KỶ NIỆM 20 NĂM CHỦ NGHĨA CỘNG SẢN SỤP ĐỔ (PHẦN X)

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần X)
Gorbatchev tuyên bố : ‘‘Bức tường Berlin sụp đổ’’ là điều đã được dự báo
Bảo Thạch, Hoàng Nguyễn
Bài đăng ngày 30/10/2009 - Cập nhật lần cuối ngày 30/10/2009 17:12 TU
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/118/article_5510.asp
20 năm sau ngày Bức tường Berlin sụp đổ, cựu lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev đã nhìn lại sự kiện này qua bài phỏng vấn trên báo Le Figaro. Một chứng nhân lịch sử khác, cựu ngoại trưởng Hungary Horn Gyula cũng đã tiết lộ nhiều thông tin thú vị trong quyển hồi ký của ông

Ngày 14 tháng 10 vừa qua, Mikhail Gorbatchev tiết lộ trong một bài phỏng vấn đăng trên nhật báo Pháp, Le Figaro, rằng : Đúng 20 năm trước đây, vào đầu tháng 10 năm 1989, nhân chuyến viếng thăm Đông Đức để kỷ niệm 40 năm ngày thành lập chế độ cộng sản tại nước này, ông đã chứng kiến cảnh tượng giới trẻ biểu tình, hô vang nhiều khẩu hiệu cho thấy Cộng hoà Dân chủ Đức đang trên bờ tiêu vong. Thủ tướng Ba Lan lúc bấy giờ, ông Mieczyslaw Rakowski đã tiến sát đến gần Gorbatchev và nói : ‘‘Đây là ngày tàn’’. Ông Gorbatchev trả lời ; ‘‘Đúng vậy’’.
Cũng trong bài phỏng vấn này, Mikhail Gorbatchev còn xác nhận kể từ năm 1985, ông đã thông báo cho các chế độ Đông Âu rằng Liên Xô sẽ không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước này, như vào thời điểm 1953 tại Đông Đức, 1956 tại Hungary và 1968 tại Tiệp Khắc. Chính sách này theo cựu lãnh đạo Điện Kremly, đã cho phép tránh khỏi một cuộc chiến tranh thế giới lần thứ 3. Ông Gorbatchev kết luận : ‘‘Vào thời điểm đó (1989), Châu Âu đã triển khai trên lục địa rất nhiều vũ khí nguyên tử. Hai bên bức màn sắt, có khoảng 2 triệu lính được bố trí. Mọi người có thể hình dung điều gì sẽ diễn ra, nếu Liên Xô sử dụng vũ lực.

Thông tín viên Hoàng Nguyễn tường trình từ Budapest:

