Trọng Thành - RFI
Phát Thứ Bảy, ngày
04 tháng 5 năm 2019
Đảng Dân Chủ Mỹ thông qua dự luật bảo vệ Hiệp
định Khí hậu, chống lại tổng thống Trump. Los Angeles, thành phố lớn thứ hai nước
Mỹ, quyết chuyển nhanh sang kinh tế Xanh. Ấn Độ hân hoan, sau khi Bắc Kinh buộc
phải đưa một trùm khủng bố vào danh sách đen quốc tế. Hội Đồng Nhân Quyền Liên
Hiệp Quốc lên án Anh phạt một năm tù nhà sáng lập Wikileaks. Phong trào « Nổi dậy
chống Hủy diệt » bất ngờ được sự ủng hộ của Banksy, một huyền thoại nghệ thuật
đường phố. Trên đây là các chủ đề chính của Tạp chí Thế Giới Đó Đây tuần này.
Nữ dân biểu Alexandria
Ocasio-Cortez, thủ lĩnh của nhóm nghị sĩ tranh đấu vì Khí hậu, Hạ Viện Mỹ, điện
Capitol, Washington ngày 04/04/2019. REUTERS/Yuri Gripas
Đảng Dân Chủ phản
công tổng thống Mỹ tại Hạ Viện. Với 231 phiếu thuận và 190 phiếu chống, Hạ Viện
Mỹ ngày 02/05/2019 đã thông qua một văn bản ngăn cản tiến trình chính quyền
Trump rút Hoa Kỳ khỏi Hiệp ước Paris về Khí hậu. Dự luật « Climate Action Now / Hành động Ngay vì Khí hậu »
buộc chính quyền phải thực thi một kế hoạch để nước Mỹ tuân thủ các mục tiêu giảm
khí thải gây hiệu ứng nhà kính, mà chính quyền tiền nhiệm đã cam kết.
Dự luật vừa được
thông qua là luật lớn đầu tiên về Khí hậu được Hạ Viện Mỹ phê chuẩn từ 10 năm
trở lại đây. Cơ hội để dự
luật này chính thức trở thành luật coi như bằng không. Lãnh đạo nhóm nghị
sĩ Cộng Hòa, kiểm soát Thượng Viện, cho biết không ủng hộ. Và dù có vượt qua
Thượng Viện, « Climate Action Now » cũng sẽ bị ông Donald Trump
phản đối, bởi tổng thống Mỹ sẽ chống lại đến cùng.
Tuy nhiên, cho dù gần
như không có cơ hội thành luật, việc Hạ Viện thông qua dự luật « Climate
Action Now » có nhiều ý nghĩa.
Trước hết, dự luật
ngăn cản hành pháp sử dụng các khoản tiền của Liên bang, để thực hiện các thủ tục
rút khỏi Hiệp định Paris. Theo đòi hỏi của các dân biểu, tổng thống Trump phải
trình một báo cáo trước Quốc Hội trong vòng 120 ngày, về các bước tiến trong việc
thực thi Hiệp định.
Về nguyên tắc, chủ
trương rút khỏi Hiệp định Paris của tổng thống Mỹ sớm nhất chỉ có thể có hiệu lực
từ cuối năm 2020 trở đi. Đây cũng là thời điểm cử tri Mỹ bầu tổng thống mới.
Thông qua dự luật này, đảng Dân Chủ muốn gửi đến cộng đồng quốc tế thông điệp :
nếu tổng thống nhiệm kỳ tới thuộc đảng Dân Chủ, Hoa Kỳ sẽ ở lại với Hiệp định
Khí hậu.
