Saturday, April 18, 2009

TRUNG QUỐC MUÚON THÂU TÓM TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN TOÀN CẦU

Wall Street Journal
Thương vụ mua bán của Chinalco làm dấy lên sự phản ứng dữ dội ở nước ngoài
China Inc.'s Top Deal Maker Provokes a Backlash Abroad
Shai Oster và Rick Carew,
APRIL 16, 2009
http://online.wsj.com/article/SB123983905001523027.html
Billy chuyển ngữ
Thứ Bảy, 18/04/2009
http://danluan.org/node/1047

Tin liên quan:
Chinalco, công ty nhôm đầu tư vào Tây Nguyên, sụt lợi nhuận trong năm 2008

Tóm tắt: bài tường thuật này miêu tả quá trình lên kế hoạch của Chinalco trong việc thâu tóm Rio Tinto, công ty nhôm lớn nhất của Úc. Bài viết cũng cho thấy có một sự thỏa thuận của chính phủ Trung Quốc với các công ty quốc doanh trong việc chiếm đoạt các mỏ tài nguyên trên toàn thế giới. Các công ty khai khoáng của Trung Quốc không đơn độc một mình trong việc mua lại các mỏ khai thác tài nguyên mà còn được sự ủng hộ rất lớn từ phía chính phủ và các ngân hàng Trung Quốc.
Người thương thuyết của công ty lớn nhất của Trung Quốc đang là ngôi sao đang lên của chính quyền, sau một sự kiện sẽ đánh dấu một thương vụ đầu tư nước ngoài lớn nhất từ trước đến nay của TQ.
Chỉ vài ngày trước khi công ty Nhôm Trung Quốc kí thỏa thuận 19.5 tỉ đô la với đối tác Úc Rio Tinto, người này đã rời vị trí đương nhiệm trong công ty để gia nhập nội các chính phủ TQ.
Việc ông trùm sản xuất nhôm Xiao Yaqing gia nhập chính trị trong tháng 2 làm dấy lên câu hỏi về những tập đoàn sở hữu nhà nước của TQ khi họ tham gia vào sân chơi toàn cầu: liệu họ có thực sự làm việc vì lợi nhuận hay họ đang theo đuổi một kế hoạch quốc gia dài hạn của chính phủ TQ? Việc xem xét kĩ bản làm ăn với Rio Tinto cho thấy câu trả lời là cả hai khi mà kinh doanh và chính trị xoắn lại với nhau trong lòng tham của những tổng giám đốc lanh lỏi người TQ.

Vào thứ tư, thương vụ với công ty nhôm của TQ Chinalco là trọng tâm theo dõi của những cổ đông Rio Tinto trong buổi gặp thường niên. Giám đốc điều hành Tom Albanese bảo vệ quyết định của mình: “Chúng tôi cam kết thực hiện giao dịch vối Chinalco và trọng tâm của chúng tôi là kiểm soát và định hướng toàn bộ quá trình trước khi đưa ra cho các cổ đông bỏ phiếu.”
Nhưng việc thông qua bản thương thuyết này sẽ rất phức tạp khi có những cuộc tranh luận chính trị căng thẳng từ việc quan hệ giữa Úc và TQ. Trong một diễn biến mới nhất, các chính trị gia đối lập đã buộc tội thủ tướng Kevin Rudd, một cựu ngoại giao ở Trung Quốc, là một nhà ngoại giao lưu động của TQ. Những người này cũng chỉ trích bộ trưởng quốc phòng khi không tiết lộ thông tin rằng một nhà đầu tư và phát triển người Úc gốc TQ đã chi trả cả 2 chuyến đi của ông ta đến TQ khi ông ấy đang làm luật. Cả hai đều bảo vệ mối quan hệ của mình với TQ.
Các công ty của TQ đang chiếm nhiều sự quan tâm khi các công ty này đang chộp lấy các mỏ tài nguyên và nhiên liệu trên toàn thế giới. TQ thông báo kế hoạch mua lại các mỏ này với giá 52 tỉ đô la năm ngoái, 2/3 là tài nguyên thiên nhiên, theo như thông tin của Dealogic. Trong năm nay, đã có 65 vụ làm ăn với tổng trị giá 23.2 tỉ đô la, hầu hết là về tài nguyên thiên nhiên.
Những người làm ngân hàng, các luật gia hay nhà ngoại giao đang đấu tranh để lãnh đạo TQ phải đảm bào rằng TQ sẽ bảo vệ các tài nguyên thiên nhiên. “Có một chính sách chiếm đoạt các tài nguyên rất rõ ràng của TQ” – một nhà ngoại giao phương Tây nói.
Những quản lí được chờ đợi sẽ giải quyết xong vụ việc vào giữa tháng 6. Họ đang xem xét kĩ càng mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Chinalco. Thương vụ phức tạp này sẽ giúp Chinalco có 18% cổ phần trong Rio Tinto, công ty khai thác khoán lớn thứ 3 thế giới và đang sở hữu rất nhiều các mỏ sắt, đồng trên nước Úc cũng như trên toàn thế giới.
4 năm trước, lo ngại của những người làm luật Hoa Kì về mối quan hệ ngầm giữa chính quyền TQ và các công ty kinh doanh dẫn đến chuyện hủy bỏ việc mua lại công ty Unocal của các công ty TQ.
Úc đang hưởng lợi khi các nhà đầu tư Nhật Bản hay TQ đầu tư vào các khu vực giàu tài nguyên để xuất khẩu. Nhưng hành động đổ tiền của TQ vào nước Úc gần đây đã làm dấy lên phản ứng chống TQ mạnh mẽ và nó sẽ khiến cho chính phủ gặp nhiều khó khăn trong việc thông qua vụ mua bán.