"Năm 1985, tại tang lễ của người tiền nhiệm - tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Konstantin Chernenko – Mikhail Gorbachev đã tuyên bố với lãnh đạo các quốc gia thành viên khối Hiệp ước Warsaw rằng điện Kremly sẽ không bao giờ can thiệp vào công việc nội bộ các nước Đông Âu.
Theo lời vị tổng bí thư cuối cùng của Đảng Cộng sản Liên Xô, các lãnh tụ cộng sản Đông Âu tập trung trong văn phòng ông, ông nói lời cám ơn họ đã đến và bảo rằng: Liên Xô “sẽ không làm bất cứ điều gì để phức tạp hóa mối quan hệ của các đảng anh em…” Nhìn lại, ông Gorbachev tự hào cho rằng, năm 1985, ông đã hứa sẽ không can thiệp và quả thực, Liên Xô đã không can thiệp. Theo ông, nếu Liên Xô can thiệp vào quá trình cải tổ tại Đông Âu, “không thể tránh khỏi một Đệ tam Thế chiến”.
Gorbachev cho biết: kể từ khi lên nắm quyền, một trong những điểm căn bản trong đường lối chính trị của ông là coi Châu Âu là “ngôi nhà chung”. Tuy nhiên, ông cũng thổ lộ rằng trước đó, ông không tính đến sự thay đổi thể chế và sự thống nhất nước Đức lại nhanh như thế. Có điều, những biến chuyển diễn ra tại Liên Xô và các nước Đông Trung Âu, mối quan hệ mới giữa Liên bang Xô-viết và Hoa Kỳ và sự giải trừ quân bị đã khởi động một vòng xoắn của những sự kiện mà trong đó, Đông Đức chỉ còn là “một ốc đảo trong đại dương của những đổi thay”.
Nói riêng về Đông Đức, Gorbachev hồi tưởng: trong dịp kỷ niệm 40 năm ngày thành lập CHDC Đức (tháng 10-1989), tại Berlin, ông nhận thấy rằng lãnh tụ Đông Đức Eric Honecker không hề ý thức được những gì diễn ra trong khu vực, và không muốn chấp nhận rằng những quá trình đã được khởi động đặt ra câu hỏi về sự thống nhất hai nước Đức. Không chỉ mình Gorbachev mà một lãnh tụ cộng sản khác, thủ tướng Ba Lan Mieczyslaw Rakowski cũng có nhận định tương tự. Gorbachev hồi tưởng: trên khán đài, thủ tướng Ba Lan đến gần nơi ông đứng và hỏi ông có hiểu tiếng Đức không. Gorbachev đáp ông đủ hiểu những gì viết trên các khẩu hiệu. Hai người thống nhất rằng, như vậy, Đông Đức coi như “chấm hết”.

Hai ngoại trưởng Hungary (Gyula Horn) và Áo (Alois Mock) cắt hàng rào kẻm gai tại biên giới hai nước, năm 1989 (DR)
http://www.rfi.fr/actuvi/images/118/GyulaHorn400.jpg

