VÙNG ÔNG TẠ NHỮNG NGÀY TRƯỚC 30-4-1975 (Cù Mai Công / Saigon Nhỏ News)

 

Vùng Ông Tạ những ngày trước 30-4-1975

Cù Mai Công  -  Saigon Nhỏ News

29 tháng 4, 2025

https://saigonnhonews.com/nhin-lai-lich-su/vung-ong-ta-nhung-ngay-truoc-30-4-1975/

 

HÌNH : https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2025/04/CMC-Saigon-30-4.2-1-1024x676.jpg

Vùng Ông Tạ vốn nằm giữa ba trong năm trọng điểm phải đánh chiếm của Quân Giải phóng khi “tiến về Sài Gòn”: Bộ Tổng tham mưu (nay là Bộ Tư lệnh Quân khu 7), Bộ Tư lệnh Biệt khu Thủ đô (trại Lê Văn Duyệt, nay là Bộ Tư lệnh TP.HCM) và Phi cảng Tân Sơn Nhứt (hai trọng điểm còn lại là Dinh Độc Lập và Bộ Tư lệnh Cảnh sát Quốc gia). (Đồ họa: CMC)

 

Cuối tháng 4-1975, như cả Sài Gòn – Gia Định, Ông Tạ – “thủ phủ” Bắc di cư 54 của Sài Gòn, thậm chí cả miền Nam – căng thẳng theo tin chiến sự dồn dập.

 

Ngay mấy đứa nhóc cũng phải chú ý khi cha mẹ, anh em, hàng xóm… ai cũng chỉ nói chuyện này. Đi học, bạn bè cũng toàn chuyện thời sự, dù mới lớp Sáu, lớp Bảy…

 

Có một điều gì đó “long trời lở đất” sắp xảy ra!

 

Ngày 16-4-1975, Phan Rang thất thủ. Đại Tá Nguyễn Thu Lương, chỉ huy trưởng Lữ đoàn 2 Nhảy dù bị bắt ở đây. Nhà cũ của ông Lương sát bên chung cư góc Thánh Mẫu (nay là Bành Văn Trân) – Vân Côi, vùng Ông Tạ (giờ là một phần của Bún bò Hạnh. Phần kia, cạnh bên xưa là nhà Trưởng ty Hiến binh Phước Lễ Trần Ruy Dương).

 

Báo chí Sài Gòn liên tục đưa tin về trận chiến ở “cánh cửa thép Xuân Lộc” vốn cũng nhiều người Bắc 54. Thiếu Tướng Lê Minh Đảo, tư lệnh Sư đoàn 18 Bộ binh kiêm tư lệnh Biệt khu 31 Chiến thuật “thề tử thủ.” Nhà ông Đảo lúc đó trong khu cư xá Sĩ quan Chí Hòa (nay là cư xá Bắc Hải) vùng Ông Tạ.

 

Vùng Ông Tạ vốn nằm giữa ba trong năm trọng điểm phải đánh chiếm của Quân Giải phóng khi “tiến về Sài Gòn”: Bộ Tổng tham mưu (nay là Bộ Tư lệnh Quân khu 7), Bộ Tư lệnh Biệt khu Thủ đô (trại Lê Văn Duyệt, nay là Bộ Tư lệnh TP.HCM) và Phi cảng Tân Sơn Nhứt (hai trọng điểm còn lại là Dinh Độc Lập và Bộ Tư lệnh Cảnh sát Quốc gia).

 

Ngoài ra còn là Căn cứ Hoàng Hoa Thám (nay là đường và chợ Hoàng Hoa Thám), nơi đặt Bộ chỉ huy Sư đoàn Nhảy dù và trại Tiểu đoàn 1 Nhảy dù Nguyễn Trung Hiếu (nay là siêu thị điện máy Chợ Lớn trên đường Cách Mạng Tháng Tám, đối diện công viên Lê Thị Riêng),

-Trại Biệt động quân Đào Bá Phước, nơi đặt bộ chỉ huy Biệt động quân trên đường Tô Hiến Thành, cách vòng ngoài vùng Ông Tạ non cây số. Nhà đại tá mở tiệm thuốc tây Bình Dân ngay giữa chợ Ông Tạ, đầu hẻm Bình Dân, nay là hẻm Phở Ngọc – 207/9 Phạm Văn Hai).