Cuối tháng 3, Úc đã từ chối đề nghị của công ty khai khoáng kim loại TQ muốn mua lại toàn bộ công ty OZ của Úc với giá 2.6 tỉ đô la Úc với lí do rằng một trong những khu mỏ của OZ rất gần với khu vực quân sự nhạy cảm. Công ty khai khoáng của TQ sau đó cũng đã đề nghị chỉ mua lại một phần của OZ, không phải toàn bộ công ty. Đề nghị này cũng loại bỏ khai thác của mỏ kim loại gần khu quân sự.
Mối quan hệ của Chinalco với chính phủ làm dấy lên sự chỉ trích đối với thương vụ Rio Tinto, một thương vụ sẽ giúp Chinalco có cổ phần trong các mỏ của Rio.
“Chính phủ Úc sẽ không bao giờ được phép mua các mỏ của TQ. Vậy tại sao chúng ta lại để cho chính phủ TQ mua và kiểm soát những tài sản chiến lược của quốc gia?” – thượng nghị sĩ Barnaby Joyce tuyên bố trong một bản tin truyền hình phản đối vụ đầu tư của TQ.
Rio Tinto cho rằng thương vụ này sẽ không gây hại tới lợi ích quốc gia của nước Úc. Cho một công ty gặp nhiều nợ nần thì thương vụ sẽ giúp ích rất nhiều khi mà tín dụng của công ty cạn kiện. Rio Tinto sẽ được tiếp nhận những dòng tín dụng hàng tỉ đô la của ngân hàng TQ.

Bộ phát triển và cái cách quốc gia TQ có một quyền lực rộng lớn trong các khoản đầu tư của TQ ở nước ngoài. Nếu có hơn một công ty quốc doanh chú ý tới một tài nguyên ở nước ngoài, họ sẽ phải thi đấu một cuộc thi giống kiểu thi hoa hậu mà người chấm điểm chính là cục phát triển quốc gia. Thường thì chỉ có một người chiến thắng cuối cùng để đại diện cho TQ.
Ông Xiao - TGĐ Chinalco, 49 tuổi – rất tham vọng trong những chuyện thế này và cũng biết hòa hợp với mục tiêu của chính quyền TQ trong việc đưa Chinalco thành một nhóm công ty khai khoáng toàn cầu. Ông Xiao sinh ra ở Bắc Kinh và lớn lên trong thế hỗn loạn chính trị của chủ nghĩa cộng sản ở TQ trong những năm đầu đời. Khi các trường đại học mở lại sau CM Văn Hóa, ông lấy bằng kĩ sư năm 1982 khi mà TQ mới làm quen với chủ nghĩa tư bản.
Trong một thập niên tiếp theo, ông Xiao đã đi từ vị trí dạy học ở một khu gần biên giới Nga lên thành quản lí nhà máy. Năm 1998, chính quyền điều ông đi để xoay chuyển tình thế một công ty thua lỗ quốc doanh ở Tây Nam TQ. Rất nhiều lãnh đạo TQ đã tán dương cho thành công của Xiao, bao gồm thủ thướng Chu Dung Cơ và chủ tịch Giang Trạch Dân. Năm 2002, công ty đó sáp nhập vào Chinalco. Trong vòng 2 năm, ông Xiao được bầu làm chủ tịch và bí thư của Chinalco.
Ông Xiao nóng lòng muốn đa dạng hóa đầu tư, theo tin từ những người điều hành của Chinalco. Năm 2004, công ty đã vượt lên trên 10 đối thủ khác để đầu tư vào một mỏ bauxite của Úc để lấy nhôm. Khoản đầu tư 3 tỉ đô Úc là khoản đầu tư lớn nhất của TQ vào nước này. Rio Tinto, chủ sở hữu của một mỏ bauxite gần đó cũng đã có những cuộc tiếp xúc với Chinalco về việc chia sẻ cơ sở hạ tầng.