Hồi ký của ngoại trưởng Hungary Horn Gyula
Những biến cố năm 1989 tại Hungary, như dỡ bỏ bức màn sắt ngăn cách Đông – Tây, mở biên giới cho người tị nạn Đông Đức sang Phương Tây… gắn liền với tên tuổi một chính khách Hungary: ông Horn Gyula, hồi đó giữ chức ngoại trưởng. Được coi là một tượng đài của cánh tả Hungary thế kỷ XX, Horn Gyula đã nhận được rất nhiều lời tri ân từ nước Đức thống nhất, khi CHLB Đức coi những vết rạn đầu tiên đã khởi đầu, những viên gạch đầu tiên của bức tường Berlin đã được dỡ ở Hung.
Trong hồi ký mang tên “Những cột trụ”, Horn Gyula đã thuật lại rất tỉ mỉ về diễn biến của thời gian từ tháng 8 đến tháng 11-1989, tức là khi vấn đề dân tị nạn Đông Đức nỗi cộm trong quan hệ Đông Đức – Hungary, cho đến khi Hung tìm ra được giải pháp tối ưu, góp phần cho sự sụp đổ của bức tường Berlin. Trong hồi ký, thú vị là những chi tiết ít được biết đến về hàng ngàn người Đông Đức tị nạn tại tòa đại sứ Tây Đức thời đó. Con số này ngày càng tăng và do đó, Hungary phải tìm cách xử lý vì cho dù mùa hè đã chấm dứt, nhưng dòng người từ Đông Đức tràn sang Hungary vẫn ngày càng đông.
Hungary không thể cho họ quy chế tị nạn vì họ không muốn tị nạn tại Hung, mà chỉ muốn dùng Hung làm nơi quá cảnh để tìm đường sang Phương Tây. Đồng thời, chính phủ cộng sản cải tổ Hungary thời đó cũng không muốn tuân thủ một hiệp định cũ ký kết với các nước XHCN, theo đó, những người tự nạn sẽ bị cưỡng bức hồi hương bằng chuyên cơ của Đông Đức. Bởi lẽ, theo ông Horn Gyula, cho dù chính phủ Đông Đức lặp lại rằng những người hồi hương sẽ không bị trừng phạt, tuy nhiên, trong các cuộc trò chuyện không chính thức, ngay các nhân viên nội vụ Đông Đức cũng thừa nhận rằng họ sẽ bị đưa vào một danh sách riêng, bị tước mọi khả năng đi lại, bị sách nhiễu tại nơi làm việc và trong cuộc sống.
Trong khi đó, giới ngoại giao Đông Đức tìm cách đổ tội cho Hungary không muốn giải quyết vấn đề người tị nạn theo ý họ và dọa dẫm rằng Budapest sẽ phải chịu trách nhiệm vì tình hình đã diễn ra. Đại sứ Đức tại Hungary còn lớn tiếng rằng „và nhân dân Đức sẽ không tha thứ cho các đồng chí về chuyện này đâu!”
Cùng lúc đó, giới ngoại giao Tây Đức cũng bí mật sang Hungary, đề nghị Hungary chấp nhận những người tị nạn là công dân Tây Đức vì theo Hiến pháp nước này, mọi người Đức đều đương nhiên được coi là công dân CHLB Đức. Tất nhiên, Hungary không thể theo kịch bản kể trên vì đây sẽ là động thái đặt dấu hỏi cho sự tồn tại và tính chính đáng của nhà nước Đông Đức - nếu vậy, cả khối Hiệp ước Warsaw sẽ quay lưng lại với Hungary.
Cuối cùng, ngoại trưởng Horn Gyula đề xuất giải pháp Hungary cho phép tất cả những người tị nạn được tự do rời tòa đại sứ, lên xe buýt và đi thẳng ra phi trường. Rồi, chuyên cơ do phía tây Đức cử đến sẽ chở họ sang Tây Đức. Chiến dịch này đưọc thực hiện một cách bí mật tối đa, vào hồi 2 giờ sáng, để tránh sự hoành hành của các nhân viên nội vụ Đông Đức, lúc đó ở Hung rất đông đúc. Lực lượng Stasi này từng có mặt cả trong tòa đại sứ Tây Đức và bắt cóc nhiều người tị nạn Đông Đức trước sự bất lực của cảnh sát Hungary.
Hàng ngàn người tị nạn tại tòa đại sứ Tây Đức chỉ được biết về chuyến đi 1 tiếng trước giờ khởi hành vì phía Hung sợ nếu thông báo sớm, họ sẽ nghi ngại rằng bị trả về Đông Đức và sẽ không chịu đi. Giấy tờ thông hành của họ, là loại hộ chiếu đặc biệt (chưa điền tên tuổi) của Hội Chữ thập đỏ Quốc tế, được một đặc phái viên mang đến từ Geneva. Cuối cùng, chuyến đi trót lọt và hàng ngàn người tị nạn Đông Đức đã sang được phía Tây theo cách bí mật ấy.