Ngày 21-4, cả nhà tôi ngồi coi tivi một cuộc họp nội các của Chính phủ VNCH; truyền hình, truyền thanh trực tiếp. Tại đây, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu đọc diễn văn từ chức khá dài. Tôi chỉ còn nhớ mấy câu ông Thiệu chửi Mỹ, thách Mỹ rồi tuyên bố “Dù mất một Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu, quân đội vẫn còn Trung Tướng Nguyễn Văn Thiệu, đồng bào còn một chiến sĩ Nguyễn Văn Thiệu. Tôi nguyện sẽ chiến đấu kề bên anh em chiến sĩ…”

 

Nhưng bốn ngày sau, tối 25 rạng 26-4-1975, ông Thiệu lên máy bay đi Đài Loan phúng điếu cố Tổng Thống Tưởng Giới Thạch (đã qua đời trước đó ba tuần) rồi định cư ở nước ngoài luôn.

 

Cùng đi với ông Thiệu là Đại Tướng Trần Thiện Khiêm, trước đó 20 ngày còn là thủ tướng Việt Nam Cộng Hòa. Hai ông này có vẻ thân nhau, có lẽ một phần do cùng ở khu cư xá sĩ quan (cao cấp nhất của Quân lực VNCH) Trần Hưng Đạo xéo đầu đường Thoại Ngọc Hầu hồi đầu thập niên 1960, khi cả hai cùng cấp bậc đại tá. Khi ở đây, hai phu nhân của hai ông thường ngồi chung xích lô theo đường Trương Quốc Dung – Nguyễn Minh Chiếu (nay là Nguyễn Trọng Tuyển) – Thoại Ngọc Hầu đi chợ Ông Tạ, ngang qua nhà tôi.

 

Nhà trong khu cư xá sĩ quan Trần Hưng Đạo là nhà công vụ, nhà riêng của ông Khiêm và gia đình phía sau khu cư xá Tự Do – xéo hồ tắm Cộng hòa. Còn trước đó, ba tôi kể: vợ chồng ông Thiệu dò ý muốn mua một khu đất trên đường Thoại Ngọc Hầu. Cuộc đảo chính 1-11-1963 nổ ra, sát hại hai anh em Tổng Thống Ngô Đình Diệm, ông Thiệu bỏ ý định đó vì “dân Ông Tạ ủng hộ ông Diệm, khó ở đây.” Trung Tá Huệ mua, xây building Đại Lợi cho Mỹ thuê (nay vẫn còn, trước chợ Phạm Văn Hai).

 

Thay vào quyết tâm của ông Thiệu là ông tướng “râu kẽm” Nguyễn Cao Kỳ sau mấy năm im hơi lặng tiếng bỗng dưng ngày 25-4 xuất hiện ở sân đền thánh Phêrô Thi của giáo xứ Lộc Hưng, Ông Tạ. Ông Kỳ không xa lạ với nơi này vì đây là khu vực nhiều bà con Bắc 54 Sơn Tây quê ông và ông có nhiều người thân quen ở đây. Cánh đồng trồng rau trước nhà thờ hồi đó gọi là “Cánh đồng Sơn Tây” (giờ gọi là “Vườn rau Lộc Hưng”). Thậm chí hồi năm 1965, khi làm chủ tịch Ủy ban Hành pháp Trung ương (một hình thức của thủ tướng), ông ngay lập tức bổ nhiệm một người thân hay cùng quê gì đó của ông là ông giáo Cảnh, hiệu trưởng Trường tiểu học tư thục Fatima trong giáo xứ Sao Mai – Ông Tạ làm hiệu trưởng trường Quốc Gia Nghĩa Tử.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2025/04/CMC-Saigon-30-4.jpg

Ông tướng “râu kẽm” Nguyễn Cao Kỳ sau mấy năm im hơi lặng tiếng bỗng dưng xuất hiện trong ngày 25-4-1975 ở sân đền thánh Phêrô Thi của giáo xứ Lộc Hưng, Ông Tạ. (Hình: tư liệu)

 