Tháng 5 năm 2007, Chinalco đồng ý đầu tư vào một công ty liên doanh luyện kim ở Saudi. Tháng 6 cùng năm đó, công ty này cũng bỏ ra 860 triệu đô la để mua lại công ty khai thác đồng Peru của Canada.
Không giống như những nhà kĩ trị khác đang điều hành các doanh nghiệp quốc doanh lớn của TQ, ông Xiao có một uy tín quần chúng rất lớn. Sự nghiệp chính trị của ông ta lên rất nhanh. Sau thương vụ nuốt chửng công ty đồng Peru, ông ấy được đề cử là một trong những thành viên không thường trực của bộ chính trị trung ương của Đảng Cộng Sản.
Tháng 12/2007, công ty BHP Billiton, công ty khai mỏ lớn nhất thế giới, cũng tham gia đấu thầu vào Rio Tinto. Nếu thành công thì thương vụ này sẽ kết hợp công ty khai thác sắt lớn thứ 2 và thứ 3 của thế giới. Mà sắt lại là thành phần chính của thép, cái mà TQ đang cần cho các nhà máy và các cao ốc.
Lo ngại về sức mạnh tiềm năng của sự sáp nhập, chính phủ TQ đã khẩn cấp họp với những doanh nghiệp quốc doanh lớn và những người hiểu biết về lĩnh vực này. Bộ chiến lược và cải cách quốc gia điều khiển các phiên họp và muốn chặn việc đấu thầu của BHP. Trong những người tham dự các cuộc họp có Chinalco, công ty sản xuất thép Baosteel, công ty khai thác than Shenhua và ngân hành phát triển TQ.

Theo như những người làm trong ngân hàng về vấn đề này thì Rio Tinto đang tìm kiếm một nhà đầu tư để mua lại. Ông Xiao đã có buổi thảo luận vối Rio trước đó về vấn đề mỏ bauxite ở Úc. Ông Xiao đã quyết định mua lại lượng lớn cổ phiếu của Rio Tinto. Một khoản đầu tư như thế có thể sẽ giúp chính phủ TQ ngăn chặn việc mua lại của BHP và đa dạng hóa các hoạt động sản của Chinalco.
Ông Xiao cũng đã xin giúp đỡ của các ngân hàng TQ, bao gồm ngân hàng phát triển TQ đang được điều hành bởi con trai của một trong những người người kế nhiệm Đặng Tiểu Bình và công ty China International Caplital Corp được điều hành bởi con trai cựu thủ tướng Chu Dung Cơ. Ông Xiao cũng thuê công ty Lehman Brothers để lên kế hoạch chiễm lĩnh Rio Tinto.
Công ty thép Baosteel và một số công ty khác cũng tham đuổi vụ mua bán này. Chinalco đã giành chiến thắng trong buổi họp với cục phát triển và cải cách quốc gia khi những lãnh đạo của cục này xem xét các bản đề xuất. Theo như Chinalco thì những người quản lí chính phủ có 2 câu hỏi với công ty: Liệu công ty có đủ vốn để theo đuổi thương vụ? Và liệu công ty có thể giảm thiểu tối đa các rủi ro?
Cục phát triển đã chọn phương án của Chinalco và công ty này đã liên kết với công ty sản xuất nhôm của Mĩ Alco. Kế hoạch của họ là mua đủ cổ phiếu để có thể gây ảnh hưởng lên vụ mua bán của BHP. Alcoa sẽ mua lại một phần nhỏ cổ phần. Nhưng Chinalco nói rằng mục đích của 2 công ty không phải là ngăn chặn BHP.

