Hiện Hữu
Tác giả gửi tới Dân Luận
22/06/2017
Báo chí Việt Nam hiện nay vẫn còn đang lắm những điều
tréo ngoe khiến cho nó chưa thể là một “nhánh quyền lực thứ 4” đúng nghĩa với
vai trò là phản biện, phục vụ lợi ích của công chúng, giám sát việc thực thi
quyền lực của nhà nước.Ngày 21/6 là ngày kỷ niệm báo chí Việt Nam, kỷ niệm sự
ra đời của nền báo chí bị chính trị hóa toàn phần và quả thật cho đến hiện nay
nền báo chí đó vẫn “kiên trì” thực hiện vai trò là phát ngôn viên của nhà nước,
của chế độ.
Có thể thấy là các phương tiện báo chí truyền thông
tại Việt Nam hiện nay là vẫn hoàn toàn thuộc về sự kiểm soát nhà nước mà không
có bất kỳ hình thức sở hữu nào khác được thừa nhận.Cần phải nói rõ ra rằng việc
nhà nước sở hữu báo chí truyền thông thì không phải là vấn đề mà vấn đề chỉ xuất
hiện khi chỉ có một hình thức sở hữu báo chí truyền thông duy nhất là sở hữu
nhà nước.Như vậy, khi báo chí truyền thông của đất nước chỉ thuộc về duy nhất một
cơ quan chủ quản thì tức là đời sống thông tin xã hội sẽ chỉ tiếp nhận từ một
nguồn duy nhất mà không hề có bất kỳ nguồn nào khác để độc giả đối chiếu, so
sánh, chọn lựa, mà thông thường các cơ quan báo chí cũng không tránh khỏi trường
hợp là phải phản ánh thông tin theo ý chí của cơ quan chủ quản, điều này có thể
thấy rõ tại các quốc gia theo thể chế xã hội chủ nghĩa, thông tin truyền thông
là đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của hệ thống chính trị, của Đảng Cộng sản,
các cơ quan, các tòa soạn, hãng thông tin trở thành công cụ tuyên truyền chính
trị của Đảng, đúng nghĩa là phát ngôn viên, bởi lẽ chỉ đại diện cho nhà cầm quyền
để nói lên tiếng nói của họ và tất nhiên là nội dung thông tin là đã được kiểm
duyệt chặt chẽ, có những lằn ránh, mức trần mà sự phản ánh thông tin dẫu có muốn
khách quan thế nào vẫn không được phép vượt qua.
Sự nguy hại sẽ đến cho đời sống thông tin xã hội
trong một đất nước bị kiểm duyệt gắt gao và nắm độc quyền sự sở hữu báo chí
truyền thông, một đời sống thông tin cũng sẽ thật thiếu lành mạn và sự thành thật
khi tồn tại những điều không được phép nói mà đã thế lại chỉ có một nguồn cung
cấp thông tin duy nhất cho độc giả mà thôi, vậy thì có thể thấy một môi trường
thông tin truyền thông như vậy thì sẽ vô cùng “gây ô nhiễm” cho nhận thức của
con người.Chính vì vậy, nếu bàn về cuộc cách mạng về báo chí truyền thông tại
Việt Nam thì điều đầu tiên phải bàn và thực hiện đó là phải làm sao cho sự đa dạng
hóa sự sở hữu báo chí truyền thông được thừa nhận, chống sự độc quyền về báo
chí truyền thông.