Bà con Ông Tạ, người lớn lẫn con nít kéo đi nghe ông Kỳ nói chuyện tử thủ gì đó với đồng bào. Tôi chỉ còn nhớ loáng thoáng ông Kỳ nói (đại ý): “Sang Mỹ làm gì, ăn bơ sữa ba ngày ỉa chảy té re té tỏng.” Ông bảo: Phụ nữ và trẻ con sẽ được đưa ra đảo Phú Quốc, dân Sài Gòn sẽ ở lại chiến đấu. Ông còn tuyên bố Sài Gòn sẽ trở thành một Leningrad thứ hai, nơi quân dân Nga đã cầm cự 900 ngày trong vòng vây hãm của Đức. Việc phân phối vũ khí sẽ làm ngay, mọi người nên ở lại Sài Gòn.

 

6,000 bà con Ông Tạ, đa số dân Lộc Hưng nghe, vỗ tay rầm rầm. Dè đâu, cũng như ông Thiệu, bốn ngày sau, 29-4-1975, ông Kỳ cũng lên máy bay bay đi. Sau này, tại một buổi đối thoại, truyền hình trực tiếp bên Mỹ, một giáo sư Đại học Cộng đồng, nhà báo tự do vốn dân Nghĩa Hòa – Ông Tạ, là Bùi Văn Phú Bùi Văn Phú đặt câu hỏi với ông Kỳ về chuyện thất hứa này, ông Kỳ trả lời: “Anh muốn tôi chết à?”

 

Chiều tối 29-4, có một cơn mưa nhỏ vùng Ông Tạ. Các toán quân Nhảy dù từ trại Sư đoàn Dù Hoàng Hoa Thám xếp hàng một lặng lẽ đi trong mưa, tái phối trí lực lượng phòng thủ khu vực một trong năm cửa ô Sài Gòn, ngăn chặn lực lượng quân giải phóng cánh Tây Bắc từ Củ Chi, Hóc Môn tiến xuống. Hai bên ngã tư Bảy Hiền là hai chốt chặn ở bệnh viện Vì Dân (nay là bệnh viện Thống Nhất) và Chi cảnh sát Lê Văn Duyệt (một góc Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền tôi học từ 1973). Đại Tá Lưu Kim Cương, tư lệnh Không đoàn 33 Chiến thuật kiêm chỉ huy trưởng Yếu khu Tân Sơn Nhứt tử trận ở khu vực này hồi đợt 2 Mậu Thân 1968; là nhân vật trong nhạc phẩm “Cho một người nằm xuống” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

 

1,000 quân của Bộ chỉ huy số 3 chiến thuật Liên đoàn 81 Biệt cách Nhảy dù (Biệt cách dù) bố trí lực lượng từ Lăng Cha Cả đến bên ngoài Bộ Tổng tham mưu. Cư xá số 2 Thoại Ngọc Hầu đầu vùng Ông Tạ, xéo cổng Bộ Tổng Tham mưu được cắm một bộ phận mạnh (cư xá này vừa bị phá bỏ xây cao ốc, đầu đường Phạm Văn Hai) canh giữ cổng Bộ Tổng Tham mưu.

(Sau 1975, “ở ké” tiêu chuẩn của vợ, đại tá Bùi Văn Tùng, người thảo và tiếp nhận đầu hàng của Tổng Thống Dương Văn Minh ở đây, trong căn hộ nhìn ra cổng Bộ Tổng tham mưu cũ. Con gái đầu của ông là Bùi Quỳnh Hoa Hoa Quynh Bui, học trường Ngô Sĩ Liên cách đó 100m với tôi, sau tôi mấy lớp, coi tôi như anh)

 

 

Phòng tuyến kháng cự trước giờ G ở một cửa ô Sài Gòn

 

Nhiều gia đình vùng Ông Tạ theo đạo Công giáo. Tiếng cầu kinh vang đều đều theo tiếng đạn pháo mỗi lúc mỗi tăng dần.

 

Trước đó, chiều 28-4, phi công VNCH nhưng là dân “nằm vùng” Nguyễn Thành Trung dẫn đầu một phi đội A-37 từ sân bay Thành Sơn (Phan Rang) tới Sài Gòn, ném bom phi trường Tân Sơn Nhứt – tính đường chim bay chỉ cách vùng Ông Tạ non cây số.