Sau khi thị trường đóng cửa ngày 31/1/2008, những người giao dịch của Lehman đã thành công trong việc thâu tóm một phần cổ phiếu của Rio Tinto. Ông Xiao ngồi cạnh bàn bàn giao dịch và quá lo lắng để có thể dùng bữa. Chinalco đã đầu tư 14 tỉ đô để mua 9% cổ phiếu của Rio, trở thành cổ đông lớn nhất của công ty này. Đây là vụ đầu tư lớn nhất ở nước ngoài của một công ty TQ.
Cổ phần của Chinalco vẫn còn quá bé để chặn BHP. Tuy nhiên, với tư cách là một cổ đông chính của Rio Tinto, Chinalco không muốn bị coi là một mối đe dọa ở Úc. Công ty đã thuê công ty chuyên vận động hành lang Hawker Britton để tiếp cận thủ tướng Úc Rudd.
Tháng 11 vừa qua, BHP đã từ bỏ việc đấu thầu Rio Tinto. Đó thực sự là một sự thở phào cho TQ. Nhưng việc sụt giảm giá cổ phiếu của Rio Tinto sau đó đã kiến cho ông Xiao ngồi trên đống lỗ mà tính tới thời điểm này đã là 10 tỉ đô la.
Các nhà băng như JP Morgan Chase cho rằng Chinalco có thể giảm thiệt hại trung bình bằng việc đầu tư thêm vào Chinalco.

Vào tháng 12, người quản lí bộ phận chiến lược của Rio Tinto, Douglas Ritchie, đã có buộc hội đàm với Wang Wenfu, người đứng đầu chi nhánh của Chinalco ở Úc. Rio Tinto đang lo lắng về khoản nợ 38 tỉ đô la khi mà công ty này mua lại Alcan, công ty nhôm lớn nhất của Canada tháng 7/2007. Đến tháng 10/2009, 8.9 tỉ đô tiền nợ sẽ đến hạn phải trả.
Ông Wang nói với Ritchie rằng Chinalco quan tâm tới việc hợp tác lâu dài. Ông Ritchie nói Rio Tinto muốn được tiếp cận nguồn tín dụng từ các ngân hàng TQ.
Hai công ty cuối cùng cũng đi đến thỏa thuận: Chinalco sẽ mua lại 7.2 tỉ tiền trái phiếu mà sẽ được chuyển đổi thành cổ phiếu của Rio Tinto cộng với 12.3 tỉ tiền tài sản của Rio bao gồm các phần trong các mỏ sắt và đồng lớn.

Các cán bộ TQ đang lo lắng. “Cục phát triển và cải cách quốc gia TQ đang lo ngại về khoản đầu tư thứ 2. Chúng ta cần phải chứng minh là nó sẽ sinh ra lợi nhuận.” Ông Lu Youqing, phó chủ tịch Chinalco cho biết.
Với khoản nợ sắp đến hạn vào tháng 10, Rio Tinto đang xem xem xét có nên ra những cổ phiếu mới hoặc đi theo thương vụ với Chinalco. Hội đồng quản trị đã chấp thuận theo đuổi lựa chọn với Chinalco. Vào tháng 2, Chinalco và Rio thông báo 19.5 tỉ đô tiền đầu tư và tăng tỉ lệ cổ phiếu của Chinalco ở Rio lên 18%.
Các nhà ngoại giao cho biết các quan chức chính phủ TQ đang lo lắng về việc không thảm khảo ý kiến với những người đồng nhiệm Úc trước vụ mua bán Rio Tinto. Việc thảo luận trước có thể làm giảm sự ồn ào từ phía chính trường.
Nếu thương vụ được thông qua, các quan chức của Rio Tinto sẽ không loại bỏ khả năng tỉ lệ Chinalco sẽ còn tăng thêm. Khi được hỏi liệu có ngày nào Chinalco sẽ mua cả Rio Tinto không, ông Lu phá lên cười: “Chúng tôi không bao giờ làm thế”. Và ông nói thêm: “Ai sẽ biết điều gì sẽ xảy ra trong 10 năm tới?”


No comments: