhẹ các giá trị pháp quyền và
chuẩn mực quốc tế về hợp tác tư pháp.
·
Tổ
chức Safeguard Defenders kêu gọi các quốc gia xem xét lại việc hợp tác với
Trung Quốc, gây áp lực buộc nước này từ bỏ các hoạt động phi pháp như tổ chức bắt
cóc, đồng thời buộc chính quyền Trung Quốc chịu trách nhiệm cho các hoạt động
phi pháp của điệp viên nước này trên lãnh thổ nước ngoài.
·
Safeguard
Defenders nhấn mạnh các hoạt động dẫn độ ngoại giao đều phải được tiến hành
theo cách thức “công khai, minh bạch và được công luận giám sát”. Tổ chức này
cũng kêu gọi Bộ Ngoại giao các nước thường xuyên chia sẻ các báo cáo giám sát về
Trung Quốc để các quốc gia có đầy đủ thông tin trước khi quyết định hợp tác với
những yêu cầu dẫn độ từ nước này.
***
Bạn có thể tải báo cáo đầy đủ bằng tiếng
Anh của tổ chức Safeguard Defenders tại đây.
***
Phiên bản tiếng Anh của bài viết đã được đăng tải trên
The Vietnamese vào ngày 18/1/2022.
Chú thích
1. Involuntary
Returns – report exposes long-arm policing overseas. (2022, January 18).
Safeguard Defenders. Retrieved 2022, from https://safeguarddefenders.com/en/blog/involuntary-returns-report-exposes-long-arm-policing-overseas
2.
BBC News. (2021, May 12). Xi Jinping: From princeling to
president. Retrieved 2022, from https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-11551399
3.
Fatoumata Diallo. (2021, Apr 9). Xi Jinping’s Anti-Corruption
Struggle: Eight Years On. Institute for Security & Development
Policy. Retrieved 2022, from https://isdp.eu/content/uploads/2021/04/Xi-Jinpings-Anti-corruption-Struggle-IB-09.04.21.pdf
4.
Xem [1]
No comments:
Post a Comment