Những tiết lộ của quyển hồi ký
Về việc mở biên giới vào đêm 10-9, Horn Gyula cũng tiết lộ những thông tin rất thú vị. Lần đầu tiên trong lịch sử ngoại giao của nước Hungary cộng sản, thủ tướng và ngoại trưởng Hung đã chủ động đề xuất và bí mật sang Tây Đức, trong một chuyến thăm chóng váng để bàn bạc với phía Đức về việc giải quyết những người tị nạn còn lại.
Sau khi đã thống nhất trên nguyên tắc, Hungary mới cho Đông Đức hay rằng họ sẽ mở biên giới cho người tị nạn Đông Đức tràn sang Áo. CHDC Đức kinh hoàng vì không nghĩ rằng Hung dám làm như vậy, thoạt đầu họ vừa dọa dẫm, vừa đề xuất một giải pháp là sẽ cho một luật sư sang Hungary „khuyên” các công dân họ trở về nước.
Tuy nhiên, sau đó, khi ông Horn Gyula đưa ra thời điểm mùng 3-9 để mỏ biên giới thì giới lãnh đạo Đông Đức mới hoảng hồn và nắm bắt được đây là ý định nghiêm túc của phía Hung, rồi „xin” thêm 1 tuần nữa. Như vậy, việc mở cửa biên giới đã diễn ra sau đó 1 tuần: ông Horn Gyula cũng cho biết rằng 10-9 thực ra chính là thời điểm mà phía Hung dự liệu ban đầu, nhưng họ nói sớm hơn 1 tuần để Đông Đức có thời gian chuẩn bị tinh thần.
Chính phủ Hungary chỉ thông báo cho Liên Xô biết quyết định của họ vào ngày cuối cùng. Phía Hungary ý thức được rằng điện Kremlin đã biết tới quyết định từ lâu, nhất là ban lãnh đạo Đông Đức đã phàn nàn nhiều lần về chuyện này, nhưng vì Hungary không chính thức „báo cáo” với Liên Xô, nên Liên Xô cũng không có cớ gì tham gia vào vấn đề nhất, nhất là trong hoàn cảnh quốc tế lúc bấy giờ.
Ngoại trưởng Horn Gyula cho rằng, dù không nói ra ngoài, nhưng Gorbachev và ngoại trưỏng Liên Xô Eduard Shevardnadze cũng đồng tình với hướng giải quyết của Hungary. Ông kể lại một câu chuyện. Hạ tuần tháng 9-1989, trong cuộc gặp mặt với Shevardnadze tại New York, người đồng nhiệm Liên Xô đã hỏi ông rằng, có khoảng bao nhiêu người Đông Đức muốn sang Tây Đức. Horn đáp: không ai biết chính xác, nhưng chắc độ 1-2 triệu người. Thì ngoại trưỏng Liên Xô khẳng định, theo ông, tất cả những ai muốn đi đều nên cho đi, và không được dùng vũ lực để giữ lại".
----------------------------------------------------

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần I)
Hội nghị bàn tròn tại Ba Lan sẽ đưa đối lập lên nắm quyền
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/110/article_2447.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần II)
Hungari, xã hội thay đổi trước chính quyền
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/110/article_2512.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần III)
"Liên Xô, với Gorbachev, không còn can thiệp vào các nước Đông Âu''
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/110/article_2599.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần III)
Gorbachev, những truân chuyên trong nội trị
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/110/article_2598.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần IV)
Ngòi bút nhỏ máu của Svetlana Alexievitch (1) : "Những kẻ bị mê hoặc vào cõi chết"
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/110/article_2669.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần IV)
Ngòi bút nhỏ máu của Svetlana Alexievitch (2) : "Những quan tài kẽm"
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/111/article_2757.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần V)
Thủ lĩnh Cộng sản cuối cùng của Đông Đức viết nhật ký trong tù
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/111/article_2818.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần VI) :
Sự bù đắp của lịch sử Tiệp Khắc thông qua một vụ xét xử mang tính tiền lệ
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/111/article_2906.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (phần VII)
Günter Schabowski, ủy viên bộ chính trị đảng Cộng sản Đông Đức :
"Bức Tường Berlin sụp đổ là một tất yếu lịch sử"
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/112/article_3156.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần VIII)
Mồng 2/5/1989 : Bức màn sắt bắt đầu bị dỡ bỏ tại biên giới Áo-Hung
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/113/article_3384.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần IX)
Mùa hè 1989 : Đông Đức bừng tỉnh
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/113/article_3459.asp

Kỷ niệm 20 năm chủ nghĩa cộng sản sụp đổ (Phần X)
Gorbatchev tuyên bố : ‘‘Bức tường Berlin sụp đổ’’ là điều đã được dự báo
http://www.rfi.fr/actuvi/articles/118/article_5510.asp