 

Tiếng bom vang ầm ầm cả vùng Ông Tạ. Xóm Đại Lợi của tôi nhiều nhà ba, bốn tầng. Sân thượng nhà nào cũng đầy người tụ tập nhìn về hướng phi trường, khói bốc cao. Y như hồi Mậu Thân 1968, dân xóm tôi, trong đó có đám con nít bọn tôi tụ tập ở vỉa hè trước rạp hát Đại Lợi nhìn xa xa về hướng Bà Quẹo coi máy bay VNCH ném bom san bằng khu Hãng dệt Vinatexco (nay là Dệt Thắng Lợi) – do nhiều lính “Việt cộng” sau khi tấn công Tân Sơn Nhứt bất thành đã rút về đây. Nhà máy Dệt Vinatexco nằm ở đầu khu vực phi trường Tân Sơn Nhứt, rất rộng, bao quanh là các căn cứ của Mỹ và Không lực VNCH.

 

Trời Sài Gòn những ngày cuối tháng 4-1975 rất oi hầm. Một, hai cơn mưa nhỏ không đủ ướt đất. Đạn pháo lúc nào cũng vang rền quanh vùng Ông Tạ. Tôi lấy chiếc xe đạp đi học thường ngày của mình chạy len theo con hẻm ấp Hòa Bình trên đường Thoại Ngọc Hầu ra ngõ Con Mắt trên đường Phạm Hồng Thái (nay là hẻm 766 Cách Mạng Tháng Tám) coi sao (!).

 

Dọc đường Phạm Hồng Thái, từ ngã tư Bảy Hiền đến trước nghĩa địa đô thành Chí Hòa (nay là công viên Lê Thị Riêng) từ tối 29 có các chốt của lính rằn ri mũ đỏ của các tiểu đoàn Nhảy dù do đây là khu vực đóng quân, huấn luyện của Sư đoàn Nhảy dù ở trại Hoàng Hoa Thám (nay là chợ và đường Hoàng Hoa Thám) và tiểu đoàn Nhảy dù ở trại Nguyễn Trung Hiếu (nay là siêu thị điện máy Chợ Lớn, đối diện đối diện nghĩa địa đô thành Chí Hòa, nay là công viên Lê Thị Riêng).

 

Trước trại Nguyễn Trung Hiếu, tôi thấy có một chốt chặn ở ngay cửa ngõ vào nội ô Sài Gòn trên đường Phạm Hồng Thái (nay là Cách Mạng Tháng Tám), chỉ huy là một sĩ quan Nhảy dù nào đó, gào lên với lực lượng chốt chặn là lính, nhân dân tự vệ và một số người dân trong khu vực. Giọng ông, tôi nghe là giọng Bắc 54 Ông Tạ.

 

Lính Nhảy dù hối hả dựng chiến lũy bằng bao cát, gỗ… này nọ lấy từ trong trại Nguyễn Trung Hiếu. Súng ống để ngổn ngang xung quanh. Hình như có một số lính Biệt động quân ở trại Biệt động quân Đào Bá Phước trên đường Tô Hiến Thành cách đó không xa tới tăng viện cho phòng tuyến này. Lúc ấy tôi còn nhỏ, lại đứng xa xa vì bị quát đuổi đi: “Con nít ra đây làm gì, về nhà đi!” nên không phân biệt được vì sắc phục lính hai binh chủng này tôi thấy có vẻ na ná nhau.

 

Bị đuổi, từ đây, tôi rấn bàn đạp đạp xe đến trường Nguyễn Thượng Hiền của tôi, cách đó gần một cây số rưỡi. Đường khá vắng, toàn lính Nhảy dù mặc đồ rằn ri, đứng ngồi rải rác. Tôi ngó vô trường mình, thấy lính đi lại trong sân trường. Ghé nhà thằng bạn gần trường, nó nói nho nhỏ: “Ba tao nói lính Biệt cách dù 81 đó!”