Vấn đề tiếp theo cũng rất quan trọng và như đã nói ở
trên thì nếu có những “vùng cấm bay” trong đời sống thông tin xã hội thì quả thật
rất nguy hại mà vấn đề này thì là vấn đề thuộc về sự tự do ngôn luận tại Việt
Nam? Có thể thấy tại Việt Nam việc phát ngôn những quan điểm mà có sự khác biệt
lớn với nhà nước thì dễ bị quy kết, chụp mũ là “phản động” “chống phá” hoặc là
gắn thêm cái mác “câu kết với thế lực thù địch, lợi dụng quyền tự do dân chủ
(?!)”, đã có biết bao nhiêu người bất đồng chính kiến đã bị bắt bớ, nhũng nhiễu
bởi nhà cầm quyền Việt Nam chỉ vì những phát ngôn của họ, tất nhiên đó phải là
những phát ngôn này đã được ghi nhận, đăng tải (thông thường là ở những kênh
ngoài chính thống) đã được lắng nghe, đã được tới tai độc giả (tất nhiên là tới
cả nhà cầm quyền), vậy thì đối với báo chí truyền thông tại Việt Nam thì việc đấu
tranh làm sao cho mở rông biên độ của tự do ngôn luận làm sao cho ai cũng có thể
phát ngôn, chất vấn bất kỳ vấn đề nào về chiều ngang và đào sâu vào những tình
tiết, tính chất quan trọng của vấn đề mà không bị ám ảnh bởi những cái gọi là
“vùng cấm bay, phức tạp, nhạy cảm” và để làm được điều này thì cũng gọi là một
cuộc cách mạng trong đời sống thông tin truyền thông của Việt Nam rồi, phải đấu
tranh làm sao để tiếng nói của công dân, của những người làm báo chí có thể chất
vấn mọi vấn đề và nhà nước chỉ có thể có nhiệm vụ là lắng nghe và phúc đáp mà
thôi, chứ không được động đến một cọng tóc nào của họ!
Vấn đề cuối cùng muốn nêu đó là sự xuất hiện của các
trang thông tin truyền thông ngoài chính thống tại Việt Nam hiện nay mà thường
hay gọi là “lề trái”, sự xuất hiện của những trang thông tin này đã cho thấy rằng
sự độc quyền về thông tin truyền thông của nhà nước tại Việt Nam đã không còn nữa,
theo cái nghĩa là đã có những cơ quan báo chí mà nhà nước không thể kiểm soát về
mặt nội dung của nó và dẫu có không được nhà nước thừa nhận thì chúng vẫn cứ xuất
hiện, điều này âu cũng là tất yếu khách quan bởi vì trong thời đại phủ sóng
interner phủ sóng rộng rãi như hiện nay thì tòa soạn báo có khi chẳng cần phải
có mặt, hiện diện trên bản đồ mà nó chỉ cần xuất hiện dưới dạng một trang web,
một đường link thôi là được.
Tuy nhiên, các trang thông tin ngoài chính thống này
cần phải xây dựng vị thế của mình, cần phải đầu tư hơn về nội dung, hãy làm sao
thực hiện đầy đủ chức năng quyền lực thứ 4 của báo chí, phải làm sao cho những
bài viết, thông tin, những sự phê phán phải thật sự khách quan, khoa học, lập
luận đầy đủ, chứ không thể chỉ là những câu chửi bới, kêu gào vô nghĩa, phiến
diện mà gọi đó là thông tin, báo chí mà cần phải chuyên nghiệp hóa hoạt động,
phải thực hiện những điều mà báo chí chính thống không làm được, phải dám lên
tiếng phê phán thật nghiêm túc những gì mà phía bên kia không thể lên tiếng được,
chỉ cần làm sao cho đạt được những điều này thì thiết nghĩ cũng là đang làm một
cuộc cách mạng báo chí tại Việt Nam rồi! Hiện tại được biết có một số trang
thông tin ngoài chính thống mang tính học thuật nghiên cứu có những thông tin rất
giá trị, nội dung rất nghiêm túc. (trang Luật Khoa là một ví dụ điển hình)
Sau cùng thì danh hiệu “báo chí cách mạng” tại Việt
Nam từ trước đến nay thì chỉ được là hình thức chứ chưa có nội dung thật sự của
nó, thiết nghĩ nền báo chí hiện hành đang hoạt động một cách chính thống tại Việt
Nam là nền báo chí đang cần được cách mạng chứ nó không vốn tự thân là báo chí
cách mạng, mà quả thật là như vậy, không chỉ là vấn đề báo chí truyền thông mà
trong xã hội Việt Nam hiện nay cũng có những vấn đề mà phải đòi hỏi một sự thay
đổi một cách toàn diện, triệt để thì mới có thể làm cho đất nước tiến lên, ra
khỏi sự trì trệ, chậm tiến.
Hiện
Hữu
(*) Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả
No comments:
Post a Comment