Ý nghĩa thứ ba, và
có thể là cái đích ngắm chủ yếu của đảng Dân Chủ, đó là đưa vấn đề Khí hậu trở
lại trung tâm chính trường Mỹ, vào đúng thời điểm cuộc tranh cử tổng thống 2020
vừa khởi sự. Khí hậu, môi trường, sinh thái là một trong những mối quan tâm
hàng đầu của giới trẻ Mỹ. Trong cuộc bầu cử 2020, thế hệ Z (tức những người ra
đời vào thời điểm bước chuyển thiên niên kỷ) sẽ chiếm khoảng 10% cử tri. Hai thế
hệ Z và Y (sinh những năm 80-90) chiếm đến gần 40% cử tri của nước Mỹ.
Với việc thông qua
« Climate Action Now », đảng Dân Chủ đã thể hiện được một lập
trường chung, trong bối cảnh có nhiều bất đồng sâu sắc trong nội bộ các phe
nhóm trong đảng, về mục tiêu cụ thể của các hành động vì Khí hậu. Nỗ lực hướng
đến 100% năng lượng tái tạo ngay từ năm 2035, để đáp ứng các đòi hỏi khẩn cấp,
của nữ nghị sĩ trẻ Alexandria Ocasio-Cortez, với Chính Sách Kinh Tế
Xanh mới (Green New Deal), chỉ nhận được sự ủng hộ của khoảng 100 dân
biểu Dân Chủ (trên tổng số 235 dân biểu đảng này).
Tuy nhiên, Chính
Sách Kinh Tế Xanh Mới đã nhận được sự hưởng ứng của nhiều địa phương, thành phố
lớn tại Mỹ. Giữa tháng 4/2019, thành phố New York thông qua kế hoạch Green New
Deal riêng của mình.
Los Angeles quyết đi nhanh đến xã hội
Xanh
Ít hôm sau, ngày
29/04/2019, đến lượt thị trưởng Los Angeles, thành phố lớn thứ 2 nước Mỹ, tuyên
bố lấy dự thảo nghị quyết về Chính Sách Kinh Tế Xanh Mới, của phe tả trong đảng
Dân Chủ tại Hạ Viện, làm cương lĩnh hành động. Thông tín viên Eric de Salve tường
trình từ San Francisco :
« Đây
là cuộc đấu tranh cho hành tinh của chúng ta, cho tương lai, bảo vệ công ăn việc
làm và sự sống còn của chúng ta. Eric Garcetti đã tuyên bố như vậy.
Để
làm cho Los Angeles từ nay đến năm 2050, trở thành thành phố không phát thải
khí CO2, ông thị trưởng trước tiên muốn cải tạo các khu nhà ở, từ các tòa tháp
cao chọc trời cho đến từng ngôi nhà của người dân.
Từ
nay đến năm 2045, toàn bộ điện của thành phố lớn thứ hai nước Mỹ sẽ được sản xuất
từ các năng lượng tái tạo. Los Angeles tập trung đầu tư vào điện mặt trời. Một
mục tiêu khác còn đầy tham vọng hơn, tại một thành phố tôn sùng văn hóa xe hơi
hơn bất kỳ nơi nào, đó là thị trưởng Eric Garcetti muốn cấm toàn bộ xe hơi động
cơ nhiệt và thúc đẩy người dân thành phố này giảm bớt sử dụng xe hơi bằng cách
phát triển các phương tiện giao thông công cộng chạy bằng điện.
Los
Angeles cũng thông báo chấm dứt thời kỳ dùng đồ nhựa, muốn trồng thêm 90 ngàn
cây và hướng tới mục tiêu không có rác thải. Ông thị trưởng coi việc thực hiện
Chính Sách Xanh này như là một cơ hội kinh tế, mà theo ông có thể tạo ra 400
ngàn việc làm.
Los
Angeles nằm trong số các thành phố của Mỹ đã cam kết tôn trọng Hiệp định Khí hậu
Paris, sau khi Donald Trump tuyên bố, vào năm 2017, rút Hoa Kỳ ra khỏi văn bản
này. Lần này, thị trưởng Los Angeles lấy lại dự thảo nghị quyết mà phe tả trong
đảng Dân Chủ đã đệ trình ra Quốc Hội hồi tháng Hai để xây dựng một Chính Sách
Kinh Tế Xanh Mới (Green New Deal).
Dựa
trên mô hình Chính Sách Kinh Tế Mới (New Deal) của Roosevelt khởi sự năm 1933,
dự thảo này đề xuất Nhà nước đầu tư ồ ạt vào các lĩnh vực năng lượng xanh nhằm
đối phó với tình trạng Khí hậu khẩn cấp ».
Mô hình Chính Sách
Kinh Tế Mới được coi là cứu tinh, giúp nước Mỹ thoát khỏi cuộc Đại suy thoái bắt
đầu từ 1929 kéo dài suốt trong những năm 1930. Chính sách này của Roosevelt được
coi là đã giúp cho Hoa Kỳ vươn lên giành thế thắng trong Thế chiến Hai. Đối với
nhiều người, những thách thức sống còn với nhân loại về Khí hậu, Môi trường hiện
nay cũng đòi hỏi một nỗ lực lớn lao tương tự.
Một Chính Sách Kinh
Tế Xanh Mới, lấy cảm hứng từ Roosevelt, đã được giới bảo vệ môi trường châu Âu
khởi xướng hồi 2008, khi khủng hoảng tài chính bùng phát tại Mỹ. Mười năm sau,
ý tưởng này đã được nhiều chính trị gia Mỹ thâu nhận.
*
Bắc Kinh buộc phải đưa một trùm khủng
bố vào danh sách đen
Ngày 01/05/2019, Hội
Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc đưa Massod Azhar vào danh sách khủng bố quốc tế.
Công dân Pakistan này là lãnh đạo tổ chức Hồi Giáo Jaish-e-Mohammad (JeM), từng
tuyên bố đứng đằng sau nhiều cuộc tấn công đẫm máu nhắm vào quân đội Ấn Độ. Việc
Ấn Độ và Pakistan bên bờ vực chiến tranh hồi tháng 2 vừa qua cũng liên quan đến
nhân vật này.
Cho đến nay, Trung
Quốc – một thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An – vẫn sử dụng quyền phủ quyết
để ngăn chặn việc đưa Massod Azhar vào danh sách khủng bố. Đối với New Delhi
đây là một tin vui. Thông tín viên Sébastian Farcis tường trình từ New Delhi :
« Hôm nay
là một ngày tự hào đối với mỗi người dân Ấn Độ. Đó là một thắng lợi to lớn
trong cuộc đấu tranh chống khủng bố. Đang trong chiến dịch vận động để tái đắc
cử, thủ tướng Narenda Modi không giấu được niềm vui khi biết được thông tin
Trung Quốc rốt cuộc đã nhượng bộ. Cụ thể là từ khoảng một chục năm nay, chính
quyền Bắc Kinh ngăn cản việc đưa Masood Azhar vào danh sách khủng bố quốc tế,
nhằm làm suy yếu đối thủ Ấn Độ và hỗ trợ Pakistan, đối tác kinh tế của Trung Quốc.
Thế nhưng, sau vụ
khủng bố đẫm máu ở Pulwama nhắm vào các binh sĩ Ấn Độ hồi tháng Hai, Bắc Kinh
đành chấp nhận. Áp lực của Hoa Kỳ, Anh Quốc và nhất là Pháp đã hỗ trợ rất nhiều.
Masood Azhar nằm trong danh sách đen của cơ quan an ninh Ấn Độ từ hai chục năm
nay.
Năm 1994, Masood
Azhar bị tống giam ở vùng Cachemir Ấn Độ, rồi được thả sau khi những kẻ trung
thành với y thực hiện một vụ không tặc, bắt cóc con tin. Sau khi sang Pakistan,
nhân vật này điều phối một vụ khủng bố vào năm 2001, nhắm vào trụ sở nghị viện Ấn
Độ ở New Delhi. Giờ đây, việc đưa Masood Azhar vào danh sách những kẻ khủng bố
quốc tế cho phép phong tỏa tài sản và ngăn cản nhân vật này đi đây đi đó. Từ nay,
chính quyền Pakistan rất khó mà bảo vệ che chở cho kẻ này ».
*
Phạt tù nhà sáng lập Wikileaks,
Anh bị Hội Đồng Nhân Quyền lên án
Ngày 01/05, nhà
sáng lập Wikileaks Julian Assange bị tư pháp Anh kết án 50 tuần tù giam, vì tội
vi phạm quy chế « tự do có điều kiện » hồi 2012, khi ông trốn
vào sứ quán Ecuador ở Luân Đôn xin tị nạn. Ngày hôm qua, 03/05, tức hai ngày
sau phán quyết trên, Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc lên tiếng.
Nhóm chuyên gia độc
lập của Hội Đồng Nhân Quyền, bày tỏ « nỗi quan ngại sâu sắc »
trước quyết định phạt tù của tư pháp Anh đối với ông Assange, mà họ cho là một
hình phạt « hoàn toàn không tương xứng ». Nhóm chuyên gia cũng
lo ngại về việc ông Assange bị giam giữ tại một nhà tù ở Belmars, được bảo vệ
nghiêm ngặt, như thể nhà sáng lập Wikileaks « phạm tội hình sự nghiêm
trọng ».
Nhà sáng lập
Wikileaks, công dân Úc 47 tuổi, nổi tiếng với việc công bố hàng trăm nghìn
trang « tài liệu mật » của chính phủ Mỹ, liên quan đến tình trạng
tham nhũng, vi phạm nhân quyền tại nhiều quốc gia, hay các báo cáo quân sự về
Afghanistan, Irak. Ông Assange được coi là một người hùng của tự do thông tin.
Trong một bức thư gửi
đến tòa án, hôm 02/05, Julian Assange tái khẳng định việc ông xin tị nạn tại sứ
quán Ecuador là nhằm tránh bị dẫn độ sang Mỹ, vì lo ngại bị trả thù, chứ không
phải sợ bị dẫn độ sang Thụy Điển, để đối mặt với một cáo buộc bạo hành tình dục.
Theo nhóm chuyên gia của Liên Hiệp Quốc, chính phủ Anh đã cố tình tìm cách tước
đoạt tự do của người sáng lập Wikileaks. Nhóm chuyên gia cũng khẳng định ông
Assange không bị tư pháp Thụy Điển truy tố, và hiện tại cơ quan công tố Thụy Điển
đã khép lại cuộc điều tra.
Hiện tại Julian
Assange bị Mỹ yêu cầu dẫn độ. Với cáo buộc công bố các tài liệu mật, ông có thể
bị phạt đến 5 năm tù. Giới bảo vệ tự do thông tin kêu gọi ủng hộ Assange. Nhiều
nhà nhân quyền khẳng định cần phải bảo vệ Assange, cho dù nhiều người có thể
không ưa cách hành xử đời thường của cá nhân ông.
Tuy nhiên, cuộc đời
tranh đấu vì quyền tự do thông tin, minh bạch thông tin, chống độc tài của nhà
sáng lập Wikileaks cũng đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi về nguy cơ « thông
tin minh bạch » bị các thế lực chính trị sử dụng vào mục tiêu tranh
giành quyền lực, bản thân nhà cung cấp thông tin bị thao túng, bị lôi cuốn vào
cuộc chiến phe cánh (Xem thêm « Julian Assange, un champion de la
transparence en eaux troubles », Libération, ngày 02/05/2019 và
« Pourquoi WikiLeaks soutient Trump ? », Le Monde, ngày
19/10/2016).
*
« Nổi dậy chống Hủy diệt » được nghệ
sĩ huyền thoại « Banksy » ủng hộ
Trở lại với vấn đề
Khí hậu, nhưng liên quan đến nghệ thuật. Ngày 26/04/2019, một đoạn tường tầm
thường ở trung tâm thủ đô Luân Đôn, đột ngột được cả thế giới biết đến, nhờ bức
tranh tường mà nhiều người cho rằng của nghệ sĩ đô thị có nghệ danh « Banksy », nổi
tiếng về nghệ thuật tranh đường phố (street art).
Bức tranh tường tại Luân Đôn ủng
hộ phong trào Nổi dậy chống Hủy diệt, được cho là do "Banksy" sáng
tác. REUTERS/Peter Nicholls
Đây cũng là nơi những
người theo phong trào Nổi dậy chống Hủy diệt (Extinction Rebellion) cắm trại
trong nhiều ngày để đánh động công luận, với phương pháp bất tuân dân sự, bất bạo
động. Phong trào kêu gọi hành động khẩn cấp vì Khí hậu, Sinh thái, ra đời tháng
10/2018 tại Anh, rồi lan ra khắp thế giới kể từ đó.
Nội dung bức tranh
tường cho thấy, nghệ sĩ « Banksy » trực tiếp ủng hộ cuộc đấu
tranh vì Khí hậu, Sinh thái. Banksy là một tên tuổi lớn, nhưng công chúng cũng
gần như không có thông tin gì về đời tư của người mang nghệ danh này. Thông điệp
nổi bật trong các tác phẩm của Banksy là cổ vũ tự do, chống độc tài, quân phiệt,
chống chủ nghĩa tư bản. Thông tín viên Muriel Delcroix tường trình từ Luân Đôn
:
« ‘‘Bắt đầu
từ thời điểm này, chấm dứt tình cảm tuyệt vọng, đây là lúc hành động’’. Khẩu hiệu
nói trên vẽ bằng màu trắng, ngay bên cạnh một cô gái nhỏ quỳ gối, mang trong
tay biểu tượng của phong trào Extinction Rebellion (tức phong trào Nổi dậy chống
Hủy diệt) (biểu tượng chiếc đồng hồ cát cho thấy thời gian không còn nhiều).
Bức tranh tường được
phát hiện tại Marble Arch, nơi phong trào này đã cắm trại trong vòng hai tuần lễ
hành động, để báo động về tính khẩn cấp của biến đổi khí hậu. Đối với các
chuyên gia về nghệ thuật, thì không còn nghi ngờ gì nữa, đây chính là tác phẩm
của Banksy.
Hai chuyên gia, mà
truyền thông Anh Quốc phỏng vấn, đã khẳng định là tác phẩm này mang đầy đủ các
dấu ấn của nghệ sĩ : nét chữ và thông điệp phản kháng của ông.
Bảo vệ hành tinh
cũng là một lý tưởng mà nhà nghệ sĩ này ủng hộ. Các thành viên của phong trào
chống nguy cơ tuyệt diệt tin tưởng là nhà nghệ sĩ đường phố này đã có mặt trong
hàng ngũ của họ vào buổi tối thứ Năm đó, thời điểm họ chấm dứt các hoạt động
đánh động công luận trên đường phố. Họ rất tự hào vì đã nhận được sự ủng hộ rõ
ràng này.
Nghị Viện Anh Quốc,
về phần mình, tỏ ra thận trọng chừng nào mà nghệ sĩ chưa chính thức đứng ra nhận
là tác giả. Tuy nhiên, các nghị sĩ cũng hứa hẹn sẽ bảo tồn tác phẩm này, cho đến
khi có bằng chứng ngược lại, chứng tỏ đây không phải là tác phẩm của Banksy ».
Một nhóm Nổi dậy chống Hủy diệt
tuần hành tại Luân Đôn, ngày 25/04/2019. REUTERS/Peter Nicholls
-----------------------
Cùng chủ đề
RFI 16-12-2018
No comments:
Post a Comment