 

Liên đoàn 81 Biệt cách dù vốn là đơn vị “thứ dữ” của Quân lực VNCH với nhiệm vụ chính là thả các toán (gọi là “nhảy toán”) thám sát vào hoạt động những nơi mà những đơn vị khác ít khi hành quân vào khi lực lượng đối phương quá đông, quá mạnh, địa thế hiểm trở, ngoài tầm hoạt động của pháo binh… Mỗi toán sáu người, hoạt động độc lập; thu lượm tin tức hoạt động đối phương; đột kích, phục kích bắt tù binh khai thác tin. Khi cần, Liên đoàn 81 còn có thể tập trung lại để hành quân phối hợp với các đơn vị khác như ở An Lộc, Quảng Trị 1972 và Phước Long 1975.

 

Liên đoàn 81 gồm ba Bộ chỉ huy chiến thuật 1, 2, 3 với tổng cộng 3,000 quân; đa số gốc Bắc 54, nhiều người gốc Bắc 54 Tày, Nùng nổi tiếng lì lợm… Từ 26-4, Bộ chỉ huy 3 được điều về phòng thủ Bộ Tổng tham mưu và phi trường Tân Sơn Nhứt. Lực lượng này rải quân từ ngã tư Bảy Hiền dài dài tới Lăng Cha Cả – cửa ra vào cổng Phi Long của Không quân, tới sát cổng chính Bộ Tổng tham mưu.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2025/04/CMC-Saigon-30-4.1-1536x1152.jpg

Khu vực Bộ Tổng tham mưu Quân lực VNCH hiện nay (Quân khu 7). (Hình: CMC)

 

Cách ngã tư Bảy Hiền chưa tới nửa cây số, về phía Bà Quẹo, là nhà thờ và dòng tu Đắc Lộ, nơi hai anh tôi học. Noel tôi hay đi lễ ở đây. Lên chút nữa là trại Sư đoàn dù Hoàng Hoa Thám. Đối diện cổng chính trại Hoàng Hoa Thám là giáo xứ Tân Việt. Cộng đồng giáo dân Bắc 54 xứ này hồi 1954 ở ngay ngã ba Ông Tạ, ít lâu sau dời lên đây.

 

Thực tế trong ngày 30-4, các đơn vị Nhảy dù này (nhiều người là dân Bắc 54 Ông Tạ do Sư đoàn Nhảy dù đóng gần khu vực Bắc 54 Ông Tạ) đã trở thành tuyến kháng cự có tổ chức, có lực lượng mạnh cuối cùng của Quân lực VNCH trước đà tiến công dữ dội của Quân Giải phóng.

 

Nhà văn, nhà báo Hoài Hương Hoài Hương, bạn thân và học đại học với tôi viết từ tư liệu chiến dịch Hồ Chí Minh và từ chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, đại tướng Dương Văn Minh:

“Trưa 29-4, Tổng Thống, Đại Tướng Dương Văn Minh được nghe báo cáo khẩn của chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh về quân tình các chi khu:

 

“Quân đoàn 4, Quân khu 4, Sư đoàn 4 Không quân còn nguyên vẹn ở Cần Thơ. Hải quân còn nguyên. Quân đoàn 3 tại Biên Hòa cho biết Sư đoàn 25 tại Củ Chi thất thủ. Sư đoàn 5 tại Thủ Dầu Một, Sư đoàn 22 tại Long An, Sư đoàn 18, Lữ đoàn 3 Thiết giáp tại Long Thành, Bà Rịa, Biên Hòa bị khống chế hoàn toàn. Long Bình bị pháo kích. Biệt khu Thủ đô còn Sư đoàn Biệt động quân, Lữ đoàn Dù, 20 xe tăng, 2 tiểu đoàn Lôi Hổ, ít hỏa tiễn chống tăng Town.”

 

“Sư đoàn Biệt động quân, Lữ đoàn Dù, 20 xe tăng, 2 tiểu đoàn Lôi Hổ, ít hỏa tiễn chống tăng Town” của Biệt khu Thủ đô trong báo cáo này đa số đóng quanh vùng Ông Tạ. Dân Ông Tạ những ngày cuối tháng 4-1975, đi đâu cũng thấy sắc phục rằn ri.

 

Phòng tuyến, trận địa kháng cự quyết liệt này đã khiến cánh quân của Quân Giải phóng khu vực này hội quân ở Dinh Độc Lập trễ nhất so với các cánh khác, sau khi xe tăng của cánh quân đầu tiên húc đổ cánh cổng dinh lúc 11g30 trưa 30-4-1975.